مقاله

آثار ادبى از دیرباز در قالب هاى متنوعى پدید آمدند و ادیبان در هر دوره تلاش کردند با تقسیم بندى موضوعات گوناگون ادبى بنابر شکل ظاهرى یا دیگر شاخصه ها به تألیف اثر در نوع مشخصى بپردازند. از این گونه انواع ادبى مى توان به ساقى نامه، نى نامه، ده نامه و چنگ نامه اشاره کرد. چنگ نامه که نسبت به دیگر انواع ادبى، کمتر شناخته شده است، در واقع زیرمجموعه اى از مناظرات به شمار مى رود.

کهن ترین نسخه خطی شرح عربی بر گلستان سعدی ـ که تاکنون کسی به تصحیح آن نپرداخته است ـ از یعقوب بن سید علی زاده (د931ق) است. نسخه های متعددی از این اثر در کتابخانه های ایران و جهان نگهداری می شود. این پژوهش به بررسی معتبرترین نسخه از این شرح براساس معیارهای تحقیق در نسخ خطی پرداخته است که می تواند مورد استفاده محققان گلستان قرار گیرد. ما در تدوین این مقاله، نسخه نویافته و فراکشوری را که در زمان حیات مولف کتابت شده و کهن ترین نسخه به شمار می رود، با روش تحلیلی ـ توصیفی به کار گرفته ایم.

تألیفات ارزشمند دانشمندان مدیون کتابخانه‌های غنی و آیینۀ تمام‌نمای آثار دانشمندان پیشین است که نمونۀ آن کتاب «درآمدی بر کتابخانه ابن شهرآشوب» است. ابن شهرآشوب مفسر، محدث، ادیب و فقیه بزرگ شیعه است؛ ولی متأسفانه بسیاری از آثار او از دست رفته و آ‌ن‌چه مانده و سبب شهرت او شده، مناقب آل ابی‌طالب و چند اثر دیگر است. ابن شهرآشوب با تکیه بر دسترسی‌ها و توانمندی‌ها در دو اثر گران‌سنگ خود مناقب آل ابی‌طالب و متشابه القرآن از صدها منبع بهره جسته و به آن‌ها ارجاع داده یا از آن‌ها نام برده است.

بسیاری از تلاشهایی که امروزه برای تاسیس یا احیای تمدن اسلامی صورت می گیرد، در قرون اولیه اسلامی تجربه شده و نتایج آن در آثار برجای مانده از آن روزگاران در اختیار ماست. مع الاسف، ما بی توجه به آن تجارب، بارها اقدامی را تکرار می کنیم و نتیجه آن، جز هدر دادن نیرویمان چیزی نیست. این مقاله که بن مایه اش برای سخنرانی در همایش تمدن اسلامی در دانشگاه شیراز بود، به پیشینه اسلامی کردن علم طب در تمدن اسلامی بر اساس یک نسخه خطی چاپ نشده می پردازد.

قصر قاجار را فتحعلی شاه برای روزهای بعد از شکارش ساخت که در آنجا آرام بگیرد، در دوره محمد شاه متروک شد ولی در عصر ناصری جانی تازه یافت و محلی برای عیش و عشرت شاهانه شد، از زمان مظفرالدین شاه به بعد سیر نزولی طی کرد ولی با کودتای ۱۲۹۹ آن مکان تبدیل به زندان شد وطی سالها میزبان زندانیان بود تا در سال ۱۳۸۳ شمسی تبدیل به موزه شد.

نخستین بار ژول مول در مقدمۀ خویش بر تصحیح شاهنامه و سپس دکتر ذبیح الله صفا در کتاب حماسه سرایی در ایران، شماری از منظومه های پهلوانی پیرو شاهنامه را معرفی کرده اند. با گذشت چند دهه از شناسایی این آثار هنوز متن کامل همۀ آنها به صورت علمی و روشمند تصحیح و چاپ نشده است و به رغم اهتمام بعضی محققان در تصحیح و تحقیق این منظومه ها از دهۀ شمسی به این سو، نتایج کار آن ها در یک سطح نیست و در حوزۀ ادب پهلوانی بعد از فردوسی، به تعبیر معروف «هزار بادۀ ناخورده در رگ تاک است».

ابوطاهر طرسوسی یکی از راویان ادیب و زبان آور ادب فارسی است که تا به امروز با عنوان راوی دو روایت منتشرشدۀ داراب نامه و ابومسلم نامه نامبردار شده است. پیش تر در زمینۀ هویت تاریخی ابوطاهر و حضور او در دربار سلطان محمود غزنوی فرضیه ای ارائه شد.

شماری از نسخه هایی از جامع کبیر صنعاء و برخی دیگر از کتابخانه های یمن که یا اصلشان و یا عکس آنها را سالها پیش در یمن و یا در تهران دیده ام و از آنها فهرستی دستی تهیه کرده ام اینجا یاد می کنم. گاه فوائدی هم از آنها یادداشت کرده ام که اینجا نمونه هایی را می آورم. آنچه آن سالها یادداشت کرده بودم گاه بسیار شتابزده بود و از اینرو خواندن برخی از یادداشتها برای خود من هم الآن ساده نیست. بنابراین خطاهایی در نقل ممکن است اتفاق افتاده باشد.

این نوشتار به بررسی دیدگاه آن‌دسته از ناظران فرهنگ ایرانی توجه دارد که با ماموریت‌های سیاسی و نظامی در ایران حضور یافته و مدتی را در مقام ریاست بر گروهی خاص از ایرانیان گذرانده‌اند. موضوع خلقیات در حوزه جامعه‌شناسی تاریخی ایرانی بسیار اهمیت دارد

درباره تاسیس جمهوری رشت توسط جنگلی‌ها در تاریخ معاصر ایران جنبش‌ها و نهضت‌های گوناگونی به وقوع پیوسته که بخش مهمی از آنها محصول هرج و مرج‌های پس از آغاز جنگ اول است. با آغاز جنگ جهانی اول (1914-1293) بر سر تقسیم مستعمرات و کسب منافع و امتیازات در بازار جهان، در میان دو دسته دولت‌های استعماری اختلاف شدید به وجود آمد