مقاله

جنگهای رده از دیدگاه تاریخی حائز اهمیت فراوان است و در دست داشتن تحلیل صحیحی از این جنگها می تواند در تحلیل فرایند گسترش اسلام در سدة نخست هجری و نیز جایگاه خلافت در برهة آغازین آن کار باشد. پوشیده نیست که در روایات کهن تاریخی، ارتداد در مسأله رده به دو معنای خروج از دین، و امتناع از پرداخت مالیات همراه با پذیرش اسلام مطرح بوده و خلط بین این دو معنا موضوع تاریخی رده را ابهام قرار داده است.

پدیدار شناسی هم چنان که از نامش پیداست. پدیدار را مدنظر دارد. در مورد پدیدارهای اجتماعی که تنها مواد لازم مطالعات انسانی و اجتماعی هستند، نظرهای بسیار متنوع و مختلفی درباره کمی یا کیفی و ذهنی بودن آنها وجوددارد. پدیدار شناسی از آن جمله دیدگاه هایی است که بر ذهنیت، کیفیت و خاص بودن پدیده های اجتماعی تأکید دارد و مبنا و اساس کار تحقیق را رسوخ و ورود پژوهشگر به دنیای ارزش ها می داند

آقای علیرضا ذکاوتی قراگوزلو در مقاله ای با عنوان «بنگه لولیان در کنار سرای مغان» که در شماره سوم سال نهم نشر دانش به چاپ رسیده، کوشش کردهاست تا میان لولیان (کولیان) که امروز دیگر در هندی الاصل بودن آنها تردیدی نیست و مغان ایرانی تبار زردشتی مذهب پیوند هایی بیابد. یافتن پیوند میان لولیان و مغان ظاهرا هدف اصلی مقاله ایشان است، اما نویسنده در متن مقاله به وجه اشتقاق تعدادی از کلماتی که مرادف لولی هستند و بعضی کلمات دیگر که به تصور نویسنده با لولیان ارتباط دارد و نیز به معانی فرعی که کلمه لولی و مترادفات آن از رهگذر مشاغل لولیان به دست آورده و به طور کلی به نوعی توصیف از این گروه یا گروه های اجتماعی از خلال متون ادبی و تاریخی پرداخته است.

هرچند امروزه مطالعات مقایسه ای در بسیاری از زمینه ها رواج یافته است، ولی در سنـت کلامی و الهیاتی کمتر شاهد چنین مقایسه های علمی و معرفتی هستیم. بی شک در پرتو مقایسه های علمی، بهتر می توان به فهم میرٍاث سنـتی و نیز جریان های الهیاتی و معرفتی معاصر دست یافت. این مقاله، در پی مقایسه الهیات معاصر با الهیات سنـتی است و می کوشد تا با طرح برخی از مهم ترین اوصاف هر دو پارادایم الهیاتی سنتی و معاصر، به فهم این تفاوت ها نایل آید؛ اوصافی مثل مابعدالطبیعی، جزمی، غیرتاریخی، مبتنی بر اقتدارگرایی، مَدرسی و هنجاری بودن و مانند اینها، با اوصاف مقابل و متضاد برای فهم وجوه تمایز الهیات معاصر و سنـتی به کار گرفته شده اند.

بسيارى از سؤالاتى كه از ما مى شود، نبايد جواب بگوييم. جواب پاره اى از سؤالات را كه نمى دانيم و اين امر مشخصى است. نكته مهمتر اين است كه بايد به جاى جواب دادن به بسيارى از سؤالات، به سؤال كننده نشان داد كه جواب اين سؤال براى آخرت و براى دنياى او سودى ندارد و از اين راه او را بار آوريم و تربيت كنيم. اگر كسى از ما بپرسد به نظر شما اجنّه به ائمه عليهم السلام معتقد هستند يا نه؟ بنده در جواب مى گويم چه فرق مى كند، اين جواب به چه درد تو مى خورد كه بفهمى معتقد هستند يا نه؟

آثار هنری در نظر ما هم آشنایند هم بیگانه؛ آشنایند، ابتدا با حضور فراگیرشان. آنها به عناوین گوناگون به زندگی روزمره ما تعلق دارند، به صورت رمان یا فیلم، تکثیر و نسخه‌برداری یا یادمان، و یا اشیا و لوازم کاربردی که با هنر و قریحة آفریننده آنها به درجه آثار جمیل ارتقا یافته‌اند. به علاوه، همه ما در محیط مدرسه هم شده، با کار هنری ـ طرح سیاه قلم، نقاشی، موسیقی، و هم با نگارش، عکاسی و ویدئو به کنار ـ آشنا گشته‌ایم. با این‌همه به‌رغم این آشنایی دوگانه، همچنان نمی‌دانیم اثر هنری چیست

در نوشتار حاضر تلاش خواهد شد با تکیه بر شماری از منابع و کتب تاریخی به گونه‌ای مختصر و موجز پیشینه تاریخی کاربرد نام « خلیج فارس» برای آبراه بسیار مهم و استراتژیک خلیج فارس مورد بررسی، بازکاوی و یادآوری قرار گیرد. تا قبل از ورود آریاییان به فلات ایران در منابع آسوری از خلیج فارس با عنوان « نارمرتو Narmarratu» نام برده شده است که به معنای رود و یا آبراه تلخ است و این قدیمی‌ترین عنوانی است که بر خلیج فارس داده شده است.

«تخلخل» و «تکاثف» دو اصطلاح در علم طبیعیات هستند که در معانی متعدّدی به کار رفته­اند. در این مقاله معانی مختلف این دو اصطلاح، اعم از حقیقی، غیرحقیقی، و مجازی، و تفاوت آن ها با نموّ و ذبول، سمن و هزال، ورم و نیز زیادت و نقصان مصنوعی بیان شده و به شرح انواع مختلف آن ها از قبیل: طبیعی و قسری، ذاتی و عرضی، جسمانی و روحانی پرداخته شده است.

دکتر شایگان در مقدمه کلیت کتاب چنین می نویسد: «کتابی که در معرض دید خواننده ایرانی که در آن سطوح مختلف آگاهی،وجوه متعدد شناخت، اعم از فلسفه، جامعه شناسی، روانشناسی با هم برخورد می کنند و شاید هم نوعی آهنگ ناموزون چند نوایی ایجاد می کنند.

منابعی را که هر تاریخ نویسی در اختیار دارد به طور کلی به دو دسته می توان کرد. منابع اصلی که عبارت است از گزارشهای مستقیم وقایع از زبان کسانی که با آن همزبان بوده اند، آثار مادی مثل سکه ها و ظرفها و بناها،و موادی از این قبیل ، ومنابع ثانوی که عبارت است ازنتایج تحقیقاتی که درباره منابع اصلی انجام گرفته است.