مقاله

قرن هشتم هجری قمری، سرآغازی بر آشتی تصوف با تشیّع امامیه به شمار می رفت. اما این روابط در آستانۀ تأسیس سلسله صفوی، به حدی گسترش یافت که مفاهیمی چون ولایت، در آمیزه ای از مضامین شیعی صوفی، زمینه را برای کارکرد سیاسی آن مستعد ساخت.

از اوایل دورهء قاجار سیاحان بسیاری متوجه قلمرو بختیاری شدند. آنان توانستند اطلاعات بی نظیری درباره زندگی کوچ نشینی ایل، چگونگی ازدواج، بیماری های بومی، لباس مردان و زنان و جنبه های دیگر زندگی اجتماعی ارائه کنند.

سرپیچی کامران میرزا حاکم هرات از انجام تعهد اتی چون پرداخت خراج سالیانه، تهاجم به خراسان و تلاش برای تصرف سیستان، از جمله عواملی بود که محمد شاه را واداشت تا با لشکرکشی به هرات، هم کامران میرزا را تنبیه کند و هم این شهر را که وی در زمان حیات پدر تا چند قدمی فتح آن پیش رفته بود، مفتوح نماید.

با ظهور اسلام در جزیرةالعرب، ساختار فرهنگی قوم عرب دستخوش تحول جدی و اساسی شد. ذوق معرفت جویی، حس کنجکاوی و تشویق و توصیه های قرآن کریم و پیامبر اسلام برای دانش اندوزی، بستر مناسبی را برای رشد و شکوفایی دانش های گوناگون در میان عرب ها فراهم ساخت.

با سقوط نیقیه در سال 1902م /485ه.ق به دست سلجوقیان، امپراتوری ارتدکس رم شرقی پایان عمر خود را می دید و به ناچار از غربیان کاتولیک مذهب یاری خواست. پاپ اوربانوس دوم در 27 نوامبر 1905م / 26 ذی قعده 488ه.ق در شورای کلرمون فرمان جهاد سراسری علیه مسلمانان و به قصد آزادسازی بیت المقدس را صادر کرد. و این آغاز جنگ های صلیبی بود.

تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی یکی از مقاطع حساس و سرنوشت ساز تاریخ کشور ماست. این دوره یکی از معدود دوره های انتقال در تاریخ ایران است که علاوه بر تغییرات ظاهری (فروپاشی سلسله ای و برآمدن حاکمیتی دیگر) شاهد تحولاتی نسبی در ساختارهای سیاسی، اجتماعی نیز هست.

اسماعیلیان گروهی از شیعیان هستند که پس از شهادت امام جعفر صادق(ع) معتقد به امامت فرزند وی اسماعیل و فرزند اسماعیل، محمد گردیدند و آنان را امامان مخصوص می دانستند. از نیمۀ دوم قرن دوم هجری، اسماعیلیه به طور پنهانی به فعالیت و جذب هوادار در مناطق مختلف جهان اسلام پرداختند و در اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم موفق به ایجاد دو حکومت مستقل گردیدند.

علم در صورت و معنی جدیدش با فلسفه تفاوت دارد و با آن نباید اشتباه ‌شود زیرا نه مسائل فلسفه مسائل علم است و نه در فلسفه روش پژوهش علمی به كار می‌رود. (البته در فلسفه‌ها و در تاریخ فلسفه می‌توان پژوهش كرد ولی فلسفه تفكر است، پژوهش نیست.) با توجه به اینكه اعتبار علم در نظر همگان مسلم است چه بسا كسانی بگویند اگر در فلسفه روش پژوهش علمی به كار نمی‌رود برای آن اعتباری نمی‌توان قایل شد و نباید به آن اعتنا كرد. البته این حكم عجیبی است كه بگوییم اگر فلسفه با علم یكی نیست نباید به آن رو كرد.

تشیع در نیم قرن اول موجودیت خود یک نهضت سیاسی کاملاً عربی با تأکید بر حقانیت حضرت علی بن ابیطالب علیه السّلام به عنوان تنها جانشین رسول اکرم (ص) بود. از دوران امامت و خلافت حضرت علی علیه السّلام تا زمان وقوع واقعه کربلا در سال 61 هجری قمری شیعیان انسجام خود را حفظ کردند. پس از قیام مختار و حمایت و تبلیغ وی برای امامت و مهدویت محمّد حنیفه که در راستای اهداف سیاسی مختار صورت می گرفت، اولین انشعاب در تاریخ تشیع با نام کیسانیه به وجود آمد.

هنر و معماری یکی از مهم ترین عناصر فرهنگ مادی هر سرزمین است که از عوامل گوناگونی چون: احکام دینی، سنت های قومی و ملی، محیط جغرافیایی و ورود فرهنگ های ملت های دیگر تأثیر می پذیرد. به دنبال گشوده شدن ایران توسط مسلمانان و گرویدن اکثریت ایرانیان به دین اسلام، فرهنگ و هنر ایرانی دچار تغییر و دگرگونی گردید.