مقاله

در صدر اسلام قرآن مجید اساس علوم اسلامی به شمار می رفت و رسول اکرم (ص) که نخستین معلم و مربی اسلام است، تعالیم آن را به صحابه می آموخت و آنان هم قرآن و علوم وابسته را به دیگران تعلیم می دادند و همان گونه که مدارس مسیحیان در دیرها و کلیساها تشکیل می شد، مدارس مسلمانان هم در مساجد دایر می شد.

برای بررسی تاریخی کتابخانه باید نقطه آغازی در نظر بگیریم. همانگونه که می دانیم اختراع خط، نقطه شروع مورد نیاز است، یعنی مرز بین تاریخ و ماقبل تاریخ. تا قبل از اختراع خط انسان قادر نبود دانش و تجربیات خود را به صورتی پایدار و با دوام ثبت و ضبط کند

دانشجویان علوم انسانی و اجتماعی به جای جدیت در خوانش متون اصلی و تلاش برای ساختن یک مبنای جدی و ایستادن در آن جایگاه، تکیه بر سایه مریدی همه چیز دان می دهند و به جدل های غیر علمی می پردازند.

ذوالقرنین، نامی آشنا برای عمۀ کسانی است که در حوزه مطالعاتی علوم قرآنی یا تاریخ به پژوهش پرداخته اند. این نام یا لقب، دوبار در قرآن کریم، سوره کهف، آیات 83 تا 97 آمده و حجم گسترده ای از آرا و گفتار مفسران به عربی یا فارسی را به خود اختصاص داده است که البته اهمیت موضوع را نیز به گونه ای نشان می دهد. داستان ذوالقرنین آنچنان جذاب بوده که گاه از آن با نام «احسن قصص الملوک» یاد شده است.

تفسیر فاتحه الکتاب فخر رازی یکی از پربارترین تفاسیری است که در طول تاریخ اسلام در شرح اسرار معنوی و لفظی سوره حمد نوشته شده است. این اثر به تازگی توسط سید جواد هاشمی نژاد به چاپ رسیده است

در روزگار صفوی، محافل اجتماعی به خصوص قهوه‌ خانه‌های شهر اصفهان، نقش مهمّی در روابط و فعاّلیّت های شاعران مکتب اصفهان داشته‌ است. در لابه‌لای تذکره‌ها و گاه سفرنامه‌های اروپاییان‌، آنچه مشاهده می شود، حضور شاه‌عباس اوّل و دیگر اقشار اجتماعی در قهوه‌ خانه ‌است.

دوران ٥٠ ساله سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، در کنار درازی زمان حکومت وی و جنبه‌های گوناگون سیاست خارجی که زیان‌هایی جبران‌ناپذیری برای ایران همراه آورد، از نظر دگرگونی‌های باورهای سیاسی و اجتماعی مردم اهمیت بسیار دارد. شاه قاجار پس از قتل امیرکبیر، هرچند اعتمادالدوله نوری را به صدارت برگزید، اما از آن‌جا که طبعا استبدادطلب، مغرور و پایبند به باورهای خویش بود، استبداد رأی پیشه کرد و نفوذ خود را در میان درباریان گسترش داد. حکمرانان ولایت‌ها نیز به پیروی از استبداد مطلقه شاه، بر استبداد و نفوذ رأی خود افزودند.

اكثر ما با شنیدن نام قاجاریه، عصری تاریك و سیاه را به ذهن می‌آوریم كه مردان بی‌كفایت و مملكت‌بربادده، وقت‌گذرانی در حرم‌سرا با دلقك‌ها و ملیجك‌ها را به حكمروایی عادلانه ترجیح می‌دادند؛ شاهان و رجالی یك‌سر آغشته به استبداد، بلاهت، خیانت، مسخرگی و عشرت.

حافظ در اشعارش به خصوصیات و برجستگی‌هایی در کلام اشاره می‌‌کند و خود را بدین ویژگی‌ها می‌ستاید: روانی‌سخن: حجاب ظلمت از آن بست آب خضر که گشت ز شعر حافظ و آن طبع همچو آب خجل

ایران با اینکه یک موجودیت واحد است، همواره شئون متفاوت اما به هم بسته سیاسی و فرهنگی و تاریخی داشته است. در زمان های دور شأن سیاسی آشکارتر بوده، اما در دوره اسلامی لااقل تا زمان صفویه با اینکه رسوم سیاسی سابق کم‌و‌بیش محفوظ بوده، شأن فرهنگی ایران جلوه بیشتری پیدا کرده است.