مقاله

یادداشت حاضر بر آرای داگلاس نورث از دریچه مقاله چارچوب مفهومی برای تفسیر تاریخ مكتوب بشری نوشته نورث، والیس و واینگاست است. این پژوهشگران در مقاله مورد بحث، محورهای اساسی نظریات خود را بیان می‌كنند كه در سال 2009 در كتاب «خشونت و نظام‌های اجتماعی» به ‌تفصیل بیشتر مطرح شدند و تاثیرات چشمگیری بر مطالعات توسعه گذاشتند.

کتاب‌های خطی کتابخانه ملی نخست با فهرست مختصر «جواهر الکلام» معرفی شد و در آن زمان هنوز فیش برگه های مرتبی تنظیم نشده بود و در واقع معرف کتب خطی موجود در مخزن فقط دفاتر ثبت و لیست های خریداری بود. در زمان ریاست دکتر مهدی بیانی در کتابخانه ملی دو دفتر ثبت توسط ایشان تنظیم شده، یکی از آنها شامل هزار و اندی کتب خطی عربی و دیگری حاوی 316 جلد کتب کتابخانه عمومی معارف. اطلاعات مندرج در آن دفترها شامل نام کتاب، شماره پشت جلد و محلی که کتاب مزبور از آنجا فراهم آمده بود همراه با یکی دو نکته دیگر.

اگرچه با صدور فرمان مظفرالدین شاه مبنی بر تأسیس مجلس شورای ملی، معترضان سیاسی خشنود شدند و دست از تحصن کشیدند، اما موضوعی که بر دامنه ی ابهام ها افزود، محتوا و دلالت اصلی این فرمان بود. سرعت تحولات انقلاب موجب شد این مساله حل نشده باقی بماند؛ زیرا در آن فضای متلاطم تنها به یک تفاهم زودگذر بین شاه و مخالفان نیاز بود تا بحران بست نشینی و مهاجرت هر چه سریع تر پایان یابد.

درمقاله پیش رو، نقش و جایگاه علما و مراجع مشروطه خواه عظام شیعه (با محوریت آخوند ملامحمدکاظم آخوند خراسانی) در مقابله با بحران ها و مشکلات عمدتاً سیاسی مبتلابه نظام مشروطه ایران، در فاصله فتح تهران در جمادی الثانی 1327 تا هنگام رحلت وی در ذی حجه 1329، با استناد به منابع و اسناد متقن، مورد بررسی و ارزیابی توصیفی- تحلیلی تاریخی قرار گرفته است.

آشنایی با فرهنگ های گوناگون، چه بر محور مکانی در گوشه های مختلف دنیا و چه بر محور زمان در گذر تاریخ، بخش عمده محتوای دانش و معرفت رشته انسان شناسی را تشکیل می دهد. رویکرد و مقصود اصلی از گشایش صفحه ای برای شناخت فرهنگ یونان و روم باستان نیز تهیه محتوایی از این دست و کنکاش و تعمق درباره داده های موجود در این محتواست.

هر شهر و کوی و برزنی آرمیده وبرنشسته بردال مرکزی ونمادی محوری است که عمدتا از ان نقطه کانونی روایت می شود یا هویت می یابد و حتی به اطراف پیرامونش جهت و معنا می بخشد.این دال لزوما مکانی و یا مرکزی یا عینی نیست و گاه به یمن سرمایه تاریخی و فرهنگی، انرژی کل یک خطه را حول خود، متمرکز و چوله می کند.

با مشروطه، موثرترین و بزرگ‌ترین رویداد در طول تاریخ هزار و چهارصد ساله ما از زمان ورود اسلام به ایران رخ داد و روشن است كه علمای دینی و در راس ایشان فقها، به عنوان حاملان اصلی اندیشه سیاسی قدمایی، باید نسبت به این رویداد واكنش نشان می‌دادند. طبیعی است كه عكس‌العمل ایشان در مواجهه با مشروطیت تكثر و تنوع داشت.

در تاریخ ایران همواره اقدامات و تلاش‌هایی که برای رهایی از تسلط بیگانه بر کشور صورت گرفته، از اقبال و حمایت قشرهای گوناگون جامعه برخوردار بوده است. در بخش گذشته مستنداتی درباره حمایت از کالاهای داخلی عرضه شد. در این بخش به جنبشی که در میان طبقات مختلف مردم در حمایت از تأسیس نهاد ملی مالی برای مقابله با تسلط نهادهای مالی و پولی به پا شد، اشاره می‌شود.

از ابتدای قرن نوزدهم میلادی به این ‌سو، در حالی‌که جهان غرب با تکیه ‌بر دستاوردهای انقلاب صنعتی با سرعت راه خود را به ‌سوی پیشرفت در تمامی زمینه‌ها می‌پیمود، سرزمین ما با وضعیت متفاوتی روبرو بود. ایران اگر از دوره صفویه به بعد از نظر فکری و فرهنگی با جهان خارج از خود فاصله داشت، ولی در زمینۀ سیاسی ـ به‌رغم همه نابسامانی‌ها ـ استقلال خود را حفظ کرده بود و تا حدود زیادی از نظر اقتصادی و تأمین مایحتاج خود نیازی به خارج نداشت.

این جستار در بزرگداشت گاهنامه «ملانصرالدین» است که میراث ماندگار آن دست‌کم از دو طریق بر ایران تأثیرگذار است. نخست، اینکه ملانصرالدین گواهی بر شکل‌گیری تاریخی، فرهنگی و هویتی جامعه آغازین ایرانیان برون‌مرز در آغاز قرن بیستم در آن‌سوی قفقاز است، منطقه‌ای که امروز شامل جمهوری‌های آذربایجان، ارمنستان و گرجستان می‌شود.