مقاله

آیت‌الله دکتر سیدمصطفی محقق داماد عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و استاد دانشگاه شهید بهشتی در یادداشتی به بیان مشکلات اداری کشور اشاره و آنها را مانعی برای کرامت انسانی دانسته است. یاداداشت وی از نظر شما می گذرد.

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی در آغوش خود دانشوران و اندیشمندان گوناگونی پرورانده است. تقریباً هیچ شاخه و شعبه از دانش نیست که نمایندگانی از پژوهشگران مسلمان در آن به قله‌هایش دست نیافته باشند. با این همه در سنت تعلیمی حوزه‌های علمیه، از چند قرن پیش، برخی رشته‌های علمی غلبه و سیطره یافت. فقه، اصول، حدیث و در درجات پایین‌تر فلسفه و عرفان و تفسیر به همراه اخلاق در زمره اصلی‌ترین دروس حوزه‌های علمیه قرار گرفتند و دانش‌های مغتنم و مهمی همچون تاریخ و جغرافیا به محاق رفتند یا دست‌کم در حاشیه نشستند.

دو بیت آخر شرح حال تنهایی و بی همزبانی شاعر است كه گویی نقاش تقدیر فقط تصویری از او بر دیوار حیات كشیده باشد؛ به قول شادروان شهریار:

استاد دانشمند آقای دكتر رضا در كتاب «نگاهی به شعر سنتی معاصر» به معرفی بیش از 20 تن از شاعران معاصر و خلاصه‌ای از زندگینامه و آثار آنها پرداخته كه بانو سیمین بهبهانی یكی از آنهاست. این کتاب به همت انتشارات اطلاعات روانه بازار شده است. آنچه از این پس طی چند شماره در اختیار خوانندگان گرامی قرار می‌گیرد، بخش مربوط به بانو سیمین بـهبهانی از مبتکرترین شاعران عرصه غزل معاصر است كه به خاطر سرودن غزل در وزنهای بی‌سابقه، شهرت دارد.

ظهور گروه‌های تکفیری - سلفی در خاورمیانه، پدیده نوپایی است که پس از اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی در حدود سه دهه پیش خود را نمایاند. پس از افغانستان در آسیا، نوبت بوسنی‌وهرزگوین در قاره اروپا بود که پذیرای جنگجویان سلفی باشد که به انگیزه دفاع از مسلمانان بوسنی وارد بالکان شدند و به این ‌ترتیب سلفی‌ها به‌تدریج توانستند در گستره‌ای قابل‌توجه در آسیا و آفریقا و سایر نقاط دنیا فعالیت‌های خود را تشدید کنند.

اجازه دهید یک‌بار دیگر از تاریخ بیاموزیم. نهضت‌های ترجمه پیشین چرا شکل گرفتند؟ به‌طور مثال چه انگیزه‌ای موجب شد که مسلمانان این همه آثار غیرعربی را به عربی درآورند؟ و از آن جالب‌تر، چه شد که یونانیان که زمانی آثارشان به عربی و سریانی ترجمه می‌شد، شماری از آثار عربی و فارسی را به یونانی ترجمه کردند؟ پیش‌تر در مقدمه مقاله «ترجمه از عربی و فارسی به یونانی» کوشیده‌ام به این پرسش پاسخ دهم.

لوئیس پل پویمن(1935ـ2005) فیلسوف امریکایی، در زمینه اخلاق و فلسفه دین فعالیت می‌کرد و نامش به سبب گزیده‌ها و متون فلسفی‌اش که در بیش از شصت دانشگاه جهان، به طور گسترده‌ای برای اهداف آموزشی مورد استفاده قرار گرفته بسیار شناخته شده است. وی می‌کوشید نشان دهد چرا انسانها با موضوعات بحث‌انگیز زمان مخالفند و با بررسی ریشه‌ها بر آن بود كه دیدگاههایی متعادل را مطرح سازد. این مطلب پیشتر در ماهنامه «اطلاعات حكمت و معرفت» به چاپ رسیده است.

«علوم قرآن» اصطلاحی است برای مسائلی كه پیرامون ابعاد گوناگون قرآن كریم، مطرح شده است؛ هر مسأله‌ای، موضوعی از موضوعات قرآن را به بحث می‌نهد كه با موضوع مسأله دیگر، تفاوت دارد. بنابر این مسائل یاد شده درباره موضوعات مختلف و گوناگونی است و هر مسأله‌ای، موضوع ویژه خود را دارد و جز در محور اصلی یعنی قرآن كریم، ارتباطی با سایر مسائل ندارد. از این روی، مسائل قرآن تشكیل‌دهندة چند علم است و نه صرفاً یك علم و در یك موضوع.

ادیب از شعرایی است كه باید او را تبلور فرهنگ اسلامی و ایرانی در عصر حاضر دانست. سخنسرایی است معنی‌آفرین، مضمون‌یاب، نكته‌سنج و سخن‌شناس، بیانگر ناهنجاری‌ها و اوضاع آشفته و پریشان ایران از شهریور سال 1320 تا 1357 شمسی.

«قبل از ورود در بحث باید از دو سوء تفاهم احتمالی جلوگیری شود یکی اینکه چون رسیدن به اعتدال و اقامت در آن آسان نیست و در این نوشته قدری از دشواری‌های سیر در راه اعتدال بیان شده است شاید خواننده نظر نویسنده را بدبینانه بداند و حتی آن را مغایر و متضاد با گفتار سیاسی که از امید به برقراری اعتدال می گوید بیابد. مطالب این نوشته در تأیید آن سیاست و در جستجوی راه یا راه‌های پیشرفت و تحقق آنست این نوشته فلسفه است و فلسفه و سیاست دو زبان متفاوت دارند و اگر این تفاوت درک نشود شاید گاهی موافقت‌ها را مخالفت و مخالفت‌ها را موافقت تلقی کنند.