مقاله

كتاب ارض ملكوت، از مبنایی‌ترین آثار هانری كربن برای فهم جهان فكری و معنوی ایران زمین و پیوستگی فرهنگی ایران پیش از اسلام و ایران پس از اسلام ‌است. این كتاب را می‌توان مقدمه لازمی برای فهم بسیاری از مطالبی كه در دیگر كتاب‌های این متفكر مطرح شده است، در نظر گرفت، زیرا موضوع عالم مثال، از كلید واژه‌هایی است كه او در مقام تحلیل وجوه مختلف تفكر ایرانی، چه در ایران باستان و چه در ایران اسلامی تا به امروز، فراوان از آن بهره‌ می‌برد و این موضوع در كتاب حاضر به شیوه‌ای بدیع و روش‌مند بررسی شده است. می‌توان گفت مضمون اصلی این اثر «پیكار در راه جان جهان» یا به تعبیر دیگر «پیكار در راه ملكوت» است. در فلسفه غرب مدرن، گویی به لحاظ این مضمون، دو گروه، یعنی افلاطونیان و دكارتیان در برابر هم صف‌آرایی كرده‌اند.

یار مهربان. این ترکیبی است که به واسطه خاطره‌ای از سال‌های دور هماره ما را به یاد «کتاب» می‌اندازد. توصیفی به یادگار مانده از کتاب کلاس اول ابتدایی و شعر عباس یمینی‌شریف در ستایش کتاب و کتاب‌خوانی که روزگاری از حفظ می‌خواندیمش. روزانه صدها و بلکه هزاران دانشجو، محقق و پژوهشگر در خانه‌ها و کتابخانه‌ها به همراهی این «یار مهربان» می‌نشینند و بر دانسته‌های خود می‌افزایند. کتابخانه‌ها از جمله مهمترین مراکز فرهنگی و تعدادشان معرف فرهنگ‌دوستی مردمان هر شهر است. در گوشه و کنار تهران نیز کتابخانه‌های فراوانی هستند که هر یک روزانه میزبان گروه کثیری از افراد علاقه‌مند به مطالعه می‌شوند و اما کمتر کسی است که از تاریخچه شکل‌گیری جایی که ساعت‌های متمادی از روزش را در آن‌ها می‌گذراند، باخبر باشد.

با شروع قرن هفدهم میلا‌دی، نظریه حق طبیعی، جایگزین نظریه حق الهی شد و به صورت مفهوم کلیدی فلسفه سیاسی مدرن درآمد. بنابراین فلسفه سیاسی مدرن، سیاست را بر پایه جهانی عقل‌محور قرار داد. طبق این نگرش فلسفه سیاسی مدرن، سیاست دیگر داده‌های طبیعی نبود، بلکه عنصری بود که باید ابداع می‌شد. از جمله فیلسوفانی که تحت این نگرش، نظام فلسفه سیاسی خود را بیان کردند، <توماس هابز> و <جان لا‌ک> بودند.

«از آثار خطوط یاقوت مقدار زیادی از قرآن‌ها و کتاب‌ها و قطعات و مرقعات در کتابخانه‌ها و موزه‌های ایران و کشورهای دیگر موجود است؛ از جمله در ایران: در کتابخانة ملک، کتابخانة سلطنتی موزة ایران باستان، کتابخانة مجلس شورای ملی و کتابخانة آستان قدس رضوی مشهد و در خارج ایران: در بقعة مولانا جلال‌الدین بلخی در قونیة ترکیه، کتابخانة دانشگاه استانبول، موزة آثار اسلامی ترک، کتابخانة ایاصوفیه و استانبول و غیره وجود دارد. و آنچه شادروان دکتر بیانی دیده است، بیست‌وهشت مورد می‌باشد.»

استاد عزیزالله عطاردی از محققان و پژوهشگرانی است که تمام فعالیت ‏های پژوهشی خود را که بیش از شصت عنوان و بالغ بر 120 جلد کتاب و رساله است به تنهایی انجام داده و روش پژوهشی ایشان میدانی و بر اساس مشاهدات است. از سال 1340 تا 1370 در سفر به کشورهای مختلف و بازدید از مراکز فرهنگی و کتابخانه‏های مختلف در جستجوی منابع و مصادر گوناگون برای تحقیقات و پژوهش ‏های خویش بود. دو کار بزرگ ایشان یکی فرهنگ خراسان و دیگری مسانید اهل‏ بیت علیهم السلام است. همایش بزرگداشت عطاردی در سال 1385 برگزار شد و پس از آن در نشریه رایحه و نشریه محدث درباره همایش مطالبی نوشته شد.

واژه کاپیتولاسیون برگرفته از کلمه لاتین capitular به معنای انعقاد، قرارداد و عهدنامه است. سابقه کاپیتولاسیون به دوران روم باستان برمی‌گردد، اما به‌طور مشخص این اتفاق در دوره خلافت فرمانروایان عثمانی رخ داد.

کاپیتولاسیون(Capitulation) از کلمه (capitulate) به معنای شرط گذاشتن و در معنای لغوی آن سازش و تسلیم آمده است. کاپیتولاسیون به قرارداد هایی اطلاق می شود که به موجب آن اتباع یک دولت در قلمرو دولت دیگر مشمول قوانین کشور خود می شوند و آن قوانین توسط کنسول آن دولت در محل اجرا می شود ، به همین جهت در فارسی به آن" حق قضاوت کنسولی " نیز گفته می شود .

در این فصل، می‌باید از دو پیشكسوت و آغازگر طنزسرایی در دوره رضاشاه یاد كنم كه در ادوار بعد نیز همچنان در زمره خلاق‌ترین طنزآوران پارسی‌ گوی بودند. هر دو شاعرانی زبده و آگاه به ادبیات كهن و در عین حال چابك سخن و نقّاد و بذله‌گو، و در میان طنزپردازان، استادانی برجسته محسوب می‌شدند. بی‌آن‌كه قصد داوری داشته باشم،‌ از میان این دو تن، یكی مؤثرتر و نقّادتر بود و آثار و سروده‌های شیرینش هنوز از یادها نرفته و به امثال و لطایف مردم وارد شده است. این دو عبارت‌اند از عباس فرات و سیدغلامرضا روحانی كه هر دو از معاریف طنزسرایان معاصر ایران بوده‌اند.

«خواب» و «رؤیا» در آثار صوفیه، از جایگاه ویژه ای برخوردار است، به گونه ای که بعضی از معروف ترین کتب عرفانی، بخش ویژه ای برای خواب و رؤیا و انواع آن اختصاص داده اند. از جمله والاترین خواب ها نزد صوفیه و مشایخ آن، «خواب دیدن پیامبر گرامی اسلام» است. در این گفتار، تنها به خواب هایی از پیامبر(ص) پرداخته می شود که در مهم ترین آثار منثور صوفیه در طی چهار قرن (قرن چهارم تا هشتم) نقل شده است.

فرااخلاق علمی است که به مبادی تصوری و تصدیقی علم اخلاق می پردازد و معناشناسی مفاهیم اخلاقی، از مباحث این دانش به شمار می رود. مهم ترین بخش در تحلیل مفاهیم اخلاقی، مفاهیمی هستند که محمول جمله های اخلاقی قرار می گیرند و شامل مفاهیم ارزشی مانند «خوب» و «بد» و مفاهیم الزامی مانند «باید»، «نباید» و «وظیفه» هستند.