مقاله

مقاله حاضر درصدد تحلیل نگرش محمدرضا شاه پهلوی به حکومت گری، طبقات و جریان های پرنفوذ اجتماعی در دوره پس از کودتای 28 مرداد است. محدوده تاریخی تحقیق سال های 1332 تا پایان 1355ه.ش را در بر می گیرد. پیش فرض نظری طرح چنین موضوعی این است که نگرش شاه پیوندی دیالکتیکی با شرایط سیاسی و اجتماعی زمانه او داشته است . چارچوب نظری این پژوهش بر مبنای آراء همایون کاتوزیان در نظریه استبداد ایرانی صورتبندی شد.

نیاز آدمی به معنویت، نیازی انكارناپذیر است. در معنای عام، معنویت پاسخگوی آن قسم نیازها و تمایلات بشری است كه از طریق مواهب مادی و این جهانی ارضاء نمی‌شوند و برای تأمین شان باید وسائلی از گونه‌ای كاملاً متفاوت برانگیخت. این وسائل به ساحتی ورای ساحت مادی و محسوس تعلق دارند. به همین دلیل است كه امروزه اصطلاح معنویت (spirituality) اصطلاح بسیار مبهمی است و بر معانی متعدد و حتی متعارض دلالت می‌كند.

دولت بریتانیا از اواخر قرن نوزدهم برای تضعیف حکومت مرکزی که تحت نفوذ روسیۀ تزاری قرار داشت روسای ایلات و عشایر عمدۀ ایران را زیر چتر حمایت خود گرفته و سلاح هایی نیز در اختیارشان قرار داده بود که از میان این عشایر به خان های بختیاری در برابر حفاظت از لوله های نفت، سهامی هم از شرکت نفت انگلیس و ایران واگذار شده بود.

آرتور دانتو در کتاب دگرگونی شیء معمولی (The Transfiguration of the Commonplace , 1981)1، سبک فردی را چیزی"داده شده" ،"ذاتی" و "غیر قابل تفکیک" می داند كه به هنرمند متعلق است. در طرف دیگر، نظریه پایانِ هنر او قرار دارد که در كتاب پس از پایان هنر (1997) و جاهای دیگر2، آزادی هنرمندان را از الزامات سبک مطرح می کند. چگونه این دو نظریه با همدیگر جور در می آیند؟ آیا پس از پایان هنر سبکهای فردی وجود خواهد داشت؟ این مقاله تلاش دارد با بررسی سازگاری میان نظریه پایان هنر و مفهوم ذات گرایانه سبک فردی، پاسخی به این پرسشها ارائه دهد.

مقدمـه ما پیرو آیین «إقرأ» هستیم. این نوشتارها که با عنوان « سنجه کتاب» تقدیم می شود، برای یادداشت و یادآوری است و بس. رهاورد کوچکی است که با پرسه زدن در کتابخانه ها و ورق زدن کتابها و نسخه‌های خطی و اشاره استادان بدست آمده است. یادداشت هایی از این دست، نه در قالب مقاله می‌گنجد و نه می توان آن را نانوشته گذاشت، جایگاه ویژه‌ای دارد که در برخی نشریات مرسوم شده است.

در کل، دست‌کم میبدی همان قدر از کار سمعانی بهره می‌برد که از کار خواجه عبدالله انصاری و در واقع، آهنگ و شیوه نیمه دوم «نوبت سوم» به نحو چشمگیری متأثر از کار سمعانی است. میبدی معمولاً یا نام انصاری را ذکر می‌کند، یا از وی با تعبیر «پیر طریقت» نام می‌برد. پیر طریقت عنوان آنانی است که مریدان طریق را هدایت می‌کردند. میبدی از همین عبارت برای ارجاع به استادان و شیوخ دیگر نیز بهره می‌گیرد، با این حال در آن نمونه‌ها نام شیخ را هم می‌برد.

هفت تماشا از جمله آثار محمد حسن قتیل لاهوری (د 1233 ق/ 1817م) است كه به خواهش آقا محمد صادق خان فراهانی و آقا ابوالحسن خان قزوینی نوشته شده است. مولف، در دیباچه كتاب، هدفش را از تالیف، تحریر احوال هندوان و رسوم این فرقه و شیوه مسلمانان ساكن هند، قدیم الاسلام یا جدیدالاسلام ذكر كرده است.

"امروز طلیعه انجام این فریضه بزرگ الهی و این صف بزرگ جهاد و توحید (نمازجمعه) است" این جملات آیت الله طالقانی آغازگر همایش هفتگی مسلمین پس از سالها تعطیلی آن بود؛ آغازی که با ابتکاری زیبا در مهد علمی ایران دانشگاه تهران و توسط یکی از روحانیون پر سابقه نهضت رقم خورد، اگرچه امامت جمعه وی 6 هفته بیش به طول نیانجامید و در ۱۹ شهریور ۱۳۵۸، او که به تعبیر امام زبان گویایی چون ابوذر داشت، دار فانی را وداع گفت. حضرت امام خمینی پس از ارتحال وی در حکم انتصاب امام جمعه جدید برای تهران چنین مرقوم فرمودند: " مرحوم مجاهد بزرگوار آقای طالقانی ، پس از عمری مجاهدت و پاسداری از اسلام ، به رحمت خداوند پیوست و ما را سوگوار کرد. تکلیف پاسداری از اسلام به عهده همه ماست ؛ و من شما را ...

قول مشهور این است كه علم كلام اسلامی پس از انتشار عقاید و آراء مذاهب و ادیان مختلف در میان مسلمانان از طریق فتوحات اسلامی و گسترش دامنه حكومت اسلامی و اختلاط و آمیزش مسلمانان با پیروان ادیان و مذهب دیگر، پدید آمد تا از عقاید اسلامی دفاع كند و به اشكالات و شبهات اعتقادی پاسخ گوید. ولی مقتضای تأمل و تحقیق در این باره این است كه قبل از هر چیز مقصد خود را از علم كلام روشن سازیم. هر گاه مقصود از علم كلام مطلق بحث و گفتگو درباره عقاید دینی جهت تبیین و اثبات آنها و پاسخگویی به اشكالات درباره آنها باشد، باید گفت تاریخ پیدایش علم كلام مقارن با تاریخ ظهور اسلام است، زیرا با مراجعه به قرآن، روایات و تاریخ اسلام روشن می‌شود كه بحثهای كلامی از نخستین روزهای ظهور اسلام در شكلی گسترده مطرح بوده است. بخش عظیمی از مباحثات كلامی پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ با بت‌پرستان و اهل كتاب درباره توحید، نبوت و معاد در قرآن كریم بیان شده است. چنان كه بخش عظیم دیگری از آن در كتب و تاریخ ثبت و نقل گردیده است.

تاب الفتوحات المکية دائرة المعارفی عظيم از ميراث عرفان اسلامی است که تاليف آن توسط ابن عربی حدود 30 سال (599 _ 629) طول کشيده است، در آثار عرفانی کتابی به گستردگی و تنوع مطالب فتوحات سراغ نداريم اين اثر بر اساس تصحيح مرحوم عثمان يحيی که 14 جلد آن به طبع رسيده است اگر ادامه می‌داشت حدودا به 28 جلد می‌رسيد.