مقاله

در سال ۱۳۷۰ که جلد اوّل مجموعه «جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان» را برای انتشار آماده می‌کردم و همچنان در تکاپوی تهیه و تنظیم مجلدات بعدی بودم، به همّت و پایمردی شادروان استاد کیوان سمیعی به محضر بزرگمردی بقیه‌السلف از تبار منظومه روشنگران فرازمند عصر فرهنگ و ادب و تاریخ معاصر یعنی شادروان دکتر عبدالحسین نوایی راه یافتم و با تماسی تلفنی وعده دیدار برقرار و درهمان جلسه آغازین جاذبه دانش و بینش و صراحت لهجه و دایره وسیع دانسته‌های علمی و ادبی و تاریخی و بی‌تعارف در یادآوری کاستی‌ها و تقدیر وتشویق در انجام راستی‌های علمی و پژوهشی چنان با تاروپود اندیشه‌ام عجین شد

با مطالعه تاریخ بیهقی، روابط تیره چهره های طراز اول غزنویان و فضای غیرشفاف حاکم بر دربار مسعود غزنوی بخوبی مشهود است. بی اعتمادی، فریبکاری، تظاهر و دروغ ویژگی تقریباً مشترک بین ارکان حکومت سلطان مسعود است.

در مقاله حاضر تلاش می شود زمینه مشارکت و سهم اقلیت های دینی مسیحی، یهودی، زرتشتی و صابئی در فعالیت های اقتصادی این دوره در ابعاد تجارت و بازرگانی، مالکیت و زمین‌داری و صناعت و حرفه های کارگاهی نشان داده شود.

در پی سقوط اصفهان توسط غلزایی های قندهار در سال 1135 ﻫ.ق که به منزلۀ پایان قدرت سیاسی صفویان بود، سرداری از خراسان به نام نادر توانست با تکیه بر فراست ذاتی و ازهم گسیختگی سیاسی در جغرافیای پهناور ایران در کنار طهماسب دوم، بر رقبای داخلی و متخاصمان خارجی (افغان ها، عثمانی ها و روس ها) غلبه و دگرباره حکومت صفویان را احیاء نماید.

آستان قدس رضوی به عنوان یک قطب مذهبی مهم در مطالعات تاریخ ایران و تاریخ محلی خراسان جایگاه ویژه ای دارد. در ساختار تشکیلاتی این نهادمذهبی، منصب تولیت بالاترین مقام به شمار می آید. در کنار این منصب، مناصب دیگری چون نایب التولیه، قائم مقام التولیه و ناظرآستانه وجود دارد که صاحبان این مناصب، کارگزاران اصلی آستانه اند.

قاجاریه آخرین سلسله ای بودند که با اتکا به شمشیر مردان ایل به قدرت رسیدند، اما بر خلاف ایلات پیشین در مواجهه با مهمترین مسأله دوره حکومتشان یعنی ظهور مدعیان جدید قدرت، بدون جنگ و مقاومت تسلیم شدند.

در بین دانشمندان درباره پیدایش منصب صدر اختلافاتی وجود دارد، با این حال بنا به دلایلی ایجاد آن را به زمان تیمور و تثبیت آن را به جانشینان وی نسبت می دهند. این پژوهش بر آنست جایگاه و کارکرد منصب صدر را در ساختار دیوانی تیموریان با تکیه بر منابع موجود به ویژه در ایام حکمرانی تیمور، شاهرخ، ابوسعید و بایقرا مورد بررسی قرار دهد. سوالاتی که در این راستا طرح می شود این است که نحوه انتخاب و انتصاب کارکنان آن چگونه بود؟

تجزیه عثمانی هر نتیجه‌ای که نداشت افزوده شدن 18 کشور به اطلس‌های گیتاشناسی جهان را موجب شد. سومین امپراطوری اسلامی تاریخ که پنج قرن عمر کرده بود به دلیل ناکارآمدی سلاطین، افزایش آگاهی و مطالبات مردم، رشد جنبش‌های ناسیونالیستی و ادعاهای ارضی و مرزی استعمارگران اروپایی فروپاشید و استان‌هایش هر کدام به یک کشور تبدیل شدند.

جواد طباطبایی این‌بار در قریب به دو ساعت سخنرانی کوشید اساس طرح فکری‌اش را که بیش از ٣٠ سال است از زمان انتشار «درآمدی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران» و حتی پیش از آن، مطرح کرده بود، در قالب نظریه «ایرانشهری» بیان و تشریح کند و به منتقدانی که این روزها کم نیستند نیز پاسخ بدهد.

نام و یاد هیچ انسان و هیچ اثری ناخواسته در ذهن و اندیشه انسان‌ها جاودان و پایدار نمی‌ماند و گذر زمان معیار و محک خوبی برای جاودانگی و ماندگاری نام و یاد آثار انسان‌ها از یک سو و همچنین حذف و هدم افراد و آثار اشخاص است.