مقاله

انقلاب مشروطیت و صدور فرمان تأسیس مجلس که یکی از مطالبات این رویداد بزرگ تاریخ سیاسی ایران بود، دستاوردی است که اینک یک قرن از آن می‌گذرد. روز چهاردهم جمادی الثانی 1324 هجری قمری مطابق با یکشنبه 13 مرداد 1285 هجری شمسی و 5 اگوست 1906 میلادی، یک سال پس از آغاز جنبش مشروطیت، مظفرالدین شاه قاجار، در قصر صاحبقرانیه، فرمان مشروطیت را که به خط احمد قوام السلطنه نوشته شده بود، به شرح ذیل، خطاب به میرزا نصرالله‌خان نائینی مشیرالدوله، صدراعظم وقت، صادر کرد:

نوشتار زیر ترجمه فصلی از کتاب «فلسفه اخلاق در اندیشه اسلامی»، نوشته دکتر احمد محمود صبحی است. در آن کتاب جریان های مختلف اندیشه اخلاقی در جهان اسلام بررسی شده است. بحث آن درباره «اخوان الصفا» از جمله جذاب  ترین فصول آن است. زیرا اولا به اخوان الصفا خصوصا به این جنبه از اندیشه آنها، کمتر پرداخته شده است و ثانیا در تأملات اخوان الصفا لحن و لطافت معنوی خاصی دیده می شود که در دیگر نوشته های مشابه چندان نمونه ندارد.

در جریان انقلاب مشروطه، گروه های اجتماعی گوناگونی اعم از روشنفکران، علماء، اصناف و صوفیان نقش آفرینی کردند. برخی از اعضای این گروه ها، در پی انقلاب مشروطه به صف هواداران انقلاب پیوستند و برخی دیگر هم یا به جبهه مخالفان گرویدند و یا مشی کاملاً بی طرفانه ای برگزیدند.

پس از شهادت امام موسی کاظم(ع) در سال 183 هـ .ق ، عواملی دست به دست هم داد تا عده ای، ایشان را آخرین امام و قائم و مهدی بدانند و بر این اساس، بر ایشان توقف نمایند و امامت امام رضا(ع) و سایر امامان معصوم پس از ایشان را نپذیرند.

در تمدن های دوران باستان، باورهای مردمان درباره خدایان و شاهان و چگونگی انجام مناسک و آیین ها از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. یکی از آیین های تمدن های خاورمیانه باستان که در ارتباط با آن، مراسم گوناگونی بین این تمدن ها رایج بوده، ادای احترام نسبت به خدایان و شاهان بوده است.

با آن که در جریان مهاجرت صغری مهم ترین خواسته معترضان عدالتخانه بود اما نه در آن زمان و نه پس از آن مورخان، خاطره نگاران و محققان چندان که باید تأملی در مبانی و ماهیت آن نکرده اند.

خواجوی کرمانی در سه جای دیوان عظیمش کلمه‌ کربلا را به کار برده است و اشاراتی به حضرت سیدالشهدا(ع) دارد. در یکی از قصیده‌های خود نام تمامی دوازده امام را می‌برد و تجلیل بسیار گرانقدری از آنها می‌کند که همین شیعه‌ اثنی‌عشری بودنش را به طرز محکمی اثبات می‌کند. خواجو در یکی از غزلهایش، اشعار و ابیاتی دارد که رسما جریان کربلا را ذکر می‌کند

دماوند در اساطیر ایرانی مرکز جهان و جایگاه میترا و گیومرد، نخستین انسان، پنداشته شده است. جمشید سوار بر گردونه ای که دیوان آن را می‌کشیدند، سفری هوایی از دماوند به بابل داشت. ضحاک در دماوند به جمشید تاخت.

قربانی آیینی مذهبی است که در میان اقوام و ملل مختلف با اهداف گوناگون رواج دارد. بسیاری از سنت­های دینی برای دور ماندن از بلایا و یا رفع آن، کشتن حیوانی را توصیه می‌کنند. باور بلاگردانی میان قوم بختیاری با هدف انتقال شر و دور ریختن آن در اشکال خونی و غیر خونی است. قوم بختیاری بر اساس آموزه­های دین اسلام و در روز عید قربان، بر فراز کوه­ها به قربانی حیواناتی همچون گوسفند، بز و گاو می پردازند.

در روزگار صفوی، محافل اجتماعی به خصوص قهوه‌خانه‌های شهر اصفهان، نقش مهمّی در روابط و فعاّلیّت-های شاعران مکتب اصفهان داشته‌است. در لابه‌لای تذکره‌ها و گاه سفرنامه‌های اروپاییان‌، آنچه مشاهده می شود، حضور شاه‌عباس اوّل و دیگر اقشار اجتماعی در قهوه‌خانه‌است.