مقاله

اگر قرار بود از میان جامعه‌ شناسان ایرانی روزگار ما، فقط یکی را نشان کنیم که با شوری بی‌پایان و اشتیاقی تمام نشدنی از دانشگاه و روشنفکری دفاع می‌کرد، آن یک نفر نمی‌توانست غیر از زنده یاد دکتر محمد امین قانعی‌راد (1397- 1334) باشد؛ اندیشوری که چند سال اسیر سرطان بود و آخرالامر در شب عید فطر خرقه خاکی را وانهاد و اهل آسمان، خرمای عید بندگی را به او چشاندند.

در دوره‌ قاجار متأثر از تحولات فکری و فرهنگی نگرش‌ها به موضوع آموزش کودکان دگرگون شد و در کنار مکتبخانه‌های سنتی، تأسیس مدرسه‌های جدید اهمیت یافت، با این امید که نتیجه این کوشش‌ها به بهبود زیست ایرانیان منتهی شود. بیشتر این مدارس در عصر ناصری (1264-1313هجری قمری) و عصر مظفری (1313-1324هجری قمری) و به‌ طور خاص از 1315 هجری قمری به بعد بنا شدند.

در اغلب کشورهای اسلامی از عرب‌زبان و ترک‌‍‌زبان و اردوزبان، در این دو قرن اخیر، شاعرانی می‌توان یافت که مدافع اندیشه وحدت اسلامی یا انترناسیونالیسم اسلامی‌اند و ما در زبان فارسی در این حال و هوا فقط یک شاعر داریم و آن اقبال لاهوری است که از خاک هندوستان برخاسته است. در ایران، با این‌همه شاعر خُرد و کلانی که داشته‌ایم، هیچ شاعر درجه یک و حتی درجه دویی هم نداریم که از انترناسیونالیسم اسلامی سخن گفته باشد.

بر سر بام بیا، گوشه ابرو بنمای روزه گیران جهان منتظر ماه نو اند این بیت، یکی از صدها بیت گنجینه شعر فارسی است که در آن، میان هلال عید و ابروی نگار مقارنتی دیده می شود.باری،عید فطراز زمینه های مهم محتوایی شعر فارسی است و نه تنها در حوزه محتوا، که در حوزه مضمون سازی نیز با جلوه تمام حضور دارد.

روزه در متون ادب فارسی به خصوص در متون عرفانی، نمود و بروز خاصی دارد و به عنوان مفتاح زهد و باب عبادت حق و نیز سپر و حجابی از ماسوی الله بیان گردیده است. عرفا روزه را به عنوان سری از اسرار الهی میان خلق و حق و باعث کسر شهوات و مصفی گردانیدن دل و غایب گشتن از دیدار خلق به دیدار حق می دانند و به جای آوردن آن را به گزاردن امانت حق تعالی تعبیر می کنند و همواره شرط معظم روزه را اخلاص و عدم آمیختگی با شایبه ریا و هوی می دانند.

خداوند حکیم انسان را آزاد و مختار آفریده, اختیار انتخاب خیر و شر را به او واگذار کرده و راه حق و باطل را به وسیله انبیإ براى او تعیین و روشن نموده است .

«مناظرۀ روزه و عید» رساله ای است به قلم یکی از نویسندگان دربار آق قوینلوها و سپس سلاطین عثمانی به نام حکیم الدین ادریس بن حسام الدین علی بدلیسی یا بتلیسی. بدلیس یکی از شهرهای کردنشین آناتولی شرقی است و حکیم الدین ادریس نیز احتمالاً در همین شهر متولد و بزرگ شده است.

عید فطر از بزرگترین اعیاد اسلامی است که پس از پایان یک ماه امساک و سر بر آستان الهی ساییدن و عبادت می آید. در این مقاله پاره ای از آداب و رسوم و مناسک عید فطر که دارای ویژگی مستقل در همه نقاط ایران اسلامی است نظیر رؤیت هلال ماه شوال، خیرات برای اموات، ختم قرآن و پرداخت فطریه، الوداع خوانی در شب عید فطر، نان ها و غذاهای روز عید فطر و ... ارائه شده است.

طائف شهری است در شرق مکه مکرمه در عربستان که در سال هشتم هجری به دست رسول خدا (ص) فتح شد. در طائف مسجد و زیارتگاه عبدالله بن عبّاس، از صحابه برجسته پیامبر، و زیارتگاه‌ها و اماکنی منسوب به آن حضرت وجود داشته که وجود این آثار، باعث شده است که شماری از نویسندگان مسلمان در دوره‌های مختلف، به نگارش رساله‌ها و تألیفاتی درباره طائف و فضایل و اماکن متبرکه آن اقدام کنند. در این مقاله، تلاش شده تا ضمن ارائه کتاب‌شناسی جامعی از آثار تألیف شده درباره این شهر، ویژگی‌های کلی و اهمیت آنها به طور اجمالی بیان گردد.

واژه «عید» هم در استعمال و کاربرد عرفی آن و هم در نگاه اولیای بزرگ الهی تداعی‌کننده مسرت و ابتهاج و شادمانی است و بدون شک در مورد عید فطر نیز این خصیصه وجود دارد. اما همان گونه که اهل حکمت و اندیشه و نیز اهل معرفت و شهود در جای خود بیان داشته‌اند سطح خوشحالی و شادمانی به میزان درجه‌ای که انسان شادمان در آن قرار دارد متفاوت است. برخی درحد توهم و تخیل هستند لذا شادمانی آنان نیز درهمان حد است و دسته‌ای درحد تعقل هستند لذا شادمانی آنان نیزعقلانی است. اما زمره‌ای دیگر هستند که اهل شهود و مشاهدات قلبی و علوم حضوری‌اند و سرور و ابتهاج و عید آنان نیز باید در آن مرحله و منزلت ارزیابی شود.