مقاله

در آغاز این مقاله گفته شد که مندرجات برخی از «یشت»‌های اوستا به‌خوبی نشان می‌دهد که ایران در ادب حماسی، پیشینه‌ای بس کهن و پربار داشته است. در تألیفات نویسندگان یونانی و رومی نیز گزارش‌ها و اشاره‌هایی به ادبیات حماسی در زمان ماد‌ها و هخامنشیان هست. این اخبار، هر چه جلوتر می‌آییم، در نوشته‌های پهلوی و بیزانسی و ارمنی و به‌ویژه در عربی و فارسی بیشتر می‌شود؛ ولی از بخت بد، از خود آثار حماسی به زبان‌های ایرانی کهن و میانه، جز «یادگار زریران» به پهلوی که باید آن را برای زمان خود حماسه‌ای دینی دانست

عطار، “پرده بازی” ، “خیال بازی” و “بازی خیال” را تقریبن به یک معنی به کار می بَرَد و این معنا ظاهرن برابر است با آن چه در زبان عربی به آن “خیالُ الظّل” می گفته اند. از این بیت خاقانی (دیوان، برگ ۲۲۷)

در هر دینی گستره عظیمی از عبادات و مناسک و شعائر وجود دارد و هریک از دینداران، مطابق ذوق و استعداد خود به یک یا چند عبادت تعلق خاطر پیدا می‌کند. مولانا از کسانی است که عشق فراوانی به روزه دارد و در آثار خود عاشقانه روزه و ماه رمضان را می‌ستاید. به‌نظر می‌رسد این عشق فراوان مولانا به کم‌خوری و روزه‌داری، گذشته از ذوق شخصی، نتیجه آموزش‌های برهان‌الدین محقق ترمذی بوده است.

«جنبش‌های» تاریخی با کسب قدرت، حوزه‌هایی هرچه دورتر را در خود ادغام می‌نمایند. مورد اخیر، مورد انسان‌گرایی عصر نوزایی است که تأثیر خود را در ورای هنرها تا فلسفه، اندیشه سیاسی، دین، دیدگاه‌های اجتماعی و فعالیت اقتصادی گستراند. خلاصه تأثیر انسان‌گرایی عصر نوزایی به مثابه جنبش فرهنگی و یا عقلی را می‌توان عاملی تفکیک‌ناپذیر در شکل‌گیری آن ویژگی‌های بزرگتری دانست

رساله های فارسی خطی محفوظ در کتابخانه آستان قدس و دیگر کتابخانه ها در قالب مجموعه ای به نام رسائل خطی فارسی، به همت نجیب مایل هروی و با همکاری گروه تصحیح متون آن بنیاد، به رشته طبع درآمده است. این مجموعه در قالب دفترهای اول تا دوازده از سال 1368 تا 1392 مجموعا در 3133 صفحه وزیری منتشر شده است. نویسنده در نوشتار حاضر، گزارشی از دفاتر مذکور به دانشوران علوم و فنون مخطوطات، ارائه می کند.

تازه تریــن کتــاب دکتــر شمیســا بــا تعبیــری برگرفتــه از راحة الصــدور شاهِ نامه نامیـده شـده اسـت. ایـن اثـر مجموعـه یادداشـتهای ایشـان دربـارۀ فردوسـی و شـاهنامه اسـت کـه در طـول ِ چنـد سـال بـر حواشـی شـاهنامۀ تصحیـح ژول مـول و سـپس چـاپ مسـکو نوشـته و اخیـراً در قالـب کتابـی در بیسـت فصـل منتشـر شـده اسـت. در ایـن کتـاب گاهـی اشـارات، حدسـها و پرسشـهای جدیـد و تأمل برانگیـزی دیـده می شـود و بـه رغـم تنـوع موضوعات وِ حجـم نسـبتا ِ زیـاد آن (نهصـد صفحـه) بسـیاری از مطالـب به اختصـار و گـذرا مطـرح شـده که محتملا ناشی از شکل یادداشتی اصل آنهاسـت. در ایـن مقالـه پیشـنهادهایی دربـارۀ بعضـی نظریـات و دریافتهـای شـاه نامه هـا آورده شـده اسـت.

جامعه‌شناسی هنر یکی از رشته‌های جامعه‌شناسی است که در ایران کمتر مورد توجه جامعه‌شناسان و آکادمسین‌ها قرار گرفته است؛ اگرچه در دهه‌های اخیر تألیفات قابل توجهی در دانشگاه‌های اروپا و آمریکا تدوین یافته‌اند.

ماده عزم حامل مفهومی کلیدی در تاریخ فرهنگ اسلامی است که کاربردهای آن در 9 آیه از قرآن کریم، در حیطه های مختلف عقاید، اخلاق، احکام و اندیشه سیاسی اثر گذارده است؛ این در حالی است که در تفاسیر و ترجمه های قرآن، تشتت محسوسی در توضیح این ماده دیده می شود که تا حدی برخاسته از دور شدن از زبان عصر نزول و اختلاط میان زبان ها و گویش ها، و تا حدی مربوط به خلاقیت های مفسران و مترجمان در ارائه برداشتی رها از واژه شناسی است.

از شایسته ترین کارها، برآوردن نیازهای نیازمندان است. اما یکی از بایسته های پژوهشی، بررسی اولویت ها در انفاق است. برای مثال بین افراد فقیر خویشاوند و افراد فقیرتر غیر خویشاوند اولویت با کدام است؟ آیا ملاک در اولویت انفاق، شدت نیاز است یا قرابت و هم چنین در میان نیازمندان جامعه چگونه باید اولویت بندی نمود؟ در این نوشتار براساس آیات انفاق تبیین می گردد ملاک در اولویت برای انفاق نخست قرابت است و سپس نیاز، مگرآنگاه که حیات فرد غیرخویشاوند، به انفاق وابسته باشد و چنین ضرورتی برای خویشاوند وجود نداشته باشد.

بررسی تحولات صورت گرفته در خصوص گسترش قرائات در بوم های مختلف و شیوع اختلافات و کثرت قُراء مشهوری که قرائتی خاص بدان ها منتسب است، نشان می دهد که جریان های تاریخی فرهنگی مهمی زمینه ساز این اختلافات بوده و در پژوهش های قرآنی می بایست به این گونه عوامل تاریخی و فرهنگی نیز توجه نمود. از جمله این جریان های تاریخی فرهنگی مهم و اثرگذار در بسیاری از تحولات علوم قرآنی، جریان «مدینه محوری» بوده است که در این مقاله تلاش شده تا تأثیرات این جریان در گسترش و ترویج برخی قرائات قرآنی در طول تاریخ جهان اسلام بررسی شود.