مقاله

محمدعلی موحد؛ عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، برای آئین اختتامیه چهارمین جشنواره خاتم، مطلبی با موضوع پرداختن به ساحت مبارک پیامبر (ص) در مثنوی مولوی نوشت که به شرح زير است:

«شاه اسماعیــــل» بنیانگذار پادشاهی صفویه در 25 رجب سال 892 هجری قمری /866 هجری شمســـی، به‌دنیــــا آمد.(1) او در ادامه تلاش‌های پدرش «شیـــخ حیـــــــدر» طریقت درویشی را با حکومت روحانی درآمیخت. بعد از کشته شدن برادرانش «سلطان علی پادشاه» و «ابراهیم» مریدان طریقت صفوی برای جنگ در رکاب او گردآمدند.

برای بحث در خصوص «جایگاه حکمت در ایران امروز» باید نخست مشخص کرد که حکمت به چه معنا است؟ در چه نسبتی با فلسفه و علوم دیگر قرار می‌گیرد؟ و از چه زمانی در ایران قوت گرفت و امروز وضعیت ما در تربیت حکیم چگونه است؟

کهن‌ترین نوشته به زبان‌های ایرانی در چین، به زبان پهلوی است. بر سنگ مزار بانویی به نام ما (پهلوی: مانوش)، همسر سردار سوـ لیانگ۱ (پهلوی: فرخزاد)، متعلق به تاریخ ۲۶۰ر۸۷۴م، که در شیان، مرکز استان شنسی، یافته شده است.

منصب مهرداری از مشاغل مهم دیوانی در تشکیلات اداری آستان قدس رضوی تا پایان دورۀ قاجار بوده‌است. مهرداران از معتمدان متولیان آستان قدس محسوب می‌شدند. با رواج امضاء در دورۀ پهلوی شغل مهرداری منسوخ شد.

ای کاش دکارت به قواعدی که در کتاب «قواعد هدایت ذهن» خود پیش از کتاب «تأملات» آورده و به‌خصوص قاعده نهم در تمثیل موم در دست خود بیشتر اعتنا می‎نمود! در قاعده نهم می‎گوید: ‏«ما باید تمام دقت خود را به ناچیزترین و ساده‎ترین واقعیت‎های مورد نظر جلب کنیم و مدت زیادی در مورد آنها فکر کنیم تا اینکه عادت نماییم حقیقت را به ‎نحو صریح و متمایز نظاره کنیم.» نباید فکر را با متوجه ساختن به اشیای متعدد در یک لحظه واحد پراکنده ساخت. باید فکر را به ساده‎ترین و آسان‎ترین امور جزئی متوجه و متمرکز ساخت.

اول اردیبهشت ماه جاری، دکتر محسن جهانگیری استاد دانشگاه، نویسنده، مترجم آثار فلسفی در نودسالگی درگذشت. او یکی از بهترین استادان دوره‌ای پربار در دانشگاه تهران بود و علاوه بر آثار ارزشمند، شاگردان دانشور و پژوهشگران زبده‌ای در حکمت و اخلاق تربیت کرد. برای آرامش روح بلند و نجیب این استاد که تمام عمر در تعلیم حکمت و اشاعۀ اخلاق و فلسفه کوشید، حکیمانه زیست و خرقۀ دانایی را با هیچ جبه‌ای عوض نکرد، دعا می‌کنیم. یادش گرامی باد و هست، زیرا آثارش همواره خوانندگان و پژوهندگان خاص خود را خواهد داشت. خاصه دربارۀ اسپینوزا که استاد جهانگیری شیفتۀ فکر و شیوۀ سلوکش بود و به فخر و فخامت نامش را می‌برد.

تبحّر شگفت انگیز استاد بدیع الزّمان فروزانفر در ادب فارسی و عربی، طبعاً انتظار اهل تحقیق را از ترجمه های ایشان افزایش می دهد، امّا متأسفانه نمونه های چندانی از ترجمۀ ایشان در دست نیست و جز ترجمۀ رسالۀ حیّ بن یقظان از ابن طفیل و ترجمۀ منظوم چند شعر، برخی آیات، احادیث و عبارتهای عرفانی، که در تألیفات استاد به چاپ رسیده، ترجمۀ دیگری از او فعلاً به دست دوستدارانش نرسیده است و سال هاست که دیدۀ مشتاقان در حسرت دیدار«ترجمۀ کامل قرآن مجید» به قلم استاد به راه مانده است.

اما با این حال، برخی از محافل روشنفکری از «جمهوری» سخن می‌گفتند. به عنوان مثال مجله ایرانشهر در یکی از شماره های خود ، تحت عنوان «جمهوری خواهی و انقلاب اجتماعی» می‌نویسد: «امروزه ، اغلب ممالک اروپا حتی روسیه بزرگ ، نیز جمهوری شده است. تردیدی نیست که در این دوران جدید، شکل جمهوریِ حکومت ، بهترین نظام حکومتی می‌باشد.

مایکل آکسورثی(1962-2019) ایرانشناس بریتانیایی و استاد دانشگاه اگزتر در شامگاه 25 اسفند 1397 و در سن 57 سالگی درگذشت. این خبر برای جامعه بین‌المللی ایرانشناسی در داخل و خارج از کشور غمبار و ناراحت‌کننده بود. آکسورثی دارای چند کتاب در مطالعات ایران است.