گفتگو

علي وراميني / بعد از وفات پيامبر (ص) حضرت علي به مدت ٢٥ سال دربرابر خلافت سه خليفه ديگر سكوت كرد. در اين زمان نه‌تنها به رويارويي با آنان نپرداخت بلكه براي حفظ منافع جامعه اسلامي بارها و بارها به ياري سه خليفه رفت تا مسلمانان دچار گرفتاري‌هاي بزرگ‌تري نشوند. كشته شدن عثمان و آشفته شدن اوضاع و همچنين اصرار فراوان مردم باعث شد كه حضرت خلافت مسلمانان را بر عهده بگيرد؛ امري كه در نزد آن بزرگمرد از عطسه بزي بي‌ارزش‌تر بود. در اين روزها كه با نام اميرالمومنين پيوند خورده است به سراغ دكتر مهدي جعفري رفتيم و با او درباب مقطع تاريخي وفات پيامبر تا شهادت اميرالمومنين(ع) به گفت‌وگو نشستيم. مهدي جعفري ساليان درازي است كه در مورد تاريخ اسلام و نهج‌البلاغه پژوهش مي‌كند.

هادي حسيني‌نژاد / به تاييد ناشران، كتاب‌فروشان و مراكز توزيع كتاب، چند سالي است كه ميل به خواندن شعر در جامعه كاهش چشمگيري داشته است و كارشناسان هر يك، عاملي را براي شيوع اين بي‌ميلي عنوان مي‌كنند، اما در چنين بازار كم تحرك و راكدي، آثار شاعراني انگشت‌شمار در دوره‌هاي مختلف هميشه مشتريان خود را داشته و همواره جزو ليست پرفروش‌هاي ناشران و كتاب‌فروشان بوده‌اند.

رولاند گریگور سانی، استاد علوم سیاسی در بخش تاریخ دانشگاه میشیگان، یکی از پژوهشگرانِ صاحب نام تاریخ معاصر قفقاز است. آخرین اثر وی در این حوزه کتابی است تحت عنوان اصلیِ می‌توانند در بیابان زندگی کنند ولی نه هیچ جای دیگر و عنوانِ فرعیِ تاریخ نسل‌کشی ارمنی‌ها که اخیراً از سوی دانشگاه پرینستون منتشر شده است1. آن‌چه در ادامه می‌آید بخشی از گفت‌وگویی است که نشریة گلوبال میشیگان در این خصوص با وی انجام داده است.

«روانشناسی‌دین» که از شاخه‌های متأخر در مباحث دین‌پژوهی‌ است، در ابتدای قرن بیستم و با کوشش‌ دانشمندانی همچون «ویلهلم وونت»، «ویلیام‌جیمز» و «جیمز لوبا» شکل و قوام یافت. از جمله نظریه‌های مختلف روانشناسی که برای توضیح پدیده دین به کار رفته‌اند، می‌توان به رفتارگرایی، روانشناسی گشتالت و روانکاوی فروید اشاره‌کرد. از آنجا که «روانشناسی‌دین» چند سالی است که مورد توجه دین‌پژوهان ما نیز قرار گرفته‌است، بر آن شدیم تا چگونگی رسیدن به تبیینی روانشناسانه از سیره‌‌ سیاسی حضرت علی(ع) و حکومتداری ایشان را مورد مداقه قرار دهیم.

امامی هروی از شاعران سرشناس قرن هفتم هجری و معاصر شاعرانی چون سعدی و مجدالدین همگر، ملک‌الشعرای دربار اتابکان فارس است. او در قالب‌هایی مانند قصیده، قطعه، غزل، رباعی و ترجیع‌بند شعر سروده است. دیوان این شاعر به تازگی و به تصحیح دکتر عصمت خوئینی از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده است. گفت و گویی که در ادامه می خوانید به بهانۀ انتشار این دیوان با مصحح این اثر است.

حاشیه نشینی شهری ، پدیده ای خاص ایران نیست، از لحاظ تاریخی با شروع انقلاب صنعتی در کشورهای اروپایی در قرن نوزدهم، که با فقر روستاها همراه بود، جمعیت های روستایی روانه شهرها شدند و چون در شهر نمی توانستند مسکنی بیابند در حاشیه های شهرهای بزرگ برای خود مسکنی اغلب بسیار نامناسب و با کمترین امکانات می ساختند و در آن ساکن می شدند.

مسأله این است که با خواندن فلان توضیح در ویکی‌پدیا شما دانشمند نمی‌شوید. اما بعد فکر می‌کنید دانشمند هستید. مسأله روحیه کارمند دون پایه بودن در مترجمانی است که سابقه کار ندارند. مانند داستان‌های چخوف یعنی حاضرند هر کاری انجام دهند و فقط کتابی ترجمه کنند. من نتوانستم با ناشری کار کنم چون ویراستارش بدون استثنا آخرهمه جمله‌های من «است» گذاشته بود. من می‌توانم ناشر دیگری پیدا کنم اما خیلی‌ها نگران هستند شاید نتوانند ناشر دیگری پیدا کنند ناصر فکوهی: ابتدایی‌ترین ضابطه نشر که کپی‌رایت است حتی در سطح نویسنده و روشنفکران هم پذیرفته نشده است.

بهمن نامورمطلق، پژوهشگر هنر و معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری می‌گوید: در برخی کشورها نهاد نقد و نقادی نقش مهمی در پالایش کتاب دارد و از کتاب‌های مخرب و کتابسازی جلوگیری می‌کند اما در کشور ما نقد و نقادی نهاد نظام‌مندی ندارد و قاعده و قواعد مناسبی را دربرنمی‌گیرد.

به حکم آنکه «اندیشه» از مجرای «کلام» عینیت پیدا می‌کند، «زبان» همواره در تاریخ تفکر، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده‌است. بی‌شک ترجمه، صرفاً برگردان واژه‌ها از یک زبان به زبان دیگر نیست بلکه اصل، انتقال معنا و مفاهیم است. به باور برخی صاحبنظران، در ترجمه تنها شمه‌ای از متن مبدأ منعکس می‌شود و انتقال مفاهیم از زبانی به زبان دیگر کاری به غایت دشوار است. این در حالی است که انتقال مفاهیم در حوزه علوم‌انسانی، بویژه در «فلسفه» که با پیچیدگی‌های مفهومی همراه‌است، دشوارتر هم به نظر می‌رسد.

توجه ایزوتسو به عرفان تأمل‌برانگیز است. ‌او که در فلسفه تطبیقی بسیار توانمند و دقیق بود،‌‌‌ می‌کوشید درآثارش مباحث عرفانی و وجه ممیزه آن‌ را مورد بحث و بررسی قرار دهد. وی در کتاب «صوفیسم و تائویسم» که بحثی تطبیقی است، بر آن بود که عرفان اسلامی و شرقی را به بوته نقد بکشد. در گفتگوی حاضر کوشیده‌ایم تأملات و دیدگاههای ایزوتسو درباره عرفان و مباحث فلسفه تطبیقی را مورد بررسی قرار دهیم. گرچه دکتر پورجوادی معتقد است ایزوتسو به اسلام بسیار بیش از دیگر ادیان توجه داشت، اما تأکید می‌کند که توجه او به اسلام به معنای توجه به فلسفه و عرفان اسلامی است. گفتنی است که این مطلب پیشتر در ماهنامه «اطلاعات حکمت و معرفت» به چاپ رسیده است.