گفتگو

«هر اندازه در جامعه ای ترس، الزام، فشار، زور و مجازات بیشتری وجود داشته باشد، شک نکنیم آن جامعه غیر اخلاقی تر است و هر اندازه آزادی، عدالت، اعتدال، درستی، پاکی و راستگویی داوطلبانه، نه از سر ترس وجود داشته باشد، شک نکنیم آن جامعه اخلاقی تر و دینی تر است.» اینها جملات دکتر ناصر فکوهی، انسان شناس، استاد دانشگاه و عضو انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی و ایران‌شناسی است که تحقق یافتن اخلاق دینی در جامعه را در گرو نوع رفتار مسوولان می داند و می‌گوید: آنقدر که یک رفتار ولو بسیار کوچک در نظام فکری ما تاثیر دارد، هزاران هزار ساعت سخن و گفتار موثر نیست بنابراین بهتر است به جای نصحیت‌گویی، رفتار خود را اصلاح کرده و از ریا کاری و ظاهر سازی پرهیز کنیم.

ترجمه: بهرنگ رجبی/ ریچارد نلسون فرای (۱۰ ژانویه ۱۹۲۰- ۲۷ مارس ۲۰۱۴) ایران‌شناس برجسته آمریکایی و استاد بازنشستهٔ دانشگاه هاروارد بود؛ یکی از آخرین بازماندگان نسل ایران‌شناسان و شرق‌شناسانی که بیش از ۷۰ سال از عمر ۹۴ ساله خود را صرف مطالعه و پژوهش درباره تاریخ و فرهنگ فلات ایران کرد و تألیفات بسیاری درباره تاریخ ایران از خود بر جای گذاشت، بویژه کتاب‌هایی چون عصر زرین فرهنگ ایران، میراث باستانی ایران و ترجمه تاریخ بخارا. فرای که علی‌اکبر دهخدا او را «ایران‌دوست» نامیده بود، وصیت کرد که وی را در کنار زاینده‌رود اصفهان دفن کنند؛ وصیتی که حاشیه‌ساز شد و نام فرای را پس از مرگش بیشتر بر سر زبان‌ها انداخت تا جایی که برخی در ایران بر او تاختند و «جاسوس»‌‌اش خواندند.

گابریل گارسیا مارکز در مصاحبه‌ای با مجله «تایم» در نوامبر 1996 می‌گوید: «رئالیسم جادویی یعنی نشاندن آنتی‌تزهای رئالیسم به‌جای تزها و تکرار متعدد این معادله». مارکز در مارس1928 در آراکاتاکا، یکی از شهرهای کلمبیا، به دنیا آمد. سال‌های نخست زندگی را نزد پدربزرگ و مادربزرگش گذراند؛ سال‌ها بعد خانه مادربزرگ را تحت‌عنوان «خانه سرهنگ» وارد داستان «توفان برگ» کرد.

از کودکی به موسیقی علاقه‌مند بود، نوای تار را در تار و پود قالی لمس کرده و به دنبال آن صدای گرم خود را در فضای داغ نانوایی یافته بود. حال که به هفتاد سالگی نزدیک می‌شود همچنان عشق به عاشیق خوانی دارد و دل به صدای ساز. جالب است بدانید که در یکی دو سفر خارجی، به زبان‌های چینی و ژاپنی هم داستان گفته است. نزدیک به سی سال است که در جشنواره‌های مختلف حضورداشته اما هنوز جشنی که نوید ثبت صنعت و هنر عاشیق خوانی باشد به وی داده نشده است. او می‌گوید: دوره، زمانه عوض شده دیگر فضا و زمانی برای گفتن داستان‌های عاشیقی وجود ندارد؛ همین امر سبب می‌شود این هنر که به 6000 سال پیش برمی‌گردد کم‌کم به فراموشی سپرده شود.

«اشراق و عرفان» جدیدترین کتاب دکتر «نصرالله پورجوادی» است که به تازگی از سوی انتشارات سخن چاپ و منتشر شده است. این کتاب درباره آثار شیخ «شهاب‌الدین سهروردی» و به فلسفه اشراق او مربوط می‌شود. سهروردی از جمله فیلسوفان و حکیمانی است که به تصوف نیز علاقه داشته است. در واقع آنچه فلسفه اشراق را از فلسفه مشایی متمایز می‌کند، همین گرایش‌های عرفانی و صوفیانه شیخ اشراق است. آثار فارسی سهروردی این گرایش‌ها را نشان می‌دهد.

فاجعه فلسفي ما اين نيست كه تفكر نداريم بلكه فاجعه اصلي در كشورهاي مثل ما اين است كه تفكر ما عمق كافي را ندارد. فلسفه ارتباط بسيار نزديكي با فرهنگ دارد. فرهنگ بدون فلسفه مثل كلام بدون بصيرت است يعني اگر هر جامعه‌يي در فرهنگ خودش فلسفه نداشته باشد اصلا معناي زندگي خود را گم مي‌كند و بر زندگي خودش اشراف ندارد. براي همين فرهنگ بدون فلسفه مثل كلام بدون بصيرت است

محمدعلی سپانلو نیاز به معرفی ندارد شاعر، پژوهشگر و نویسنده ای که دین بسیار برگردن ادبیات معاصر دارد. نویسنده ی کتاب ارزشمند «چهار شاعر آزادی». اوایل تیرماه بود که با او تماس گرفتم برای مصاحبه درباره ی «چهار شاعر آزادی »که همخوانی بسیار داشت با سوژه ی این شماره ی پرونده یعنی شعر ملی، گفت جلسات شیمی درمانی ام تا 25 تیرماه ادامه دارد به این شماره نمی رسم. صبر کردیم تا اتمام این جلسات توش و توانش را برگرداند، با روی باز پذیرایمان شد و با روحیه ای وصف ناشدنی، گفت فقط سعی کنید تا سالروز مشروطه این شماره را منتشر کنید فقط چون گفتید به این مناسبت به سراغ شعر ملی رفتید همه ی توانم را برای مصاحبه جمع کردم. مشروطه خیلی در تاریخ ما مهم است!

برخی می گویند استاد سخن است و نادره گفتاری بی همتا در عرصۀ نظم و نثر پارسی. برخی هم می گویند در نثر مسجع بی مانند است؛ البته این ها همه هست و همه این ها نیست؛ سعدی، سعدی است. اول اردیبهشت ماه جلالی بهانۀ کوچکی برای پاسداشت این گرامی مرد تاریخ ادبیات ایران است؛ بهانه ای که ما را پای صحبت های دکتر امیراسماعیل آذر نشاند. استادی که سیمایش با برنامۀ «مشاعره» برای ما نوستالژیک شده است.

استاد دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه پیشرفت علمی در گرو ورود به نظامهای علمی جهانی و تعامل گسترده با جهان است، گفت: پیشرفت علمی امروز ما به صورت تصنعی و کمی با چاپ مقالات به اصطلاح علمی در مجلات مختلف، ممکن است اتفاق بیافتد اما واقعیت این است که اینها صرفا وقت تلف کردن و از میان بردن سرمایه است. آن هم به گونه ای که گریزی روشن از عقلانیت را در همه ابعادش نشان می دهد.

این روز‌ها بازار بحث‌های فرهنگی مجددا با مباحث سیاسی آمیخته شده است و این بار محل دفن ریچارد فرای آماج حملات گروه‌های فشار قرار گرفته است. دکتر محمدمهدی حجت، مرد نام آشنای میراث فرهنگی و معاون اسبق این سازمان در باره این موضوع میهمان سؤالات ما بود. متن زیر گفت‌وگوی بهارنیوز با اوست: