گفتگو

من در سال ۱۳۰۸ در تهران به دنیا آمدم. پس از دریافت مدرک لیسانس زبان و ادبیات فارسی در سال ۱۳۳۶، به تحصیل در رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی روی آوردم. در این مدت از محضر استادانی همچون فروزانفر، همایی، پورداوود، معین، عبدالعظیم قریب، مدرس رضوی، یارشاطر، صفا، خانلری، محمد مقدم و صادق کیا بهره‌مند شدم.

بیش از صدوده سال از انقلاب مشروطه می‌گذرد و بحث درباره این مهم‌ترین رخداد تاریخ معاصر ایران از جنبه‌های مختلف همچنان بین مورخان ادامه دارد. به مناسبت سالگرد انقلاب مشروطه با سهیلا ترابی‌فارسانی گفت‌وگویی مکتوب کردیم. او استاد تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد است و حوزه پژوهشی‌اش تاریخ معاصر ایران (قاجار، مشروطیت، پهلوی)، تاریخ اجتماعی ایران، تاریخ آموزش در ایران و جامعه‌شناسی تاریخی ایران است.

تقی زاده اعدام شیخ‌فضل الله نوری را بزرگترین ضعف مشروطه می‌دانست همزمان با سالروز صدور فرمان مشروطیت با محمود تربتی سنجابی مولف کتاب «مشروطیت از زبان تقی‌زاده» گفت‌وگویی انجام داده‌ایم. این کتاب محدود به سه سخنرانی تقی‌زاده درباره مشاهدات او از مشروطیت (تا پایان استبداد صغیر) است. تقی‌زاده در سه خطابه‌ای که در این کتاب آورده شده، به انتقادهایی که از او به دلیل تحصن در سفارت انگلیس شده، پاسخ می‌دهد؛ به‌ویژه به احمد کسروی در کتاب «تاریخ مشروطه ایران».

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی در چارچوب تدوین مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت، با همکاری روزنامه «شرق»، مروری بر نظریه‌های تبیین سیر قدرت در ایران داشته و با طرح پرسش‌هایی درباره لوازم مشروطه‌خواهی به‌همراه بررسی انتقادی نظریه‌های ناظر بر استبداد شرقی به گفت‌وگو با صاحب‌نظران پرداخته است.

یازدهم مرداد داریوش آشوری اندیشمند و مترجم ایرانی 82 ساله می‌‌شود. آشوری در فرهنگ و اندیشه ایرانی جایگاه مهم و موثری دارد؛ از ترجمه های ادبی و فلسفی‌ اش گرفته تا تالیفاتش در علوم اجتماعی، سیاسی، زبان‌شناسی و فلسفه و ابداعاتش در زبان و واژگانی که به علوم انسانی کشور افزوده است، با تمام این کارنامه پربار اما بی‌­شک نام او برای خوانندگان فارسی زبان بیش از هر چیز با «فردریش نیچه» فیلسوف بزرگ آلمانی گره خورده است، کما ا‌ین‌که ترجمه آشوری از «چنین گفت زرتشت» پس از گذشت سال‌ها همچنان پرفروش و پرخواننده است.

«آن شهاب را آشكارا كافر می‎گفتند آن سگان. گفتم: حاشا شهاب كافر چون باشد؟ چون نورانی است» (مقالات شمس تبریزی، تصحیح محمد‌علی موحد، ص 275) شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرك ابوالفتوح سهروردی، ملقب به شیخ مقتول یا شیخ اشراق، اهل روستایی نزدیك به زنجان است. شهرزوری تاریخ تولد او را 545 یا 550 هجری قمری ذكركرده.

زبان سغدی یکی از زبانهای گروه شرقی ایران میانه، زبان ناحیۀ سغد، واقع در میان دو رود سیحون و جیحون، بوده است و در طول قرنهای دوم تا دوازدهم میلادی مهم ترین زبان ایرانی در آسیای مرکزی، زبان تجاری جادۀ ابریشم و ابزار ارتباط و پیوند فرهنگهای سرزمین های شرقی و غربی آسیا به شمار رفته است. بررسی و مطالعۀ آثار این زبان، که از نظر تنوع حجم ادبیات مکتوب مهم ترین زبان ایرانی میانۀ شرقی است، از ابتدای قرن بیستم و با کشف گنجینۀ تورفان در ترکستان چین آغاز شده است.

26 اسفند 1398 در میان بیداد موج اول كرونا خبر آمد فریبرز رییس‌دانا در اثر ابتلا به كووید19 درگذشت. حدود یك هفته پیش از آن بستری شده بود و بسیار امید می‌رفت كه از این مهلكه جان سالم به در ببرد كه با اندوه و تاسف بسیار، چنین نشد. دكتر رییس‌دانا، اقتصاددان چپ‌گرا، نویسنده، شاعر، استاد پیشین دانشگاه و فعال و كنشگر سیاسی در طول 75 سال زندگی پربار، فراز و نشیب‌های زیادی را طی كرد.

«اضطراب سلامت» یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های این روزهای مردم در سراسر دنیا است که به ظهور «شهروندان بی‌قرار» انجامیده است و جامعه ما نیز از این قاعده مسثتنی نیست. اضطراب سلامت و ظهور شهروند بی‌قرار بی‌تردید بر رفتار و مطالبات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مردم و به تبع بر جریان سیاستگذاری‌ها هم اثرگذار خواهد بود. از این رو، بر آن شدیم تا در گفت‌وگویی با دکتر هادی خانیکی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، تأثیر کرونا را بر سطح و کیفیت مطالبات سیاسی و اجتماعی به بحث بگذاریم. تحلیل خانیکی از این موضوع نکات قابل توجهی دارد که در ادامه می‌خوانید:

چرا ترکیه ایاصوفیه را از موزه به مسجد تبدیل کرده است؟ اقدام دیوان عالی ترکیه برای لغو حکم موزه بودن بنای ایاصوفیه و تغییر کاربری اصلی این بنا را به «مسجد» با واکنش‌های گسترده داخلی و خارجی مواجه شد. حجت الاسلام دکتر محمد مسجدجامعی به پرسش هایی درباره مسأله ایاصوفیه[1] پاسخ داده است.