1400/1/23 ۰۹:۵۷
در میانه شلوغی اخبار و كارها و هشدارهای سلامت روزهای آخر اسفند، زمانی كه فكرها بیشتر درگیر ممنوع شدن یا نشدن سفر بود و وضعیتی كه تعطیلات نوروز به جا خواهد گذاشت، ابلاغیه‌ای از سوی حسن روحانی صادر شد كه به اخبار پراكنده پیش از خودش رسمیت داد: تاسیس سازمان ملی تعلیم و تربیت كودكان. روز 26 اسفند روحانی در مقام رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی، مصوبه اساسنامه این سازمان كه در جلسه 836 این شورا به تصویب رسیده بود را ابلاغ كرد.
سازمانِ صفر تا 6 ساله‌ها
زهرا چوپانكاره: در میانه شلوغی اخبار و كارها و هشدارهای سلامت روزهای آخر اسفند، زمانی كه فكرها بیشتر درگیر ممنوع شدن یا نشدن سفر بود و وضعیتی كه تعطیلات نوروز به جا خواهد گذاشت، ابلاغیه‌ای از سوی حسن روحانی صادر شد كه به اخبار پراكنده پیش از خودش رسمیت داد: تاسیس سازمان ملی تعلیم و تربیت كودكان. روز 26 اسفند روحانی در مقام رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی، مصوبه اساسنامه این سازمان كه در جلسه 836 این شورا به تصویب رسیده بود را ابلاغ كرد.خلاصه ماموریت سازمان تازه این است: تربیت دوره كودكی یعنی از صفر تا 6 سال و آماده كردن آنها برای ورود به نظام آموزش و پرورش: «مهدهای كودك، كودكستان‌ها، مراكز پیش‌دبستانی و سایرمراكز نگهداری و آموزش كودكان یا هر عنوان دیگری كه مسوولیت مراقبت، رشد، پرورش و آموزش و تربیت كودكان تا پیش از دبستان را عهده‌دار هستند، در شمول این اساسنامه قرار می‌گیرند.»
«رضوان حكیم‌زاده»، معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش یكی از كسانی است كه از بدو مطرح شدن طرح تشكیل سازمان در جریان آن بوده. این سازمان تازه به گفته او بر اساس مطالعات و پژوهش‌های آنها شكل مشخص‌تری به خود گرفته و به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارایه شده است. او می‌گوید بحث شروع به آموزش یكپارچه و تلاش برای آموزش فرهنگ و ارزش‌های جامعه از سنین نونهالی را در كشورهای بسیاری دنبال می‌كنند اما در این گفت‌وگو قرار است به «اعتماد» پاسخ دهد كه چرا در كشور ما تصمیم برای تاسیس نهاد جداگانه‌ای درباره این موضوع گرفته می‌شود و این ساختار سفت و سخت هیات‌مدیره برای چیست. سازمان ملی تعلیم و تربیت كودك طرحی است كه دولت روحانی از خود به یادگار می‌گذارد تا بر اساس آن ماجرای تازه‌ای برای «تعلیم و تربیت» كودكان زیر 6 سال آغاز شود.
**********
پیشنهاد تشكیل سازمان ملی تعلیم و تربیت كودك از سوی شما، یعنی از سوی معاونت ابتدایی مطرح شد؟
پیشنهاد از سمت ما نرفت، این پیشنهاد از سوی وزارت آموزش و پرورش بود اما چون ما متولی آموزش بخش پیش دبستان هستیم، تهیه گزارش و انجام مطالعات تطبیقی بر عهده ما بود؛ پیشنهاد و ضرورت این كار را مبتنی بر مطالعات جهانی كه انجام دادیم تهیه و اول در كمیسیون‌های معین شورای عالی انقلاب فرهنگی و بعد هم در صحن شورا ارایه كردیم. همه اینها منجر به تصویب ماده واحده تشكیل سازمان ملی تعلیم و تربیت كودك شد. بعد از آن هم در تدوین اساسنامه این سازمان با شورای عالی انقلاب فرهنگی همكاری نزدیك داشتیم تا اساسنامه هم نهایی و مصوب شد. از بعدِ تصویب اساسنامه و ابلاغ توسط ریاست محترم جمهوری، وزارت آموزش و پرورش كارگروه و اتاق فكری را تشكیل داده كه بتوانند بیانیه ماموریت را تدوین كنند و در این كارگروه ماموریت سازمان و چارت سازمانی‌اش نهایی خواهد شد و سازمان رسما شروع به كار خواهد كرد.
می‌شود بگویید دلیل اصلی اینكه فكر كردید برای صفر تا 6 سال هم سازمانی مستقل برای برنامه‌ریزی باید داشته باشیم چه بوده؟
ببینید، یكی از دلایل اصلی این است كه تربیت یك امر یكپارچه است. دوره پیش از دبستان هم بر اساس پژوهش‌های جدیدی كه در سطح بین‌المللی انجام شده، دوره بسیار مهمی است. رویكرد جهانی به این سمت رفته كه به جای رویكرد مراقبتی، به رویكرد Education (آموزش)، تغییر مسیر داده‌اند. در مطالعات جهانی كه ما داشتیم، به یك تقسیم‌‌بندی از نظر بین‌المللی رسیدیم كه برای دوره‌های تحصیلی تعریف و دو دوره سه‌ساله مشخص شده: 01 و 02 یعنی از بدو تولد تا 3 سال و از 3 سال تا 6 سال. در رویكرد جدید حتی در 3 سال اول هم بحث بر سر آموزش است و نه فقط مراقبت چون پژوهش‌های جدید نشان دادند كه بچه‌ها در معرض یادگیری هستند و هرقدر بتوانید آنها را با برنامه در معرض محرك‌های مناسب قرار دهید؛ در ابعاد مختلف، اجتماعی، شناختی، ذهنی، مهارتی، می‌تواند منجر به شكوفایی بیشتر مغزی آنها بشود. ما روند مدیریت این دوره حساس قبل از دبستان را بررسی كردیم و در آنجا دیدیم كه اكثریت كشورهایی كه در این زمینه پیشرو هستند یك نظام و سازمان یكپارچه دارند كه معمولا زیرنظر آموزش و پرورش است چون این بچه‌ها باید برای ورود به مدرسه آماده شوند و شما نمی‌توانید با یك رویكرد و یك مدل سه سال اول را تحت آموزش قرار دهید و بعد بگویید در سه سال دوم یك سازمان دیگری متولی این كار باشد.
در هر حال ما مبتنی بر بررسی‌هایی كه انجام داده بودیم هم بر اساس تجربیات جهانی و هم بر اساس پژوهش‌هایی كه در حوزه شناختی و مغز انجام شده و البته بر اساس ضرورت اداری به این سمت رفتیم. بر اساس قانون موجودی كه مصوب مجلس بود امور اجرایی و اداری مهدهای كودك با سازمان بهزیستی بود در حالی كه تعیین هدف و محتوا و برنامه‌ها و نظارتش با وزارت آموزش و پرورش بود. خب طبیعتا هیچ سازمانی نمی‌تواند مسوولیت نظارت و برنامه‌ریزی جایی را داشته باشد كه اجرا و اداره‌اش با او نیست. این موضوع هم برای ما مشكل ایجاد كرده بود و هم برای بهزیستی بنابراین با استناد به این موارد، استدلال‌هایی را در گزارش‌مان به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارایه كردیم. نكته مهم این است كه در همه كشورهایی كه از جهت رنكینگ (رتبه‌بندی) شاخص‌های توسعه انسانی رده‌های اول را دارند، اهمیت خیلی خاصی به دوره پیش از دبستان داده می‌شود؛ شامل دو دوره سه ساله و تفاوت اساسی این كشورها با سایرین در پوشش دبستانی آنها نیست، در پوشش پیش دبستانی است.
در كشورهایی كه به آنها اشاره كردید واقعا سازمان جداگانه‌ای برای این دوره وجود دارد یا اینكه صرفا برایش برنامه‌ریزی می‌شود؟ كمی بعید می‌دانم تشكیلات جداگانه‌ای داشته باشند؟
اینكه تشكیلات اداری‌اش به چه شكل است یك موضوع است اما اینكه به صورت یكپارچه توسط وزارت آموزش و پرورش مدیریت می‌شود، در بسیاری از كشورهایی كه ما بررسی كردیم وجود داشت.
یك سند بین‌المللی هست كه در مورد آموزش در دوره پیش از دبستان صحبت می‌كند كه در جایی می‌گوید چه كسی مسوول آموزش و مراقبت دوره كودكی و پیش از دبستان است؟ در 17 كشور وزارت آموزش و پرورش مسوول مراقبت و آموزش دوران پیش از ابتدایی است. در 10 كشور بحث دوره پیش از دبستان بر عهده بخش آموزش ابتدایی است و در 9 كشور اصلا سازمان مركزی ندارند و تنظیمات به صورت منطقه‌ای كار می‌كنند. در آن گزارش آمده كه گرایش به این وجود دارد كه این دوره به صورت یكپارچه مدیریت شود و بر اساس همین گزارش می‌بینید در سال 2017 نرخ ثبت‌نام كودكان در دوره‌های زیر 3 سال و 3 تا 5 سال، رشد قابل ملاحظه‌ای را می‌توانید رصد كنید.
این كار با شعارهایی كه آموزش و پرورش می‌دهد مبنی بر اینكه ما داریم تلاش می‌كنیم مركززدایی كنیم در تقابل نیست؟ چون همان یك گروه سنی كه تا الان چندان زیر سیطره آموزش و پرورش نبود را هم دارید وارد زیرمجموعه خودتان می‌كنید.
نه. نحوه اداره سازمان كه در اساسنامه هم به آن اشاره شده اینگونه نیست كه قرار باشد به صورت مركزی این تشكیلات اداره شود. بحث سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی مطرح است.
در حال حاضر هم به دوره پیش‌دبستانی‌مان برخلاف سایر دوره‌های تحصیلی چارچوب تولید محتوا داده‌ایم و محتوا را خود استان‌ها تهیه می‌كنند یعنی برنامه پیش دبستانی هر استانی را خودش تهیه می‌كند. به‌طور قطع و یقین همین رویكرد در این سازمان هم پیگیری خواهد شد و قرار نیست یك سازمان عریض و طویل اداری باشد.این سازمان یك سازمان چابك خواهد بود كه كار سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری كلان را بر عهده دارد اما قطعا نگاهش غیرمتمركز است. قرار نیست تشكیلاتی كه الان وجود دارد مثلا مهدهای كودكی كه در حال حاضر فعال هستند، فعالیت آنها متوقف شود. قبلا ممكن بود مجوز را از سازمان بهزیستی بگیرند، این دفعه آموزش و پرورش آن را بر عهده دارد و تغییر چندانی در رویكرد كلی كه برنامه‌های غیرمتمركز هست به وجود نمی‌آید.
البته در توضیحاتی كه من خواندم مثلا تبصره دوم از ماده 5 آمده كه مهدها و پیش‌دبستانی‌ها و مراكز نگهداری كودكان اعم از دولتی و غیردولتی مكلف هستند ظرف شش ماه پس از ایجاد سازمان خودشان را با مقررات و دستورهای ابلاغی تطبیق دهند. این یك خرده فراتر از بحث مجوز است.
وقتی سازمان تشكیل می‌شود، آیین‌نامه‌هایی را مثلا در مورد فضای فیزیكی مهدكودك‌ها می‌دهد و می‌گوید این ویژگی‌ها باید وجود داشته باشند. این طبیعی است. شما وقتی سیستم جدیدی را در بانك‌ها جایگزین می‌كنید، مثلا سیستم الكترونیكی، خب همه بانك‌ها باید خودشان را با این سیستم تطبیق دهند. این طبیعی است كه با توجه به تصویب ماده واحده و تشكیل سازمان، ممكن است بسیاری از قوانین و مقرراتی كه در گذشته بوده همچنان وجود داشته باشد و هیچ شكی نیست كه ما حتما از تجاربی كه در بهزیستی بوده استفاده می‌كنیم اما فقط مساله بهزیستی كه نیست.
قبلا خیلی از سازمان‌ها و نهادها می‌آمدند بدون هیچ هماهنگی با آموزش و پرورش و بهزیستی می‌رفتند برای خودشان مراكزی را ایجاد می‌كردند كه بچه‌ها را نگهداری می‌كردند و تحت آموزش قرار می‌دادند. برای همین است كه تمام واحدها باید تحت نظارت یك سازمان واحد باشند و مدیریت یكپارچه یكی از اهداف تشكیل این سازمان بوده و به‌طور طبیعی اگر تجاربی از قبل بوده از آنها استفاده می‌كنیم و اگر نیاز به تغییری باشد این تطبیق هم باید اتفاق بیفتد.
ساختاری كه برای هیات امنای سازمان تعلیم و تربیت كودك تعریف شده، مثل این است كه یك شورای عالی انقلاب فرهنگی تدارك دیده‌اید برای صفر تا 6 سالگی. یعنی از حوزه، مجلس، صداوسیما و غیره، حالا نه دقیقا اما تقریبا همان ساختار را در این گروه كودكی اجرا كرده. این موضوع نگرانی برانگیز است.
چرا؟
چون همین حالا سال‌ها است در مورد استقلال دانشگاه هم می‌گویند دانشگاه نباید اینقدر زیر سایه این نهادها باشد و مستقل عمل كند. حالا چرا چنین ساختار عریض و طویلی باید برای صفر تا 6 سال وجود داشته باشد در حالی كه كار آموزش كودك یك كار كاملا تخصصی است؟
بگذارید من یك توضیحی بدهم. اولا تمام معاونت‌های تخصصی آموزش و پرورش در این سازمان عضو هستند.
رییس این سازمان را وزیر آموزش و پرورش انتخاب می‌كند. هر سازمانی كه هیات امنا دارد، مثلا در سازمان برنامه و بودجه، از مجلس، نهادهای نظارتی و غیره جزو روتین‌شان هست كه به‌طور طبیعی این افراد عضویت دارند.
در خصوص كار تربیتی، طبیعتا به نوعی در ارتباط با سازمان‌هایی است كه به نوعی درگیر فعالیت‌های علمی، فرهنگی و تربیتی هستند.
سازمان‌هایی كه عضو شده‌اند هم دقیقا با همین نگاه بوده و كل سازمان هم زیرنظر آموزش و پرورش است و قرار نیست توسط جایی جز وزارت آموزش و پرورش مدیریت شود.
خب عواقب این ساختارها را در سازمان‌های دیگر هم دیده‌ایم و برای همین می‌گویم نگران‌كننده است. بگذارید واضح‌تر بگویم. یك دوره بحث‌های بسیار و جنجالی به پا شد در مورد برخی فعالیت‌هایی كه در مهدكودك‌ها می‌شود. بحث بر سر مهدهای كودك غیرانتفاعی كه كلاس‌های موسیقی داشتند و مثلا رقص برای كودكان داشتند زیاد شد. الان به نظر می‌رسد تشكیل این سازمان تا حدی شاید ادامه همان ماجراها باشد. آیا قرار است همه سرفصل‌ها و كلاس‌ها مانند هم شوند و از یك ساختار خاصی پیروی كنند یا خیر؟
ببینید، در چارچوب تدوین شده برای برنامه درسی، نه‌تنها در كشور ما بلكه هر نظام آموزشی متاثر از قوانین و مقررات جامعه‌ای است كه در آن قرار دارد. ما هم برای آموزش و پرورش‌مان یك چارچوب سند تحول بنیادین را داریم كه بر مبنای فلسفه تربیتی اسلام شكل گرفته و طبیعی است كه تمام دوره‌های آموزشی، چه دوره پیش از دبستان باشد و چه دبستان و سایر دوره‌ها، قطعا باید با همین رویكرد و مقررات مطابقت داشته باشد.
قرار نیست فرهنگ دیگری در نظام آموزشی ما آموزش داده شود. این یك امر بدیهی است.
كمااینكه شما به كشور دیگری هم بروید نمی‌بینید كه ارزش‌های یك فرهنگ دیگری را آموزش بدهند. مثلا در نظام آموزشی فرانسه می‌بینید خیلی صریح رییس‌جمهورش آقای مكرون حدود سه سال پیش اعلام كرد كه آموزش‌های پیش دبستانی از دوره 3سالگی برای تمام كودكان فرانسوی اجباری است. دلیلش را هم این عنوان كرد كه برخی از كودكان از خانواده‌های مهاجری هستند كه اگر دیرتر وارد نظام آموزشی بشوند، ارزش‌های جامعه فرانسوی را سخت‌تر می‌پذیرند و ما چون می‌خواهیم با ارزش‌های جامعه فرانسوی بار بیایند پس از سنین بسیار كوچك‌تر باید آنها را به صورت اجباری به مهدكودك‌ها بیاوریم و به آنها آموزش دهیم.
من به نظرم می‌رسد این یك امر طبیعی است و عجیب نیست كه كشوری بخواهد بر مبنای ارزش‌های خودش نظام آموزشی‌اش را، در هر دوره‌ای كه باشد، اداره كند.
یعنی مهدها دیگر اختیار عملی ندارند كه كلاس‌های خودشان را تعریف كنند و همه باید بر اساس یك چارچوب عمل كنند؟
آیین‌نامه هنوز نوشته نشده، چارچوب‌ها هنوز تدوین نشده.
من فقط در مورد كلیات می‌توانم صحبت كنم، آن زمان حتما آن سازمان رییسی خواهد داشت كه باید این توضیحات را از او بپرسید. آنچه تا این مرحله از كار می‌توانستم خدمت شما اعلام كردم.
نقش والدین یا سرپرستان كودكان چطور دیده شده؟ در متن ابلاغی بر روی «حقوق و تكالیف والدین» تاكید شده. آیا مثلا در بخش تكالیف رویه قضایی هم وجود دارد؟ چون یكی از كمبودهای ما همیشه بحث حمایت از كودكان و نوجوانان بوده و می‌خواهم بدانم این سازمان قرار است در برطرف كردن این كمبود نقشی داشته باشد؟
اتفاقا یكی از دلایل شكل‌گیری سازمان توجه بیشتر به حقوق كودكان بود كه به نظر من یك گروه مغفول در نگاه كلان سیاست‌گذاری كشور ما بودند.
در مذاكراتی هم كه برای اساسنامه داشتیم اتفاق نظر راجع به این وجود داشت كه ما باید حق خانواده را به رسمیت بشناسیم و برایش نقشی بسیار كلیدی تعریف كنیم. برای همین است كه می‌بینید در تركیب هیات امنا نماینده‌هایی از خانواده‌ها هم از بین پدران و هم از بین مادران حضور دارند تا این نقش پررنگ دیده شود.
رویكرد این بوده و فكر می‌كنم كه انشاءلله پس از تشكیل سازمان هم رویكرد به رسمیت شناختن حقوق والدین و مشاركت آنها در دوره پیش از دبستان حتما مورد توجه قرار خواهد گرفت.
منبع: روزنامه اعتماد
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید