گفتگو

وقتی صحبت از كتاب‌های جامع درباره جغرافیای سرزمین ایران به‌میان می‌آید، عناوین چندانی به ذهن نمی‌رسد. دلیل این كمبود منابع را اما باید در كجا جست؟ رضا شعبانی، استاد تاریخ دانشگاه شهید بهشتی، معتقد است كمبود كار تیمی و همچنین رویكرد كتابخانه‌ای به جغرافیا سبب شده كه تحقیقات میدانی كاهش یابد و خروجی آن نیز نبود كتاب‌های جغرافیای جامع است و از این رهگذر جغرافیای جامع ایران را اثری مهم می‌داند.

صفی نژاد معتقد است علوم انسانی و اجتماعی در ایران آنچنان كه باید به پدیده‌های درون ایران نپرداخته است. پدیده‌هایی همچون ایل، كوچ، قنات، روستا و شهر و... پدیده‌هایی كه هنوز رازآلوده و مبهمند و در آستانه از بین رفتن.

در آستانه هفتادسالگی، درست پنجاه‌سال است كه در عرصه جغرافیا، می‌خواند و می‌نویسد و می‌پژوهد و می‌آموزاند. «عباس سعیدی»، حالا پس از همه این سال‌ها و سال‌های سرویراستاری «جغرافیای جامع ایران»، اثر سترگ و بزرگ خود را به عرصه رسانده است و این مجموعه پنج‌جلدی، از امروز در دسترس قرار خواهد گرفت. با او درباره ضرورت و اهمیت تألیف و تدوین این اثر گفت‌وگو كردیم.

سال‌هاست كه در حوزه فرهنگ و زبان‌های باستانی فعالیت می‌كند. سال‌ها مدیر بخش زبان‌شناسی مركز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی بود و حالا هم، افزون بر آنكه عضو شورای عالی علمی این نهاد فرهنگی است، استاد دانشگاه اوساكا ژاپن است و در مدرسه عالی زبان و فرهنگِ این دانشگاه حضور دارد. او به پرسش‌های مكتوب ما درباره اهمیت مجموعه پنج‌جلدی «جغرافیای جامع ایران» و همچنین مقاله‌اش با عنوان «زبان‌ها و گویش‌های ایران» در این مجموعه پاسخ گفت.

سی‌وهفت سال دانشنامه‌نگاری كم نیست اما او چنین كرده و در كنار آن، مشایخ فرهنگ ایران را كنار هم جمع كرده تا آنچه به ثمر می‌رسد، بیشترین اثر را بر جای گذارد. آنچه در ادامه می‌خوانید، گفت‌وگو با «كاظم موسوی بجنوردی»، رییس مركز دایرۀ المعارف اسلامی است كه یكی از مهم‌ترین كارهایش در این سال‌ها، مجموعه پنج‌جلدی «جغرافیای جامع ایران»، امروز، رونمایی می‌شود.

فلسفه با هیچ چیز در تعارض نیست، مگر با ساده و سطحی نگری. ژورنالیسم هم الزاماً نه ساده نگر است، نه سطحی نگر. اگر ژورنالیسم در دوره هایی و در جاهایی به ابتذال دچار می شود، دلایلش را نه در سرشت روزنامه نگاری که در جاهای دیگری باید جست، به ویژه در عرصه های فرهنگ، سیاست و جامعه.

كتاب «نردبان آسمان» نوشته محمد شریفی سال گذشته پس از انتشار از سوی انتشارات فرهنگ نشرنو، با استقبال بسیار گسترده‌ای روبرو شد. مولف همان طور كه در عنوان فرعی كار آورده، كوشیده است كتابش در حكم «گزارش كامل مثنوی به نثر» باشد. گزارشی كه علاوه بر پرداختن به یكایك ابیات مثنوی صرفا به معنی كردن ابیات بسنده نكرده است و در آن - به اصطلاح - جان كلام مولانا به‌صورتی روان، رسا و گیرا و سراسر پیوسته و منسجم به نثر درآمده است.

گفتگویی در باره دشواری های کتابخانه های دیجیتال در ایران و نیازی که ما به انقلاب دیجیتالی در حوزه کتاب و مسأله ترویج علم داریم. در این زمینه بسیار کند، نامنظم، بدون امکانات و مهم تر از آن بدون برنامه و تنها مطابق با الزامات جاری فعالیت می کنیم. مهم ترین مشکل آن، مشکل ذهنی است، و لذا باید اول از همه آن را حل کرد.

درحالی‌ که نزدیک به یک دهه از اجرایی شدن طرح صندوق امانات نسخ خطی از سوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی می‌گذرد، این مرتبه طرحی با عنوان «ویترین امانی نمایش نسخ خطی نفیس» در دست بررسی است. طرحی که در صورت اجرایی شدن نه‌تنها امکان نگهداری اصولی از نسخ خطی نفیس را فراهم می‌کند، بلکه حتی شرایطی برای به نمایش گذاشتن موزه‌ای آنها با حفظ مالکیت صاحبانشان را هم فراهم می‌کند.

درودیان کارشناسی تاریخ از دانشگاه شهید بهشتی دارد. محمد درودیان پیش از وقوع انقلاب ۱۳۵۷ فعالیت‌های سیاسی خود را علیه رژیم پهلوی با مشارکت محسن رشید آغاز کرده و با آغاز جنگ ایران و عراق به همراه محسن رشید، ابراهیم محمدزاده و هادی نخعی، اقدام به ایجاد تشکیلاتی برای ثبت و حفظ اطلاعات تاریخی جنگ کرد. این فعالیت‌ها منجر به تاسیس مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ شد که البته این مرکز بعدها به نام مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس تغییر نام یافت. این مورخِ تاریخ جنگ چندین دوره مسوولیت مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ را بر عهده داشته‌ و تاکنون پانزده جلد کتاب درباره تاریخ جنگ از ایشان به چاپ رسیده است.