گفتگو

هفتم امرداد 1400 اولین سالگرد درگذشت دکتر بدرالزمان قریب، زبان شناس برجسته و عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود. با انتشار گفت‌وگوی تارنمای تبیان با ایشان، یادشان را گرامی می داریم.

تفسیر قرآن كریم به معنای تلاش برای فهم معانی آیات، از همان عصر نزول وحی آغاز شد و از قدیمی‌ترین اشتغالات علمی مسلمانان است. به باور شیعیان، پس از پیامبر اكرم (ص) نخستین مفسر قرآن امام علی (ع) است.

شاید باورنکنید کاغذی در یک قطع کوچک توانسته نمادی از پیام‌های فرهنگی، سیاسی، هنری و... در کشورهای مختلف دنیا باشد. صحبت از تمبر یا تمبر پستی است؛ مدرکی چاپی که نشان‌دهنده پیش‌پرداخت مبلغی برای خدمات پُستی است که به‌صورت کاغذی کوچک و چهارگوش تهیه می‌شود و دندانه‌ای در چهارسوی آن کاغذ وجود دارد.

اهمیت تاریخ شفاهی فارغ از لذتی كه در گوش سپردن به روایات مختلف تاریخی وجود دارد از نظر تدوین ابعاد مختلف تاریخ یك سرزمین بسیار قابل تامل است، به خصوص تاریخ ایران كه سراسر قصه و غصه درون خود دارد و به نوعی همواره در حال تكرار تراژیك و كمدیك است.

بسیاری از آثار فریدریش نیچه (1900-1844) به فارسی ترجمه و كتاب‌های فراوانی درباره اندیشه‌های او تالیف و ترجمه شده است. فیلسوفی سهمگین كه با پتك می‌اندیشید و اندیشه‌هایش را با دینامیت مقایسه كرده‌اند؛ ویرانگر و كوبنده. نیچه اما در زندگی روزمره انسانی مظلوم و رنج‌كشیده بود، مردی محجوب و خجالتی، بسیار محترم و در اكثر اوقات عمر كوتاهش بیمار و رنجور.

مجموعه تاریخ و ادبیات ایران با انتشار اثری دیگر که مربوط به عنصری شاعر عصر غزنوی است به کتاب چهاردهم رسیده است. محمد دهقانی در کتاب «عنصری» به سیاق کتاب‌های قبلی این مجموعه، مقدمه‌ای مفصل درباره شاعر نوشته و سپس گزیده‌ای از اشعار او را منتشر کرده است.

رابطه تاریخ و نظریه از جمله مباحث چالش برانگیز این سال‌ها میان تاریخ پژوهان ایرانی و علاقه‌مندان به تاریخ است. از همان آغاز طرح این موضوع ما شاهد نوعی دو دستگی بین مورخان بودیم. بسیاری از مورخان كه عموما متعلق به نسل‌های قدیمی‌تر تاریخ‌نگاری ایرانی هستند با استفاده مورخان از ابزارهای نظری مخالف هستند اما نسل جدیدی بر رابطه تنگاتنگ تاریخ و نظریه تاكید دارند.

افرادی‌ که‌ از طریق‌ هنر بشری‌ خود را عرضه‌ می‌کنند، در سلک‌ پیام‌آوران‌ هستند. ونسان‌ ونگوگ‌ که‌ از یک‌ خانوادۀ‌ تاجرمآب‌ هلندی‌ بیرون‌ آمده‌، یک‌ موجود استثنائی‌ است‌. کسی‌ است‌ که‌ می‌شود به‌ عنوان‌ پیام‌آور هنر زمان‌ از او نام‌ برد.

سنت تاریخ‌نگاری ایرانی- اسلامی، گنجینه‌ای سترگ و عظیم از آثار مكتوب و نسخ خطی است كه متاسفانه به‌رغم كوشش‌های ارزنده پژوهشگران و مصححان و مورخان معاصر، چندان كه بایسته و شایسته است، قدر ندیده. هنوز همه آثار به‌جا مانده از این میراث گرانمایه تصحیح نشده و به چاپ انتقادی نرسیده است.

سیاری از اطلاعاتی که امروزه درباره دوره قاجار می‌دانیم به سال‌ها پژوهش «فاطمه قاضیها» بازمی‌گردد، آنقدر که به گواه خود اهالی کتاب بعید است بتوان کتابخانه‌ای را در هر کجای دنیا یافت که در آن آثاری درباره ایران به چشم بخورد اما خبری از اسم این مورخ نباشد.