گفتگو

خبر درگذشت ناصر چشم‌آذر، آهنگساز بر اثر سكته قلبی، خبر تلخی بود. مرگ هر هنرمندی تلخ است اما خبر زمانی تلخ‌ترمی‌شود كه بدانیم او چندی پیش، رو در روی مخاطب مشغول اجرای كنسرت بوده است. این هنرمند، ٦٨ سال زندگی كرد و آثار بسیاری از خود به یادگار گذاشت كه بیشترآنها ماندگار شدند و جای خود را در بین مخاطبان بازكردند.

شورای عالی انقلاب فرهنگی در تیرماه سال ۱۳۸۴، روز ۱۰ اردیبهشت‌ماه که برابر با اخراج پرتقالی‌ها از تنگه هرمز است روز ملی خلیج‌فارس نام نهاد. به همین مناسبت با امیر هوشنگ انوری، رئیس مرکز پژوهش خانه هنر تهران، گفت‌و‌گویی داشته‌ایم. انوری دو مجموعه مقاله با موضوع خلیج فارس گردآوری کرده که عباراتند از خلیج فارس در نگاه ایرانیان و خلیج فارس در حدیث دیگران. او یکی از پنج مولف کتاب «وصف خلیج فارس در نقشه‌های تاریخی» است. انوری کتاب «گزیده اخبار و مقاله‌های مهم درباره خلیج فارس» را تدوین کرده و کتاب دیگری هم با عنوان «خلیج فارس در نیمه نخست قرن بیستم» دارد.

محمداسماعیل رضوانی در دهم اردیبهشت 1300 در روستای خُراشاد از توابع بیرجند به دنیا آمد و پس از تحصیلات مقدماتی در بیرجند برای ادامه تحصیل به تهران آمد و دوره دکترای خود را با موضوع علل انقلاب مشروطیت به پایان رساند؛ موضوعی که علاقه گردآوری جراید آن دوره را نزد استاد پدید آورد و درنهایت سبب مطالعه عمیق ایشان درباره تاریخ مطبوعات ایران شد، به نحوی که برخی به او لقب «پدر تاریخ مطبوعات ایران» را دادند.

شهید مطهری استثنایی بر قاعده حوزه‌های علمیه زمان خود بود. فلسفه می‌دانست، با آثار كانت و هگل آشنایی داشت، در منبر از حافظ و مولانا می‌گفت، در مجله «زن روز» قلم می‌زد، با روشنفكران و آكادمیسین‌های كت و شلوارپوش و كراواتی می‌نشست، مساله فلسطین را اصلی‌ترین مساله جهان اسلام می‌خواند و در میان حوزویان بر وحدت شیعه و سنی تاكید می‌كرد آن هم در دوره‌ای كه این متاع، بازار چندانی نداشت و از هر سو بر طبل اختلافات كوبیده می‌شد.

نغمه هایشان ازجان برمی خیزد و نوای سازشان با تار و پود دل عجین می‌شود.آنها راویان تاریخ هنرموسیقی ایران هستند. اشعارشان ترنم آوای طبیعت است و ملودی هایشان ضرباهنگ جان. دست‌های چروکیده و چشمان کم سو اما پرفروغشان بی‌نیاز از هر آمال و آرزویی است. آنان هنرمندان موسیقی نواحی هستند ؛هنری که قدمت آن به سال های خیلی دوربرمی گردد شاید هزاران سال پیش.

ادبیات و کار هنری زمانی به رشد و باروری می‌رسد که به خوبی هرس شود و این کار در این عرصه بر عهده نقد ادبی است، به عبارت دیگر وقتی که نقد ادبی درست صورت گیرد و در جایگاه مناسب خود بنشیند، ادبیات و در نتیجه فرهنگ درخور جامعه شکل می‌گیرد. برای اطلاع از جایگاه نقد ادبی، رویکردهایی که دارد، نگاه‌های مختلف به آن و مشکلاتی که پیش رو دارد، با حسن بلخاری، پژوهشگر، نویسنده و رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید

بهاالدین خرمشاهی در آستانه رونمایی از دانشنامه حافظ این اثر را پاسخی به تمامی سوال‌ها و ابهامات درباره شعر و شخصیت حافظ برشمرد.آیین رونمایی از دانشنامه حافظ و حافظ پژوهی فردا یکشنبه نهم اردیبهشت ماه از ساعت ١٥ الی ١٧ در موسسه فرهنگی اکو برگزار خواهد شد.«دانشنامه حافظ و حافظ پژوهی» در چهار جلد، دو هزار و پانصد صفحه و حدود دو هزار مدخل به سرپرستی دکتر عبدالله جاسبی، سرویراستاری بهاءالدین خرمشاهی، همکاری سید علی موسوی گرمارودی و همراهی بیش از یکصد و پنجاه نفر از اندیشمندان، مولفین و حافظ پژوهان داخل و خارج کشور طی سه و نیم سال، تالیف و توسط انتشارات «نخستان پارسی» به زیور طبع آراسته شده است.

حسن چاوشیان معتقد است كه جامعه‌شناسی اندیشه‌گرای ایرانی دچار بی‌حسی و كرختی شده است. فراتر از آن او مدعی است كه در ایران معرفتی به نام جامعه‌شناسی نداریم و در نتیجه پژوهشگران درباره مسائل مبتلابه جامعه و پیش از همه خود دانشگاه و نظام آموزش عالی به نحو جدی و نظام‌مند نمی‌اندیشند. برای سنجش میزان مشكل كافی است وضعیت خودمان را با شرایط جامعه‌شناسی در جوامع توسعه‌یافته مقایسه كنیم

رویکردهای امنیتی به خلیج فارس معمولا یک جانبه نگر است. یکی از پژوهشگرانی که در مطالعات امنیتی خلیج فارس آوازه بین‌المللی دارد پروفسور مهران کامروا است. او در جدیدترین اثر خود به نام «آب‌های طوفانی» به بررسی دلایل ناامنی در خلیج فارس بر اساس رویکرد چند جانبه نگر پرداخته است.

طی پانزده سال اخیر انزو تراورسو، مورخ ایتالیایی و استاد دانشگاه کرنل آمریکا، به یکی از تأثیرگذارترین روشنفکران انتقادی اروپا بدل شده است. کتاب‌های او همچون «خاستگاه‌های خشونت نازیسم»، «چهره‌هاي جديد فاشيسم»، «ماخولياي چپ‌گرايانه: مارکسيسم، تاريخ و خاطره» به سرعت مخاطبان خود را پیدا می‌کند. یکی از این کتاب‌ها که کمتر شناخته شده «توتالیتاریسم: داستان یک درگیری» (2002) است و در آن به بحث‌ها و مناقشات درباره این مفهوم از اوایل قرن بیستم تاکنون می‌پردازد. به اعتقاد تراورسو، اکنون شکل جدیدی از تمامیت‌خواهی نولیبرال دارد پا به عرصه‌ وجود می‌گذارد که در لباس مبدل ضدیت با تمامیت‌خواهی ظاهر می‌شود (بازار و فردگرایی در هیأت نمادهایی برای آزادی علیه جمع‌گرایی نژادی و طبقاتی).