مقاله

اشاره: چند روز پیش، از «آفرین ادیب» رونمایی شد؛ كتاب حاصل‌آمده از مقالات تقدیمی به استاد ادیب برومند. آنچه در پی می‌آید، مقاله استاد مهدوی دامغانی در آن مجموعه است كه خداوند چراغ عمر پربار هر دو گوهر علم و ادب را پر فروغ‌تر بدارد.

محمد سُکَینه سفیر لبنان در لیبی درباره تفاهم اخیر میان لبنان و لیبی برای پیگیری ویژه پرونده امام موسی صدر، در یادداشتی با اشاره به اینکه پرونده امام صدر پرونده و مسأله ای ملی برای کل لبنان است و به همه لبنانیان مربوط می ‌شود نوشت: زمان آن فرارسیده است که امام را آزاد کنیم.

آثار مرجع در عصر انفجار اطلاعات نوبه‌نو وارد میدان می‌شوند و ما را به سرعت با خود رویارو می‌سازند و به هر روی گونه‌ای آغازگاه برای دانش‌پژوهی هستند. هر گروه از آثار مرجع به کاری خاص خود می‌آیند. نخستین‌بار چینیان و یونانیان به فکر گردآوری تمامی «معلومات» افتادند. این کار در چندین قرن پیش که دایره علوم وسعت کنونی را نداشت، آسان‌تر قابل انجام بود. دایره‌المعارف در زبان‌های اروپایی به صورت encyclopaedia نوشته می‌شود که به مفهوم «دایره‌المعارف» است.

سیدکاظم موسوی بجنوردی تجربه خوبی است. شب را با اسلحه سر کرد و روز را با قلم آغاز کرد. او تجربه خوبی است برای تمام کسانی که قرار است «اعدام» شوند. که اگر فرصتی برای زندگی یابند، آغاز دیگری می‌توانند داشته باشند. دهه 40، دهه آرمان‌ها و چریک‌ها بود. جوان 22 ساله‌ای که سری پر از شور و هیجان داشت، نگاهش به حکومت وقت «براندازی» به معنای تام کلمه بود تا «سحرگاه انقلاب» سر زند. او در خاطرات خود گفته است: «تلاش برای تهیه اسلحه دل‌مشغولی اصلی من بود... یک بار به ذهنم رسید که برای تهیه اسلحه می‌توان پاسبان‌ها را خلع‌سلاح کرد... با توسعه حزب ملل اسلامی و مسافرت من به عراق و مسلح شدن سازمان حزب، حس اعتماد به نفس عجیبی روز به روز در من تقویت شد.»

علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، ادیب، پژوهشگر و نویسنده ایرانی در تاریخ بیست آذرماه سال ۱۳۱۰ در سیرجان متولد شد. در سال ۱۳۳۰ برای تحصیل در رشته فلسفه به دانشگاه تهران رفت و همزمان با پایان یافتن تحصیلش پدر خود را از دست داد. بعد از چند سال تدریس در مناطق سیرجان و بم به تهران رفت و نخستین همکاری‌های خود را با دکتر معین برای لغت‌نامه دهخدا آغاز کرد. وی از سال ۴۴ تا ۵۷ با بنیاد فرهنگ ایران همکاری داشت. وی با ارائه مقالات فرهنگی در مجلاتی چون نگین و بامشاد به نقد وضعیت موجود می‌پرداخت. مجموعه مقالات او در کتاب‌هایی با عناوین شیخ صنعان، در آستین مرقع و ای کوتاه‌آستینان به چاپ رسید.

نویسندگان و محققان ایرانی در خصوص آثار و اندیشه‌ها و نگاه دکتر محمد علی اسلامی ندوشن به تاریخ ایران، ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی، مقالات متعددی به رشته تحریر درآورده‌اند. علت هم واضح است؛ زیرا وی از زمانی که قلم به دست گرفته، عمدتاً فرهنگ و ایران را محور مباحث خود قرار داده است. بدین جهت، جز در چند مقاله، کسانی که به سراغ نقد یا بررسی آثارش رفته‌اند، طبیعتاَ بر این دو مؤلفه مهم در آثارش تأکید کرده‌اند. دکتر اسلامی ندوشن در سال 2009 که به کانادا آمد و جلساتی با دانشجویان داشت، تأکید ‌کرد که در آثارش به فرهنگ و ایران بیشتر از سایر موضوعات توجه داشته است.

یکم: فرق «نظام ارتباطی» با «نظام اقناعی» به نوعی در 2 کلمه «بازخورد» و«باور» خلاصه می شود، هارولد لاسول 2 مرحله می بایست به نظام ارتباطی خویش می افزود تا امروزه در تفاوت میان بازخورد و باور و یا «انتخاب» و «باور» فرق اساسی قائل می شدیم.

مجدالدین کیوانی متولد سال ۱۳۱۶ و مترجم ایرانی‌ست. پس از گذراندن دوره تعلیم و تربیت دوزبانه در دانشگاه ویلز انگلستان در سال ۱۳۴۴، دکترای خود را نیز در رشته زبان‌شناسی کاربردی در همان دانشگاه و در سال ۱۳۴۷ به پایان رساند. کیوانی، پیش از بازنشستگی از مشاغل رسمی، در چندین دانشگاه و دانشکده به تدریس مشغول بود. او هم‌اکنون در آمریکا به سر می‌برد. کتاب «صهبای خرد: شرح احوال و آثار حکیم عمر خیام نیشابوری» اثر مهدی امین رضوی با ترجمه او به عنوان کتاب سال ۱۳۸۶ معرفی شد.

امسال سی‌امین سال تاسیس مرکز دایره‌‌المعارف بزرگ اسلامی است و مقارن با انتشار بیستمین جلد دایره‌المعارفی که در آغاز انگیزه و مقصود اصلی تشکیل این مرکز بود. فعالیت‌های فرهنگی و انتشاراتی مرکز طی این سی سال از این حد و منظور اولیه به مراتب فراتر رفته و امروز چند دایره‌المعارف مهم دیگر در موضوعات مختلف در دست تهیه و تنظیم و انتشار است، ولی آنچه هنوز در کار این مجموعه علمی و فرهنگی مرکزیت دارد و اساس و بنیاد موجودیت تاریخی آن است، همین دایره‌المعارف بزرگ اسلامی است که امروز به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی منتشر می‌شود و در مجامع علمی و دانشگاهی جهانی و بین‌المللی اعتبار و مرجعیت تمام یافته است. جای خوش‌وقتی است که در این دوران در کشور ما سنت دایره‌المعارف‌نویسی که اشکال و صورت‌های مختلف آن سابقه هزار ساله دارد رواج و گسترش شایسته یافته و مراکز و موسسات دیگری نیز به این کار مهم پرداخته‌اند و در موارد بسیار مکمل یکدیگرند و این سنت دیرینه را به کمال نزدیک می‌کنند.

یورگن هابرماس، آخرین بازمانده از اندیشمندان «مکتب فرانکفورت» و یکی از سرشناس‌ترین شاگردان تئودور آدورنو، در 85سالگی همچنان در گستره فلسفه نظری و بسط «نظریه انتقادی» پوینده و جست‌وجوگر است. موضوع و مضمون کتاب‌ها، مقاله‌ها و سخنرانی‌های سال‌های اخیر هابرماس نشان از تیزبینی و دوراندیشی او در طرح مسایل مهم امروز و فردای جوامع بشری دارد.