مقاله

روزی که پا به عرصه وجود گذاشته، اما هنوز به دنیا نیامده بودم، مادرم در سفری به مشهد با خدایش عهد می کند چنانچه فرزندم پسر باشد نامش را به احترام امام همام، «رضا» می گذارم. از روزی که خودم را شناختم با ثواب زیارت امام هشتم، صلوات ویژه امام ، اهمیت اشک ریختن در یادبود شهادت آن غریب آشنا شدم.

امروز مقبره بهلول گنابادی که از جنگ دژخیمان رضا خانی و از آماج گلوله‌های ویرانگری که بر مسجد گوهرشاد می‌بارید، نجات یافت و سال‌ها در افغانستان و مصر یا در محبس بود، یا در به در و آواره ـ زیارتگاه مردم حق‌شناس گناباد است؛ ولی از قبر رضاخان و پسرش خبری نیست؛ تا همه بدانند که «للحق دوله و للباطل جوله».

ارتباطات انسانی لازمه حیات انسانهاست. انسان به‌طور طبیعی اجتماعی ا‌ست و دوری از جامعه خلاف طبیعت اوست. انسانها از ابتدای تاریخ از تنهایی هراس داشته‌اند. طرد اجتماعی به منزله تنبیه سخت انسانها بوده است. در جمع انسانها کارکردهای مهمی تحقق می‌پذیرد:

امپراتوری روم در طول هزار سال، مظهر قدرت نظامی و سیاسی مغرب زمین و مدعی همیشگی تسلط بر شرق بود، قرنها بر پیرامون مدیترانه، آسیای صغیر، بین‌النهرین و ارمنستان و شمال افریقا حکومت می‌راند. رم، کانون گرم قدرت و تلاش و نبرد و تمدن مادی وچشمه جوشنده حیات و تنعم و اقتدار، جامعه‌ای نیرومند و پوینده و ثروتمند، غرق در خونریزی، عیاشی و ضعیف کشی.

اصطلاح «فقه سیاسی» که در سال‌های اخیر و در سایه تشکیل نظام جمهوری اسلامی ایران و حاکمیت فقه بر نظام سیاسی، بسیار مورد استفاده قرار گرفت، اصطلاحی است که به مباحث سیاسی در علم فقه پرداخته و تدبیر امور جامعه اسلامی را برعهده دارد و درصدد است روابط جامعه اسلامی را در حوزه داخلی و خارجی تنظیم نماید.

ای كاش آموزش و پرورش و فرزندان كشور ما بتوانند وقت و عمرشان را به بهترین وجه صرف كنند ولی این یك آرزوست لفظ استاندارد از ده‌ها سال پیش لفظ آشنایی شده است اما از ورود آن در متون علوم انسانی زمان زیادی نمی‌گذرد. من نخستین‌بار آن را در حدود ٤٠ سال پیش در مقاله‌یی كه در فرانسه تحت عنوان زندگی استاندارد در مجله اسپری چاپ شده بود، دیدم. نگرانی نویسنده این بود كه اروپا دارد به تدریج از شیوه زندگی امریكایی تقلید می‌كند.

رفتار زشت و تحقیرآمیز آمریکاییها با رنگین‌پوستان (سرخ و سیاه) لکه ننگی بر دامان آمریکا و تمدن آمریکایی است که شاید هرگز زدوده نشود. مردمانی که یا بومیان و صاحبان آن سرزمین بوده‌اند (سرخ‌پوستها) و یا به زور از سرزمین خویش ربوده شده و در بدترین وضعیت زیستی، به بدترین و سخت‌ترین کارها وادار شده‌اند(سیاه‌پوستها).

اکنون هنگام آن رسیده است که با چنین نگاهی، سیمای محمد آخرین پیامبر سلسله چوپانان پیامبر را به گونه‌ای تازه بتوان دید و بدین گونه است که به حقیقت می‌توان گفت محمد را این‌چنین باید از نو دید، از نو شناخت. او را با نگاهی که اشیا و اشخاص را می‌بینیم، نباید نگریست؛ باید از روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و تاریخ نگاهی تازه ساخت و بر سیمای محمد افکند.

اشاره: ملتهای قدیمی و دیرینه می‌کوشیدند تجارب ارجمند خویش را در الفاظ کم و معنی بسیار به نسلهای بعدی منتقل کنند. ایرانیان نیز یکی از آنها بوده‌اند که مطالب بسیاری از این دست دارند. آنچه در پی می‌آید، به همین موضوع اختصاص دارد و عنوان اصلی‌اش، «نگاهی به مکتوب بر ابزار و لوازم زندگی و اثر آن بر ادب فارسی و عربی» است که با اندکی تلخیص از پایگاه اینترنتی حلقه کاتبان برگرفته شده است.

مردم معتقد، خراج و مالیات را از روی کراهت به مأموران خلیفه می‌دادند، و خمس و زکات را با طیب خاطر به محضر امام می‌فرستادند؛ ولی دستگاه خلافت یا نمی‌فهمید یا نمی‌خواست بفهمد که حساب خمس و زکات، از حساب مالیات و خراج جداست.