مقاله

مي‌گويند و درست مي‌گويند كه علم با پژوهشهاي بنيادي پيش مي‌رود و پيداست كه پژوهشهاي بنيادي در ظاهر و در ابتداي امر كاربردي و توسعه‌اي نيستند و كاربرد ندارند، ولي چه مي‌كنيم كه بيشتر پژوهشهاي ما كاربردي است كه آنها هم بي‌سود يا كم‌سودند. قهراً در علوم اجتماعي هم مثل ديگر علوم كمتر به مسائل اصلي جامعه توجه مي‌شود. اگر في‌المثل يك پژوهشگر حوزه تكنولوژي به پژوهشهايي مي‌پردازد كه به حل مشكلي از مشكلات كشور مدد نمي‌رساند و در پيشبرد علم جهاني هم اثري ندارد، عيب كارش را به اين صورت مي‌توان توجيه كرد كه مناسب بودن و به‌جا بودن يك طرح پژوهشي در برنامه پژوهش معين مي‌شود و اگر برنامه‌اي در كار نباشد، پژوهشگر در انتخاب مسأله ممكن است سرگردان شود؛ اما دانشمند علوم اجتماعي وظيفه‌ اصلي‌اش درك و شناخت مسائل و مشكلات جامعه است و كار برنامه‌ريزي توسعه را او بايد بر عهده گيرد و مشاركتش در برنامه‌ريزي علم و دانشگاه نيز ضروري است. او نبايد به مسائل انتزاعي و حتي به مسائل فرعي و بي‌اهميت بپردازد.

شاهنامه یا "کتاب شاهان" نوشته­ ی ابوالقاسم حسن فردوسی[1] طولانی­ترین کتاب شعری است که توسط یک نفر سروده شده است. حماسه ­اش در مورد تاریخ ایران (پارس) از زمان نخستین پادشاه، یعنی کیومرث که فرمان­روایی­اش را در روزگار آغازین بنیاد نهاد تا شکست ایرانیان از اعراب مسلمان در اوایل قرن 7 میلادی، روایت می­کند. فردوسی در سال 935 میلادی زاده شد و در سال 1020 میلادی از دنیا رفت. بنابراین او کار نوشتن کتابش را 4 قرن پس از فروپاشی شاهنشاهی باستانی ساسانی و آمدن اسلام به ایران، آغاز کرد (Davis 1992).

شب قدر را در مقام تمثیل، گوهر رخشانی دانسته‌اند که در شب‌های سال پنهان است تا مؤمن سالک هر شبی را به هوای قدر، پاس بدارد و به خلوت و ذکر بگذراند. در سنت شیعی، مطابق روایات مأثوره از ائمه معصومین‌(ع) شب قدر در ماه رمضان تعبیه شده است و شب‌های نوزدهم و بیست و یکم و خصوصاً بیست و سوم از این ماه پرفضیلت، احتمال انطباق بیشتر با شب قدر دارند. آنچه از پی می‌آید مطلبی منتشر نشده از امام موسی‌صدر، عالم نواندیش معاصر، است که در رمضان سال1968 (1347ه. ش) در قالب یک سخنرانی در مسجد بزرگ منصوری در طرابلس لبنان عرضه شده است. این گفتار مغتنم، تفسیری قرآنی از رازهای عظمت قدر و معانی و مدلولات این شب با کرامت است. مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی‌صدر ترجمه این سخنرانی را در اختیار ما قرار داده است.

چند‌سال پیش با نگاهی به ادبیات‌، خاصه شعر در استان اردبیل برخی خطوط را برجسته دیده بودم‌. آن خط‌های نمایان‌، از یک سو به‌اندیشه‌‌ محکم و دیرپایی اتکا داشت‌. به ذهنیتی که‌ مصرانه از تغییر خود پیشگیری می‌کرد. این نگاه به شعر که نگاهی خلاصه در تغزل و مراثی شده بود‌، در طول چند‌دهه توانسته بود‌، خود را در پشت آثار و شکوه اسامی شاعرانش توانمند کند و از نفوذ مراثی در فرهنگی متکی به اسطوره‌های دینی بخوبی استفاده نماید...

زنده یاد دکتر باستانی پاریزی جایی مطلبی نوشته‌اند به این مضمون: «روز قیامت حافظ دامن محمد گلندام را می‌گیرد و می‌گوید چرا شعرهای مرا که بر اساس تاریخ ماوقع بوده، به شکل الفبایی در آوردی؟» من هم به شوخی چیزی پاسخ دادم به این مضمون: «اگر حافظ این قدر بی‌انصاف باشد که روز جزا یقه محمد گلندام را بگیرد..

کساني که به پيوند حماسه ملي ايران با آيين علويان آشنايي دارند، معتقدند اينکه در شاهنامه آورده شده که رستم از «هفت‌خوان» گذشت، يعني هفت مرحله (نفس، طبع، صدر، قلب، عقل، روح، سرّ خفي، سرّ اخفي) را که مراتب سلوكي در طريقت علوي است، طي نموده است و سيمرغ راهنما و پير و دستگير او بوده که تربيت روحي زال و رستم را به عهده گرفته است

مهندسي و پزشكي در زندگي عمومي ضروري‌ترين و مفيدترين و مؤثرترين علومند و پس از آنها علومي كه به علوم پايه معروفند (قاعدتاً مراد از پايه بايد پايه و بنياد تكنولوژي باشد و اين قول با همه مقبوليتي كه دارد، ناظر به ظاهر تاريخ علم و تكنولوژي است) قرار مي‌گيرند، چنان‌كه جهان در اوايل دوران تجدد با اين علوم دگرگون شده است.

عدالت را «دادن حق به صاحب حق»1 تعريف كرده‌اند. به گفته شهيد صدر‍، زماني كه همين عدالت وارد عرصه اجتماع مي‌شود، «عدالت اجتماعي» نام مي‌گيرد و در همين عرصه است كه دشواري‌ها و پيچيدگيهاي افزونتري چهره مي‌نمايد.

13 فروردین را برای نحس بودنش بِدَر می‌کنند، اما 13 تیر را جشن می‌گیرند و صحبتی از نحس بودن این روز نیست. روزی که مردم باور دارند زمانی که آرش کمانگیر می‌خواست مرز ایران و توران را مشخص کند، تمام جانش را در تیر گذاشت و بعد از آنکه تیر را رها کرد، جسم بی‌جانش بر زمین افتاد و شهید راه وطن شد.

دکتر حورا یاوری، سال گذشته در سفری به ایران و در جلسه‌ای که برای گفت‌وشنود در مورد نقد آثار ادبی برگزار شده بود، در مورد نقد روانکاوانه و تلاش‌هایی که خود در این زمینه داشته است سخن گفت ، صحبت هایی که به حال و هوای پرونده این شماره ی مجله نزدیک است.از نقش ادبیات در مدرن شدن جامعه ایرانی گرفته تا تاثیر نویسندگان زن ایرانی در مسائل اجتماعی این مرز و بوم . و این نوشتار، بخشی از آن گفتار است که می‌خوانید ...