مقاله

دکتر محمد دبیرسیاقی ۴اسفند ۱۲۹۸ خورشیدی در محله گلبینه قزوین به دنیا آمد. نسب پدری‌اش به سیدسیاق، دبیر و خوش‌نویس شهیر دوران فتحعلی‌شاه می‌رسید و از جانب مادری، نواده میرزا ابوالقاسم ملاباشی، روحانی مشروطه‌خواه املشی‌تبار، محسوب می‌شد. جد اعلای خاندان دبیرسیاقی، فتح‌الله قزوینی بود.

طبری در وقایع سال ۱۶۰ هجری، به اقدام مهدی عباسی (خلافت: ۱۵۸ـ ۱۶۹) در تعویض جامة کعبه و سبب آن پرداخته و از جمله نوشته است:‏ «‏… در این سال مهدی پوششی را که بر کعبه بود، بکند و پوششی نو بر آن پوشانید. چنان‌که گفته‌اند سبب آن بود که حاجبان ‏‎]‎‏پرده‌داران‏‎[‎ کعبه به او خبر دادند که بیم دارند کعبه از بسیاری پوشش که بر آن است، ویران شود. پس مهدی گفت هر چه پوشش بر کعبه هست، بردارند تا برهنه بماند. آنگاه بگفت تا عطر زعفران‌آلود به همة خانه بمالیدند. گویند وقتی به پوشش هشام ‏‎]‎‏بن عبدالملک اموی (خلافت: ۱۰۵ـ ۱۲۵)‏‎[‎‏ رسیدند، آن را دیبای قطور یافتند؛ اما پوشش اسلاف وی عموما از کالای یمن بود... مهدی نخستین کس بود که برای وی برف به مکه حمل کردند.»۱۹

عقل از مختصات اندیشه شیعی است. شیعه عقل را در کنار کتاب، سنت، اجماع و عقل از ادله اربعه خود می‌شمارد؛ اما حد عقل در اندیشه شیعه چیست؟ در عرض کتاب و سنت قرار داد یا در طول آنها؟ وجه استقلالی دارد یا در قاموس شرع حجیت می‌یابد و نه خارج از آن؟ مهمتر: عقل در اندیشه شیعی مقام کاشفیت دارد یا واضعیت؟

موسیقی سنتی ایرانی از دیرباز پیوندی تخلف ناپذیر با شعر و ادب داشته، همواره با آن همراه بوده است. سخن منظوم فارسی – اعم از غزل، مثنوی، رباعی و …- در بستر موسیقی، با حنجره قوالان و خوانندگان و ساز نوازندگان به ترنم در آمده، چه بسا غـزل ها و تصنیف هـایی که به اعجاز الحـان موسیـقی در گوش جـان مردم نشسته و آوازه پیدا کرده است.

مدتی است از طرف هویت طلبان قوم‌گرا، فدرالیسم به‌عنوان راه‌حل مسائل مرتبط با قومیت‌ها در ایران مطرح می‌شود این‌روزها شنیدن واژه «هویت طلبی»، بی‌اختیار انسان را به یاد واژه «اصولگرایی» می‌اندازد. استفاده از واژه اصولگرایی برای اشاره به یک جریان سیاسی خاص، پرسش‌هایی را به ذهن شنونده متبادر می‌‌كند. آیا دیگرانی که در زمره این اصولگرایان خودخوانده نیستند، فاقد هرگونه اصول بوده و مبنا و معیاری برای فعالیت سیاسی ندارند یا اگر دارند، در عمل به اصول خود پایبند نیستند؟

درباره حکیم توس و شاهنامه بسیار گفته و نوشته‌اند؛ اما به راستی مجموع آنچه استاد خالقی مطلق در این باره نوشته است، کم‌نظیر و بسیار سودمند است. ایشان افزون بر تصحیح چند ده‌سالة شاهنامه، مقالات کوتاه و بلند متعددی در موضوعات گوناگون شاهنامه نوشته‌اند که جا دارد یکجا (در چند مجلد) به چاپ برسد. و اما آنچه تقدیم می‌شود، بخشی از نوشتار مفصل ایشان است که ذیل عنوان «سبک شاهنامه» در شاهنامه چاپ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به چاپ رسیده است.

هانری ماسه (به فرانسوی: Henri Massé؛ ۱۸۸۶ـ‌۱۹۶۹) خاورشناس، ایران‌شناس، نویسنده، مترجم و محقق معاصر فرانسوی ا‌ست که در دو حوزه تحقیقات عربی و تحقیقات ایرانی کوشید. اما زمینه اصلی مطالعاتی که او در آن شهرت و برجستگی یافت، تحقیق در ادب فارسی است.

در طول تاریخ، شاعران و متفکرانی ماندگار شده‌اند که به طور عمیق به مسائل بشر همچون خدا، عشق، حیرت، تنهایی،نادانی، مرگ، اضطراب، آرامش، زیبایی و خوبی پرداخته‌اند و با بیانی هنرمندانه و زیبایی‌شناسانه این مفاهیم را واکاوی کرده‌اند. حافظ، شکسپیر، گوته، سعدی، دانته، پترارک، روسو و… از این جمله‌اند. اینان در جهان اندیشه و فرهنگ ماندگار و تأثیرگذارند. از این میان سخن ما در احوال دو شاعری است که نه تنها نماینده فرهنگ و زبان مملکت خود هستند، بلکه تأثیرات جهانی غیر قابل انکاری را برایشان قائلیم.

الف) زیبایی به عنوان یکی از محوری‌ترین و بنیادی‌ترین مفهوم از مفاهیم انسانی، جایگاهی ویژه و منحصر در میان ایده‌ها و آرای فلسفی دارد. تأملات فلسفی در این باب با افلاطون آغاز می‌شود، به‌ویژه رسالة مشهور هیپیاس بزرگ و البته در رسالات دیگرش. بعد از او، این توجه و تأمل در باب زیبایی، هم از سوی شاگرد نامدارش ارسطو تداوم یافت و هم از سوی نوافلاطونی‌های بزرگی چون فلوطین. و البته بدون تردید تاریخ فرهنگی غرب مملو از پاره‌هایی زیبایی‌شناختی در متن فلسفه، مذهب و اندیشة غربیان است.

فکر تأسیس فرهنگستان که پیش آمد من هم مثل بسیاری از دانشگاهیان از آن استقبال کردم اما وقتی اساسنامه اش تدوین و تصویب شد، بعضی دشواری ها در آن دیدم. طراحان تأسیس فرهنگستان می خواستند بنای بنیادی را بگذارند که راه پیشرفت علم را هموار سازد و با بررسی و تحلیل وضع آموزش و پژوهش چراغی فرا راه توسعه علم کشور و گسترش مرزهای دانش بدارد.