مقاله

شناخت نسخه های به خط مؤلف یکی از عوامل اصلی در جریان گردآوری و تصحیح متون است. از این رو محققان تلاش گسترده ای برای به دست آوردن نسخه های خطی اصل دارند تا بتوانند جریان علمی عصر مؤلف را بهتر شناخته و شیوه تفکر مؤلف را از اصل دستنوشته او دریابند. بدین جهت فهرست نویسان با توجه به علائم و نشانه های متعدد، سعی در شناسایی نسخه های به خط مؤلف داشته و دارند.

در تالار بارعام کوروش بزرگ که برای آن تاریخ 546- 530 ق.م را در نظر گرفته اند، نمونه­ های جالبی از سنگ­ تراشی و نقش برجسته های آغازین هخامنشی در دروازه های جنوب شرقی و شمال غربی وجود دارد. این نقوش بر دو لُغاز و چهارچوب در که قرینه همدیگرند و تقریباً در اندازه طبیعی می باشند، قرار گرفته اند. این قابها دارای 75 سانتی متر و بر سنگهای سیاه حجاری شده است.

مبلغان مسیحی برآن شدند تا کاری کنند که قرآن هرچه کمتر در اختیار مسلمانان قرار گیرد و نسلهای نو با محتوای آن آشنا نشوند و لذا به صورت غیرمستقیم القا کردند که ترجمه قرآن نمی‌تواند گویای قرآن باشد و ترجمه قرآن کریم محال و بی‌‌فایده است. از طرفی هم تعلیم زبان عربی در کشورهای غیر عرب یا تحریم شده یا مورد هجوم قرار گرفته بود، لذا صدور فتوای تحریم ترجمه آنان را به اهدافشان نزدیکتر می‌ساخت و خواسته استعمارگران به خوبی عملی می‌شد،۱ و گرنه پیش از این مرحله حتی ظاهرگرایان حنبلی هم در ضرورت ترجمه قرآن تردیدی نداشتند و آنان هم ترجمه قرآن را مفید برای غیر عربها می‌دانستند.۲

ایران در طول تاریخ، همواره از مراکز معنویت و عرفان بوده است. پس از ورود اسلام به ایران، این سرزمین مهد رویش تصوف و عرفان اسلامی گردید. بسیاری از بزرگان صوفیه، هم چون حلاج و بایزید و خرقانی و غزالی و عطار و شمس تبریزی و مولوی، به این فرهنگ تعلق داشته اند. بیش از هزار سال است که زنجیره ی متصل عارفان و صوفیان در این سرزمین استمرار دارد و این میراث از نسلی به نسلی منتقل می شود.

دکتر سید حسین نصر بواسطه تبحر در حکمت اسلامی ، تسلط بر علوم طبیعی و آشنایی با مدرنیته به نقد نظریه تکامل می پردازد . نوشته حاضر به بررسی انتقادات و دلایل ایشان پیرامون نظریه تکامل و پیامدهای آن می پردازد. به نظرایشان فاقد شی نمی تواند معطی آن باشد و طبیعت کور با هر امتداد زمانی موجد آن نیست و این معنا با تامل در سنخ فاعلیت حق تعالی که هستی بخش است و نه اعدادی ، روشن می شود.

در خیزابه های اصلاح طلبانه و ترقی خواهانه یک صد و پنجاه سال اخیر ایران، نام میرزا آخوندزاده (1295-1228 ه) پیوسته در صدر موج آفرینان اجتماعی و سیاسی قرار داشته است.گروهی او را اندیشمند و ادیبی دوراندیش می دانند که سعادت ملل اسلام و کشورهای اسلامی را مد نظر داشته است و مظهر کامل کنشگر روشنفکر اجتماعی انقلابی، پیشرو، معنویت گرا و خردورز بوده است. گروهی دیگر اخیراً سربرآورده، بدون انکار نقش اجتماعی و فرهنگی وی، او را دین ستیز نامیده اند و از مبارزات وی با دین سازی و خرافه‌گری ها و موهومات پرستی ها، به مذهب ستیزی تعبیر کرده اند.

«ایان باربور»بحث درباره علم و دین در قرون وسطى)middle Ages(را به عنوان مدخل و مقدمه‏اى بر مباحث علم و دین در قرن هفدهم قرار داده است؛چنان که پس از توصیف قرن هفدهم به عنوان قرن تولد علم جدید و قرنى که تحولات سریعى در جهان‏بینى بشر پدید آمد، گفته است:«براى آنکه پیچ و خم‏هاى این راه طى شده را به تفصیل بشناسیم، بعضى مفروضات و مقبولات فکرى و علمى قرون وسطى را که در قرن هفدهم به معارضه خوانده شده، اجمالا بررسى مى‏کنیم.»

نوشتار حاضر، به بررسی چگونگی‌ برگزاری‌ مراسم‌ جشن نـوروز در شـبه قـارۀ هند می‌پردازد که عمدتا در عهد تیموریان هند به صورت منظم‌ و مفصل برگزار می‌گردید. در این مقاله، با اتـکاء به اطلاعات موجود در منابع تاریخی‌ و با رویکردی توصیفی - تحلیلی، فرازوفرودهای‌ این‌ جشن در دربار چند شـاه نخست این حکومت مـورد بـررسی قرار گرفته است. مقاله، این پرسش اساسی را مورد توجه قرار می‌دهد که دیدگاه و موضع شاهان تیموری نسبت به جشن نوروز و تشریفات برگزاری‌ آن، متأثر از چه عواملی است. در این نوشتار، نشان داده شده است که نگاه حکمرانان تیموری بـه جشن نوروز و اقدامات آنها برای برگزاری یا عدم برگزاری مراسم این جشن، متأثر از طرز تفکر و اندیشۀ‌ این شاهان و اوضاع سیاسی و اجتماعی روزگار آنها بوده است.

در اواخرسدۀ نهم و دهم، سرایندگان، آهنگسازان و شعردوستان هرات آنقدر اشعار لسان الغیب، حافظ شیرازی را، که بار نخست در همین شهر اورا لسان الغیب خواندند، می سرودند، می نوشتند و ورد زبان داشتند که نسخه های گوناگونی از دیوان حافظ نگاشته شد و تفاوتهای آشکار میان نسخه های مختلف اشعار او به وجود آمد. دوست دانشمند دکتر محمد استعلامی استاد دانشگاه مک گیل، در کتاب حافظ به گفتۀ حافظ می نویسد که « صدها سال پیش از آنکه ما به دست غربیها نگاه کنیم، در نخستین سالهای قرن دهم هجری – دویست و چند سال پس از درگذشت حاقظ - یکی از ادیبان روزگار تیموریان، به نام خواجه عبدالله مروارید، می بیند که بسیاری از خنیاگران و قوّالان، شعرهای حافظ را غلط می خوانند و دستنویسهای دیوان هم غلطهای فاحش دارد.

مشروح سخنان رئیس فرهنگستان علوم در دومین دوره مراسم گرامیداشت روز جهانی آینده آینده نگری شرایط و لوازم خاص دارد و آینده نگران علاوه بر تخصصی که دارند، معمولاً از اطلاعات و معلومات تاریخی و علمی و فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی برخوردارند؛ ولی آینده نگری نه یک تخصص است و نه داشتن علم و اطلاعات برای رسیدن به آن کافی است. این معلومات و اطلاعات باید با خودآگاهی به امکان های کشور و توانایی های مردمی که باید آینده را بسازند، توأم شود. اینجاست که آینده نگری نسبتی با فلسفه پیدا می کند. این نسبت همیشه پیدا نیست؛ زیرا بسیاری از آینده نگران در ظاهر سر و کاری با فلسفه ندارند، اما اگر دقت کنیم، همه آنان درک و خردشان به درک فیلسوفان شباهت دارد.