مقاله

این مقاله بر آن است که دو تفسیر از اصالت وجود به دست دهد: یکى اصالت وجود به معناى صدرایى که پیش از او سابقه روشنى در فلسفه ندارد و آثار و فواید مهمى نیز بر آن مترتب نیست. و دیگرى اصالت وجود به معناى عرفانى که سابقه طولانى و درستى از عصر باستان تا کنون دارد....

درباره نسبت میان دو کتاب الملخص و الذخیره پیش از این از نویسنده این سطور یادداشتی منتشر شد. آنجا اشاره ای داشتم به کتاب تمهید الأصول شیخ طوسی به عنوان سندی مهم در این رابطه. اینجا تفصیلاً این سند را مورد بررسی قرار می دهیم: در چند جای این کتاب از هر دو متن الملخص و الذخیره یاد شده است.

پی‌یر بایار در کتابی با عنوان «چگونه درباره کتاب‌هایی که نخوانده‌ایم حرف بزنیم؟» تعاریف مرسوم و متداول از مفهوم مطالعه را به چالش می‌کشد. او با استناد به آثار متعدد و به کمک تجربه‌های زیسته خود نشان می‌دهد مواجهه ما با دنیای کتاب‌ها به مراتب پیچیده‌تر از آن است که به نظر می‌رسد. به نحوی که شکل معمول و متعارف مطالعه - که به معنای خواندن یک اثر از ابتدا تا انتهاست - نه چندان ممکن است و نه چندان مطلوب.

مطالعه دربارۀ مذهب شیعه تاریخی بس دراز دارد و نسل هایی از عالمان بزرگ شیعی دربارۀ ابعاد گوناگون آن دست به تألیف و نگارش زده اند افزون بر اینکه در درازنای قرن ها از طریق تدریس و تربیت شاگرد همواره فرزانگانی بصیر و دردمند پاسدار و نگهبان این ودیعه و میراث ارزشمند بوده اند. ولی امروز و در جهان معاصر غیر از رویکردهای سنتی رایج در حوزه ها، شیعه شناسی را با روش های جدید علمی و به یاری دانش های اجتماعی جدید در دانشگاه های غربی مطالعه می کنند و به آن "شیعه شناسی" گفته می شود.

اسپی نوزا به قضیه بیست و پنجمین قسم نخستین اتیک( کتاب-اخلاق)آورده است که«خدا فقط علت فاعلی وجود اشیاء نیست، بلکه علت ذات آنها هم هست». و مترجم فاضل آن به پارسی به تعلیقه خویش بر قضیه مذکور ایراد کرده است که«یعنی که خدا هم معطی وجود است و هم مذوت ذات، یا هم جاعل وجود اشیاء است و هم جاعل ذات آنها.این مطلب، مخالف عقیده جمهور فلاسفه ماست که یا فقط ماهیت اشیاء را مجعول می‏دانند و یا وجود آنها را.»

ارتباط میان فرآورده های عقلی ودینی همیشه یکی از مباحث مهم فیلسوفان بوده است.در دوره اسلامی به طورمشخص رسائل وکتاب هایی را سراغ داریم که منحصرا به این موضوع پرداخته اند . دردوره جدید نیز این بحث همچنا ن بازار گرمی دارد. این مقاله در بحثی تاریخی به این نتیجه می رسد که هر تصوری از چهار مفهوم علم، فلسفه، دین وکلام داشته باشیم ، نمی توانیم استقلال هیچ یک از آنها را انکارکنیم .به نظر نویسنده دراین مقوله آن چه از همه مهم تراست، نه توافق های احتمالی سطحی ، بلکه حفظ امکانات گفت وگو میان این مفاهیم است.

در نگاه نخستین چنین به نظر می‌رسد که مصراع «یکی دخمه کردش ز سُمّ ستور» از آ‌ن مفاهیمی بوده است که در اصل پهلوی داستان وجود داشته و فردوسی نخواسته است در آن تغییری ایجاد کند و برای خودش هم نوعی پرسش بوده است که چرا دخمه از سُمِّ ستور؟ و به همین دلیل با تخیّل و تصرّف شاعرانۀ خویش و با گفتاری که در دهان رستم گذاشته است، به شیوه استحسانی، فضایی ایجاد کرده است که این عمل تا حدی خردپذیر جلوه کند آنجا که از زبان رستم می‌گوید: «اگر دخمه‌ای زرّین برای او بسازم بعد از من باقی نخواهد ماند» و ‌آنگاه از دخمۀ ستور یاد می کند.

در مرامنامه سعی زیادی به عمل آمده بود تا اصطلاحات و واژگان غربی به کار برده نشود و نظرات و دیدگاه‌ها با اصول اسلامی تطبیق داده شود. در فصلهای اول تا ششم به موضوعاتی از قبیل: تفکیک قوای سه‌گانه از یکدیگر، «انفکاک کامل قوه روحانیه از سیاست»، تساوی افراد در قبال قانون، آزادی کلام، مطبوعات، اجتماعات، تساوی افراد در محاکمات و نیز تعلیمات مجانی و اجباری همگانی و خدمت وظیفه عمومی اشاره شده بود.

شک و ایمان دو حقیقت عقلانى و ذهنى متضادند و هر یقینى لزوما مطابق با واقع نیست اما ایمان با یقین مساوى است و غالبا اگر به حکمى یقین بیابیم در حقیقت‏ به آن ایمان واقعى مى ‏آوریم. چنانچه ایمان را تنها به معنى اقرار لفظى به کار بریم و با باور یقینى همراه نباشد در آن صورت حوزه ایمان و اندیشه از یکدیگر جدا و ایمان به این معنى همیشه با شک و ناباورى توام خواهد شد. و این کوششى است‏ بى ‏نتیجه براى آشتى ساختگى بین دو حقیقت متضاد.

نکاح نامه ها یکی از انواع اسناد موجود در مؤسسۀ کتابخانه و موزۀ ملّی ملک است که به دو دستۀ طوماری و کتابچه ای تقسیم میشود. مهمترین ویژگی نکاح نامه ها که در نگاه اول توجه هر بیننده ای را به خود جلب میکند، آرایه ها و عناصر زیبایی شناختی موجود در ظاهر آنهاست که به جرأت میتوان گفت این ویژگی، نکاح نامه را از سایر اسناد تاریخی متمایز میکند.