مقاله

درباره نیما و كاربزرگی كه در جهش خیره‌كننده شعر ایران كرد، حرف و حدیث آنقدر زیاد است كه نیازی به دوباره گفتن نیست. اگر این آدم را به عنوان پدر شعر نو ایران قبول داشته باشیم، دیگر نیازی به شاخ و برگ‌‌های اضافه نیست چون آنقدر كتاب و پایان‌نامه و مقاله و... در این باره نوشته شده كه به قول معروف به مرز اشباع رسیده‌ایم.

حفظ «عهد» صرفا آگاهی و اشعار به حدود نیست، بلکه انسان باید به آنچه امر و یا نهی الهی است، در رجا و خوف، معترف و در عمل خویش ملتزم باشد؛ اما آنان که کافر گشتند و خداوند به آنها می‎گوید از عذاب دردناک بچشند، زیرا کفر ورزیدند و عهد خدا را به جا نیاوردند. به‎رغم آنکه ایمان ماتقدم یا «ایمان ذر» با آنهاست، اما در حضیض دنیا ایمان نیاوردند و به میثاق و عهد بازنگشتند و عهد را فراموش کردند.

شعر تعلیمی، ظرف تبیین جهان‌بینی و اندیشه‌های اجتماعی، اخلاقی، دینی، عرفانی و فلسفی است. شعر تعلیمی صوفیانه که سنایی پیشتاز و پیشوای آن است، هم جنبة اخلاقی دارد و هم جنبة سیر و سلوکی. عمدة دیوان سنایی قصاید است که بخش معتنابهش تعلیمی است. «حدیقه» یا «الهی‌نامه» سنایی را نیز باید منبع اصلی اشعار تعلیمی صوفیه دانست. قرنها پیش از آنکه مفاهیم و مضامین عرفانی و تعلیمی به ادبیات منظوم فارسی راه پیدا کند، در متون عرفانی منثور فارسی پرورده و پخته شده بود.

عصر ناصری به عنوان نقطل عطفی در ظهور اندیشه های خردگرایانه و رسوخ افکار نوین در تاریخ معاصر ایران مطرح است و یکی از مهم ترین دستاوردهای آن گسترش فعالیت های اجتماعی و گروهی در غالب سنت های دینی – مذهبی به شمار می رود.

در پژوهش پیش روی، به طور عملی یازده نمونه از فرمان های دو تن از پادشاهان قاجاری، فتحعلی شاه قاجار و محمد شاه قاجار، مطالعه و بازخوانی شده اند؛ سپس از نظر شکلی و محتوایی مورد بررسی قرار گرفته اند و سعی شده است از یک برگ سند اطلاعاتی سند شناسانه و تاریخی مستخرج شود.

سلفی گری همواره یکی از مسائل مهم و بحث برانگیز در مسیر تفکر اسلامی بوده است و ذهن محققین و پژوهشگران بسیاری را به خود معطوف کرده است. قرن هفتم هجری را می توان نقطه عطفی در جریان اندیشه سلفی در دنیای اسلام دانست؛ در این دوره ابن تیمیه عقاید بنیادگرایانه اهل حدیث و حنابله را به صورت یک جریان فکری ارائه کرد.

ادبیات و تاریخ دو شاخه از علوم انسانی هستند که رابطه تنگاتنگی با یکدیگر داشته و دارند. چنان که ادبیات فارسی در بستر تاریخ شکل گرفته و تطور یافته، تاریخ ایران نیز در آینه ادبیات و شاخه ها و گرایش های مختلف آن منعکس گردیده است. بن مایه های اصلی ادیبان در حوزه های شعر، نثر، طنز و صنایع و بدایع ادبی غالباً در تاریخ و حوادث و رویدادهای تاریخی یافت می شد.

در فاصلهٔ مرگ ابوسعید ایلخانی(در سیزدهم ربیع الاول ۷۳۶ ه. ق. / سی نوامبر ۱۳۳۵ ) تا ظهور تیمور(۷۸۱ ه .ق.) اوضاع ایران آشفته و قدرت ها و سلسله های کوچک و بزرگ و امرای محلی در شهرهای مختلف به قدرت رسیدند، با استفاده از همین اوضاع آشفته تیمور توانست قدرت را به دست بگیرد و طی لشکرکشی های بعدی بنیان حکمومت تیموریان را در ایران بنا نهد.

هدف پژوهش بررسی و تبیین اندیشه های تاریخی – سیاسی سه مورخ معاصر عصر غزنوی است. تحقیق با نگرشی معناکاوانه انگیزه ها، نیات و افکار سه مورخ را در تألیف آثارشان تبیین می کند. در نبود اندیشه گرانی مانند خواجه نظام الملک، باید دبیر- مورخانی همچون عتبی، گردیزی و بیهقی را اندیشه گر و آثار آنان را منابع سیاسی سلطنت واقعاً موجود در دوره ی غزنوی دانست. گردیزی در بیان رویداد های تاریخی خون سرد و از جهت گیری های ارزشی و عاطفی در مورد حاکمان پیشین و سلاطین وقت عاری است.

اگرچه پیشینه وجود ادبیات در زندگی بسیاری از جوامع کهن به دوره های پیش تاریخی برمی گردد، اما خاستگاه ظهور نقد ادبی -به عنوان دانشی که به تحلیل ماهیت وجودی شعر و ادبیات می پردازد- بی تردید ریشه در یونان باستان دارد و در این میان، نقش افلاطون به عنوان یکی از پیشگامان این فن، غیرقابل انکار است.