مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

اصل چهار، برنامه | مجید رهبانی \barnāme-ye asl-e ča(ā)hār\، برنامۀ کمکهای اقتصادی و فنی دولت ایالات متحدۀ آمریکا به کشورهای توسعه‌نیافته پس‌از جنگ جهانی دوم.
اصمعی | عنایت الله فاتحی نژاد ابوسعید عبدالملك بن قُریب (ح 125-216 ق / 743-831 م)، راوی، ادیب و لغت‌شناس نام‌آور اوایل عصر عباسی. اصمعی (منسوب به نیای بزرگش اصمع) به سبب نسبتی كه با باهلیان (فرزندان مالك بن اعصر) داشت، به باهلی نیز شهرت یافت (نک‍ : بخاری، 3(1) / 428؛ ابن قتیبه، المعارف، 543؛ ابن حزم، 245). بدنامی این قبیله در جاهلیت باعث ...
اصول اقلیدس |
اصلاحات ارضی | عبدالحسین آذرنگ , بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه \eslāhāt-e arzī\، اصلاح نظام زمین‌داری یا توزیع حق مالکیت زمین بر پایۀ قانون. «اصلاحات ارضی» و «اصلاحات کشاورزی / زراعی» معمولاً اصطلاحاتی مترادف‌اند.
اصناف | مهدی کیوانی (جمع صِنف، به معنای گونه و نوع)، در اصطلاح یعنی دسته‌های مستقلی از پیشه‌وران كه فعالیت مشابهی دارند. این واژه در متون كهن نیز به همین معنی آمده است (نک‍ : عتبی، 386؛ نیز شیخلی، 65). از روزگار عباسیان به این سوی گذشته از صنف، «ارباب مِهن» و «اصحاب حِرف» را نیز به همین معنی به كار برده‌اند (همو، 66). نویسندگان ...
اصیلی |
اصیله | احمد آرین نیا \asīle\، یا اَصیلا، شهری در ساحل اقیانوس اطلس در شمال غربی مراکش.
اضحی، عید* |
اطروش* |
اطلاع | علی میرانصاری \ettelāʾ\، هفته‌نامه‌ای سیاسی ـ خبری در عصر قاجار.
اطلاعات | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه \ettelāʾāt\، روزنامه، مطبوعات و انتشارات.
اضطراب | بخش علوم پزشکی \ezterāb\، حالتی هیجانی که در آن، افراد احساس آشفتگی، نگرانی یا ترس می‌کنند.
اطروش، مسجد | یدالله غلامی مایانی \masjed-e otrūš\، اثری تاریخی و هنری در شهر حلب، بازمانده از دورۀ حکومت ممالیک.
اطلاعات، وزارت | مصطفی مهدی زاده \vezārat-e ettelāʾāt\، نهاد مسئول حفظ امنیت کشور (تأسیس: 1362 ش).
اطلاعات، نظریه | بخش علوم پایه و مهندسی \nazariyye-ye ettelāʾāt\، نیز نظریۀ اطلاع‌رسانی، کاربرد مبانی ریاضیات در بررسی مسائل انتقال ‌و اندوختن اطلاعات.
اعتقاد* |
اعتراف |
اعتصامی* |
اعتدال پاییزی |
اعتکاف | عبدالامیر سلیم یكی از اعمال عبادی مستحب در اسلام كه بر اثر نذر، یمین، عهد و امثال آن واجب می‌شود و زمان مخصوصی برای آن معین نشده است.
اعتدال بهاری |
اعتبارات ایران، بانک |
اعتراف | بخش ادیان و عرفان \eʾterāf\، شناخت و قبول خطاهای اخلاقی یا تخطی از بعضی شعائر، که بیان آن برای نیل به خلوص یا استغفار یا خشنودکردن الوهیت ضروری است.
اطلس | محمدحسن گنجی نام سلسله جبالی در شمال افریقا كه با طولی برابر با 414‘2 كمـ از جنوب كشور مغرب تا الجزایر و غرب تونس به موازات ساحل مدیترانه امتداد یافته است.
اظفری گورکانی | محمدسلیم مظهر محمدظهيرالدين ميرزا علی بخت (1172-1234 ق / 1758- 1818 م)، معروف به ميرزا كلان، عالم، شاعر، مترجم، وقايع‌نگار و فرهنگ‌نويس پرآوازۀ هند. پدرش ميرزا سلطان محمد ولی معروف به منجهلی صاحب از دودمان اورنگ‌زيب و از نوادگان نواب عفت آرابيگم نوۀ دختری معزالدين جهاندارشاه پسر شاه عالم اول بود (اظفری، 3). او در آغاز فرهن...
اعتبار | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه \eʾtebār\، وسیله‌ای برای نوعی معامله میان دو طرف؛
اعجاز* |
اعاده حیثیت | محسن طیبی شبستری \eʾāde-ye heysiyyat\، بازگشت به اهلیتی که شخص به علتی، آن را از دست داده است.
اعتباری، کارت | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه \kārt-e eʾtebārī\، کارتی کوچک، دارای شناسه‌ای مانند امضا یا عکس که به دارندۀ آن اجازه می‌دهد بهای کالا یا خدمات را از حساب بانکی خود بپردازد.
اعاده معدوم | محمدجواد انواری مفهومی فلسفی و كلامی كه خاستگاه آن اعتقاد به معاد و حشر جسمانی است. مطابق اين عقيده بدنهای از ميان رفتۀ انسانها بايد در عالم آخرت بازگردانده شوند تا سزای نيك و بد اعمال خويش را در قالب جسمانيشان ببينند. آنچه در اين باره مورد بحث بوده است، ايجاد دوبارۀ چيزی است كه زمانی معدوم شده است. فلاسفه برخلاف اغلب متكلما...
اطولوقس | محمدعلی مولوی ریاضی‌دان و ستاره‌شناس یونانی (سده‌های 4 و 3 ق‌م). در منابع كهن عربی به رغم آنكه از وی و آثارش بسیار یاد می‌شود، دربارۀ روزگار زندگانی و شرح حال وی چیزی نیامده است. آگاهیهای منابع غربی دربارۀ وی نیز اندك است: او در پیتانه از بنادر مهم ناحیۀ آیولیس (در آسیای صغیر) زاده شد، دانش آموخت، به دانشمندی شهرت یافت و ب...
اعتقادنامه | عبدالحمید مرادی ‌اعتقادنامه \eʾteqād-nāme\، بیانیه‌ای حاوی مبانی ایمان مسیحی به‌صورت تلخیص و تجمیع‌شده که اعتبارش رسماً تأیید شده است و غالباً در مراسم عبادی جمعی، به‌ویژه در مناسک غسل تعمید، ادا می‌شود، درحالی‌که در هر حال قابل بیان و تکرار است. مهم‌ترین بیانیه‌ها از این نوع که در تاریخ مسیحیت تدوین شده‌اند، یعنی اعتقادنامه...
اطلاعات و ضد اطلاعات | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه \ettelāʾāt va zedd-e ettelāʾāt\، عنصری مهم در قدرت ملی، و تصمیم‌گیری دربارۀ امنیت، دفاع ملی و سیاستهای خارجی (اطلاعات در حوزه‌های علوم و فنون، و نیز علم اطلاع‌رسانی و شاخه‌های آن، موضوع این مقاله نیست).
اعجاز القرآن | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث عنوان مبحثی در علوم قرآنی كه در باب وجه معجزه بودن قرآن كریم و بررسی آن گشوده شده، اما در عین حال، با بحثهایی در حوزۀ كلام اسلامی و ادب عربی نیز مربوط بوده است.
اعاده دادرسی | محمدحسین ساکت \eʾāde-ye dādra(e)sī\، رسیدگی دوباره به پرونده‌ای که پیش‌تر رأی قطعی دربارۀ آن صادر شده است و محکومٌ‌علیه (دادباخته) ادعا می‌کند که رأی از روی نادرستی اصدار یافته است.
اعتمادزاده، محمود |
اعتماد الدوله نوری* |
اعتماد الدوله تهرانی | مجید سمیعی غیاث‌الدین محمد، مشهور به غیاث بیك (د 1031 ق / 1622 م)، دیوان‌سالار دربار اكبر و جهانگیر از پادشاهان گوركانی هند. پدرش خواجه محمد شریف در دستگاه دیوانی شاه طهماسب اول صفوی وزارت یزد و اصفهان داشت و با تخلص هجری شعر می‌سرود (رازی، 3 / 67- 69؛ اوحدی، 1170).
اعتماد السلطنه | سید علی آل داوود محمدحسن خان (21 شعبان 1259- 18 شوال 1313 ق / 16سپتامبر1843-2 آوریل 1896 م)، دانشمند و سیاست‌پیشۀ مشهور عصرناصرالدین شاه و صاحب دهها كتاب .محمدحسن ازدودمان مراغه‌ای بود و پدرش حاج علی خان كه نخست لقب ضیاءالملك داشت و سپس به اعتمادالسلطنه ملقب شد، حاجب‌الدولۀ دربار ناصرالدین شاه بود. خاندان او از ادوار نخست پید...
اعتیاد | بخش علوم پزشکی , رضا صمیم اعتیاد \eʾtiyād\، یا وابستگی به مواد مخدر، الگویی ناسازگارانه از مصرف مواد مخدر که به آسیب‌دیدگی یا اضطرار بالینی مشخصی با چنین تظاهراتی می‌انجامد: 1. تحمل، یعنی نیاز به مقادیر کاملاً افزایش‌یافتۀ مواد برای رسیدن به نشئگی یا اثر دلخواه مصرف‌کننده، و نیز کاهش اثر با مصرف مداوم مقداری معین از مواد مخدر؛ 2. ترک،...
اعتصاب | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه \eʾtesāb\، خودداری گروهی یا دسته‌جمعی کارکنان از انجام‌دادن وظایف مقرر، معمولاً به‌صورت سازمان‌یافته یا اعتراضی، برای مقاصد اقتصادی، سیاسی، حقوقی یا هدفهای دیگر.
اعتصامی، یوسف | بخش ادبیات جهان \eʾtesāmī\، یـوسف (1253- 1316 ش / 1874-1937 م)، نیز معروف به میرزا یوسف خان اعتصامی آشتیانی، ملقب به اعتصام‌دفتر و سپس اعتصام‌الملک، از مترجمان پیشگام، و روزنامه‌نگار و ادیب ایرانی. پروین اعتصامی (ه‍ م) دختر او ست.
اعتدالین | یونس کرامتی \eʾtedāle(a)yn\، (به‌معنای دو اعتدال)، دو لحظه از سال خورشیدی که در آنها، از دید ناظر زمینی، مرکز جرم خورشید در مسیر گردش ظاهری خود گرد زمین (دایرۀ فرضی موسوم به دایرةالبروج) از صفحۀ معدل‌النهار (دایرۀ فرضی استوای سماوی یا همان صفحۀ دایرۀ استوای زمین) می‌گذرد.
اعتدالین، تقدیم | یونس کرامتی \taqdīm-e eʾtedāle(a)yn\، (به‌معنای پیش‌آمدنِ دو نقطۀ اعتدال)، پدیده‌ای که بر اثر آن، زمین پیش ‌از آنکه دوری کامل گرد خورشید بگردد، فاصلۀ میان دو اعتدال بهاری پیاپی را می‌پیماید؛
اظهر، امام زاده | فاطمه کریمی برج و آرامگاه، معروف به امام‌زاده اظهر بن علی (ع)، واقع در روستای درگزين در فاصلۀ 5 كيلومتری شرق شهر رزن و به فاصلۀ 85 كيلومتری شمال شرق همدان.
اعتماد الدوله | مجید سمیعی از القاب دیوانی و لقب رسمی وزیر اعظم، عالی‌ترین مقام دولتی در سلطنت شاه عباس اول (995-1037 ق / 1587- 1628 م).
اطلس، اساطیر | بخش ادیان و عرفان \atlas\، در اساطیر یونانی، یکی از تیتانها و پسر یاپتس و یکی از پریان دریایی به نام کِلومنه (یا آسیا) و برادر پرومِتئوس (آفرینندۀ نوع بشر).
اعتمادالدوله، مقبره | مهبانو علیزاده اعتمادالدوله، مقبرۀ \maqbare-ye eʾtemād-od-dowle\، بنایی از دورۀ گورکانیان هند در آگره، کنار رود جمنا. این مقبره را نورجهان بیگم، همسر جهانگیر، برای پدرش، غیاث‌الدین محمد اعتمادالدولۀ تهرانی (د 1031 ق / 1622 م)، وزیر جهانگیر، بنا نهاد (لطیف، 184؛ شاهنواز خان، 1 / 128- 129). احتمالاً بنیاد فکری یا عملی آن در ز...
اطلاق و تقیید* |
اطلاع رسانی، علم | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه \elm-e ettelāʾ-resānī\، رشته‌ای دانشگاهی و حرفه‌ای که به فرایندهای انباشتن و انتقال اطلاعات می‌پردازد؛

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام