گفتگو

سیده معصومه کلانکی: اصطلاح سبک یا اسلوب در نقد ادبی تعریف های مختلفی دارد، اما به طور خلاصه می توان آن را چنین تعریف کرد: شیوۀ خاصی که نویسنده یا شاعر برای بیان مفاهیم خود به کار می‌برد. سبك شناسی به معنای امروزی خود در ایران سابقه‌ای ندارد و نخستین آثار این فن به صورت بسیار ضعیف در تذكره‌ ها دیده می ‌شود. تذكره نویسان در ترجمۀ احوال یك شاعر یا نویسنده در مورد سبك وی تسامح می ‌كردند و گفتار را با تمجید و اغراق به پایان می‌رساندند.

فاصله و اختلاف فرهنگی شهرمدار و روستامدار که مدل کوچکی از اختلاف فرهنگی مورد اشاره هانتینگتون است، در درون کشورهای جهان‌سومی هم وجود دارد، گاهی منجر به انقلابها و جابجایی‌های حاکمیت از شهرمداری به روستامداری هم می‌شود که طی موجهای بعدی، تکرار معکوس این تحول از روستامداری به شهرمداری در درون این جوامع چالشهای دیگری را ایجاد می‌کند تا سرانجام در جایی به تعادل اجتماعی برسد.

محمدحسن مصلی‌نژاد، علی نوریان: گفت‌و‌گو با مردی که جلال را یک هفته پیش از غروب او در کلبه جنگلی‌اش در اسالم ملاقات کرد و با او هیزم شکست؛ کسی که «دایی جلال» را در سفر به قم برای ملاقات با امام همراهی کرد و گعده‌های پنجشنبه آل احمد با معاصران و معاشران او را با جزیی‌ترین محورها و اتفاقات پیرامونی آن به یاد دارد، هنوز هم بعد از گذشت 45 سال از وداع جلال با زندگی، جذاب و وسوسه انگیز است. در کشف چیستی و چرایی آل احمد و در خلال این گفت‌و‌گو که از قضا ما به اکثر حوزه‌ها سر می‌کشیم، او نه راه به گناه بی‌لذت مرده پرستی می‌کشد و نه به ورطه مداحی و بزرگ نمایی می‌افتد. حالا بعد از 40 سال تأخیر، این شما و این ماحصل گفت‌و‌گویی دو ساعته با محمد حسین دانایی، خواهر‌زاده جلال آل احمد که چند ماهی است مجموعه خاطرات خود از جلال و شمس را در کتابی با عنوان «دو برادر» گرد آورده است. ***

عكس: محمد مویدی دنیا عیوضی: حسین فخیمی در طول زندگی حرفه‌ای خود، دوره‌های مختلفی با فرازونشیب بسیار پشت‌سر گذاشته است. بازی‌های کودکی‌اش با آفرینش اثر از گل و خاک آغاز شد، پس از گرفتن مدرک کارشناسی از دانشکده هنرهای تزیینی به اسپانیا رفت. در دانشکده هنرهای زیبای مادرید دانشگاه کمپلتکس، موفق به کسب درجه پروفسوری طراحی «مجسمه‌سازی» شده و با تقدیرنامه دن‌خوان آوالوس، هنرمند و مجسمه‌ساز مشهور اسپانیایی، به سرزمین مادری خود بازگشت. مجسمه تختی، برنده مسابقه مجسمه‌سازی سال ۱۳۶۹، پیکره شش‌متری سوار بسیجِِی، طراحی و معماری داخلی یکی از ایستگاه‌های مترو با الهام از موتیف‌های ایرانی، مجسمه ۵/۴متری عروج، طراحی و ساخت پل متحرک شهربازی تهران به شکل سنجابی فانتزی با ارتفاع ۱۱متر و ساخت مجسمه دکتر چمران به ابعاد ۱۲۰ در۹۰ بخشی از ساخته‌های فخیمی است.

از راست ارسلان، هوشنگ، صبا و پشنگ کامکار، عکس:امیر جدیدی مرجان صائبی: نیم‌قرن از تشکیل گروه موسیقی کامکارها می‌گذرد. جدا از موسیقی، ماندگاریشان در کنار هم می‌تواند الگوی استادانی باشد که به‌خاطر زیر سایه دیگری‌نبودن موسیقی را فدای فردیتشان کردند. طی همه این سال‌ها کامکارها نواختند و به دام افتخارات تک نفره نیفتادند، رشد و پرورش آنها در میان سازها و نواها باعث شد برخلاف معمولِ گروه‌های ایرانی، صدا دهی گروهشان استاندارد و دقیق باشد و گذشت ایام جایگاه ویژه‌ای به نوازندگان متبحر آنها در جامعه موسیقی ایران بخشید.

عصر یکی از روزهای به غایت گرم تابستانی است که بنابر قرار قبلی روانه دفتر کار ساده و بی‌آلایش او می‌شوم. کتاب‌هایی نظیر «از دانته تا کامپانلا» و «لایبنیتس و مفسران فلسفه او» را همین جا به رشته تحریر درآورده ‌است. در می‌زنم و اجازه ورود می‌خواهم، مانند همیشه مشغول نوشتن و مطالعه است. سمت میز کارش می‌روم و مقابل چهره ماندگار فلسفه ایران و برنده مدال طلای جهانی ابن‌سینا، دکتر «کریم مجتهدی» قرار می‌گیرم. استادی که شصت سال تدریس فلسفه را در کارنامه پربار علمی خود دارد و با این حساب همچنان اصرار دارد که به او بگوییم: «معلم». او پیشتر طی گفت‌وگویی عنوان کرده بود: «معلمِ فلسفه خود دانشجو است. فلسفه اساساً یعنی دانشجویی و فیلسوف کسی است که حب حکمت دارد. اگر به تجربه شخصی خودم اکتفا کنم، باید بگویم که دانشجویی آن شعف واقعی است که به انسان دست می‌‌‌‌‌دهد.»روبه‌روی او می‌نشینم و با همین دیدگاه گفت‌وگوی خود را با «معلم» آغاز می‌کنم. می‌خواهم بدانم شصت سال قبل، در دانشگاه سوربن فرانسه، دوران دانشجویی‌اش چگونه گذشت. ویژگی دانشجویان آن دوره و تمرکزشان چه بود. سرویس اندیشه روزنامه ایران اما این بار با نقطه نظری متفاوت با دکتر کریم مجتهدی به گفت‌و‌گو نشسته است و سعی دارد یکی از مهمترین مقاطع زندگی این چهره ماندگار فلسفه را زیر ذره بین نگاه خود ببرد، دوره‌ای چون دوران دانشجویی.

هوشنگ سیحون نیاز به معرفی چندانی ندارد. برخی او را پدر معماری مدرن ایران می‌دانند. فعالیت هنری و معماری او در طول نیم‌قرن زبانزد همه عاشقان فرهنگ و هنر ایران‌زمین است. طراحی آرامگاه‌های خیام، ابوعلی‌سینا، فردوسی، کمال‌الملک، نادرشاه افشار، کلنل محمدتقی‌خان پسیان و ده‌ها اثر معماری جاودانه دیگر همچون موزه توس و ساختمان بانک سپه در میدان توپخانه تا صدها بنای مسکونی، نقاشی و سیاه‌قلم و چند سال تدریس در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران تنها بیان گوشه‌ای از فعالیت خستگی‌ناپذیر مهندس هوشنگ سیحون است.

طراح نظریه «برخورد تمدنها» پس از طرح این موضوع که هویت تمدنی به طور روزافزون اهمیت خواهد یافت، تمدنهای زنده جهان را به هفت یا هشت تمدن بزرگ تقسیم کرد (تمدنهای غربی، کنفسیوسی، ژاپنی، اسلامی، هندو، اسلاو، ارتدوکس، امریکای لاتین و تمدن آفریقایی) و خطوط گسل میان این تمدنها را منشأ درگیریها و تقابلهای آینده دانست. وی با طرح موضوع غرب در برابر سایرین به عبارتی می‌خواست بگوید که مرزبندیها و صف‌آراییهای تازه بر اساس تمدنها شکل می‌گیرد و به ویژه می‌گفت که کانون رویارویی‌های آینده بین تمدن غرب و جوامع کنفسیوسی و جهان اسلام خواهد بود.

یک سالی می شود که بیش از هر زمان دیگری از واژگان « اعتدال» و «میانه روی» در بحث های روزانه مان بهره می بریم وقتی دکتر « حسن روحانی» توانست با تکیه بر همین واژگان، تصویری برای مردم ایران ترسیم کند که رأی اول کشور در انتخابات را از آن خود کند. این پرسش هم مطرح شد که آیا « اعتدال» می تواند به گفتمانی رایج در فرهنگ کشورمان تبدیل شود وقتی هم که واژه « فرهنگ» به میان می آید هر بحثی را ...می توان با خالق وب سایت « انسان شناسی و فرهنگ» تحلیل کرد. دکتر « ناصر فکوهی» انسان شناس می گوید: « گفتمان اعتدال یا میانه روی همواره ناچار است پیچیدگی و سختی در درک و دسترسی به خود را جزیی تفکیک ناپذیر از خویش بشمارد که باید همراهش باشد و گرنه به همان راه ها خواهد افتاد.» دانشیار گروه انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران که اینک ۵۸ سال دارد و از سال ۱۳۸۵ ضمن مدیریت وب سایت» انسان شناسی و فرهنگ» تألیفات متعددی از جمله « خشونت سیاسی، نظریات، مباحث، اشکال و راهکارها« داشته است، تأکید می کند: « برای نهادینه کردن فرهنگ اعتدال و ساختن یک راهبرد فرهنگی از آن، پاک کردن اندیشه های اسطوره زده یی است.

ناهید فراهانی : جمال میرصادقی، دانش‌آموخته‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و از نویسنده‌گان مطرح عرصه‌ی داستان‌نویسی طی چهل سال اخیر بوده است. میرصادقی تا کنون بیش از 43 جلد کتاب، در حوزه‌ی رمان و داستان کوتاه و داستان بلند نوشته است و برخی از اثارش به زبان‌ها مختلف انگلیسی، آلمانی، ارمنی، ایتالیایی، رومانیایی، عبری، عربی، مجاری و هندو ترجمه شده است. از جمله آثار وی می‌توان به درازنای شب (1349)، شب چراغ (1355)، کلاغ‌ها و آدم‌ها (1368)، دختری با ریسمان نقره‌ای (1386) و ... اشاره کرد. می‌خواستیم گفتگوی ما با میرصادقی بر مبنای هنر و ادبیات در دهه‌های چهل و پنجاه باشد اما جریان گفت‌وگو به سمت نقد آثار این روزگار متمایل شد.