گفتگو

محمد بقایی ماکان با بیان اینکه شیخ اشراق در تاریخ فلسفه ایران تنها چهره ای است که می توان او را صاحب دستگاه فلسفی دانست، گفت: چنین عنوانی را نمی توان حتی به چهره های پرآوازه ای مانند فارابی، پورسینا و صدرای شیرازی نسبت داد. دستگاه فلسفی سهروردی به رغم زندگی کوتاهش مانند دستگاه های منسجم و دامنه دار برخی از فیلسوفان معروف مانند کانت است.

در این گفتگو برخی از مهمترین و برجسته‌ترین مسائل حوزه فلسفه دین مطرح شده است. تعریف دین و فلسفه دین، تفاوت فلسفه دین با علم کلام، مسائل اساسی مورد بحث در فلسفه دین، رابطه فلسفه و دین در دوران مدرن، رابطه فلسفه دین با علم اخلاق، تجربه دینی، مسئله شکاکیت و براهین اثبات وجود خدا در دنیای کنونی، مسئله شر به عنوان یکی از مباحث بنیادین در فلسفه دین، جاودانگی و ارتباط نفس و بدن و فلسفه ذهن، معاد جسمانی و در نهایت فیدئیسم از موضوعات مورد بررسی در این گفتگوست كه پیشتر در ماهنامه «اطلاعات حكمت و معرفت» به چاپ رسیده است.

تغییر از یک سلسله به سلسلۀ دیگر سبک ادبیات را تغییر نمی دهد سیده معصومه كلانكی: دکتر محمود امیدسالار در بخش نخست گفت و گو با مرکز پژوهشی میراث مکتوب از تدوین کتابی در زمینۀ تاریخ ادبیات فارسی با رویکرد سبک شناسانه خبر داد و دربارۀ روش سبک شناسی استاد بهار اظهار کرد: سبک شناسی استاد بهار مخصوصاً با توجه به احاطۀ حیرت انگیز آن مرحوم به زبان و ادب فارسی، هیچگاه منسوخ نخواهد شد. اما در عین حال باید قدری آن را به روز تر کرد (و جالب اینست که برای به روز کردن آن باید به گذشته برگشت!) اما این به روز کردن باید با احتیاط صورت بگیرد. آنچه در ادامه می آید بخش دوم این گفت و گو و دیدگاه دکتر محمود امیدسالار دربارۀ رابطۀ جهان بینی ادبا و سبک آثار ایشان است.

فرهنگ، فرهنج یا فراهنگ تعاریف گوناگونی دارد كه به لحاظ ریشه‌شناسی واژه، از پیشوند«فر» + بن‌واژه «هنگ» از ریشه «ثنگ» در اوستایی تشكیل شده. درباره فرهنگ بزرگ‌مرتبگان سرزمین‌مان بسیار سروده‌اند. به قول فردوسی: «تو دادی مرا فر و فرهنگ و رای/ تو باشی به هرنیك و بد رهنمای» یا سعدی: «هر چه خواهی كن كه ما را با تو روی جنگ نیست/ پنجه با زورآزما افكندن از فرهنگ نیست» با این همه فرهنگ زیربنای فكری یك جامعه را می‌سازد كه از طبیعت متاثر می‌شود. درباره چرایی و چگونگی این ویژگی‌های فرهنگی و از بن‌مایه‌یی كه در رفتارهای جامعه گستره می‌یابد، با فرشید ابراهیمیان حرف زدم. سال‌های دور شاگردش بودم و سر درس«شخصیت‌شناسی» با صبوری بسیار از «انسان» می‌گفت. هنوز همان‌گونه است، با طمانینه امادردمندِ نادانستگی. هوای خاكستری پایتخت، سینه‌اش را فشرده از درد. سرفه‌ می‌كند حرف‌های ناگفته‌اش را. ابراهیمیان دكترای هنرشناسی از دانشگاه آمستردام هلند دارد و در دانشكده‌های هنری ایران تدریس می‌كند. كتاب‌های فراوانی تالیف و ترجمه كرده‌ است.

اصطلاح سبک یا اسلوب در نقد ادبی تعریف‌های مختلفی دارد، اما به طور خلاصه می‌توان آن را چنین تعریف کرد: شیوۀ خاصی که نویسنده یا شاعر برای بیان مفاهیم خود به کار می‌برد.

مرکب ترجمه متون فلسفی در ایران در مقطع تاریخ معاصر ــ که طبق تقسیم‌بندی کارشناسان حدودا از مشروطه تا امروز را شامل می‌شود ــ مسیر پرپیچ و خمی را پشت سر گذاشته و صرف نظر از این‌ که این مسیر در کدام یک از مقاطع تاریخی به دست حاکمان، هموار یا ناهموار گشته‌ است، ما امروز وارث مجموعه‌ای از متون ترجمه‌ای هستیم که با آزمون‌ها و خطاها و دشواری‌های بسیار فراهم آمده‌اند. هر چند این آرزوی دیرینه که روزی در عرصه‌های علمی و به‌ویژه در حوزه علوم انسانی به آن اندازه از تولید فکر دست یابیم که بی‌نیاز از ترجمه شویم همچنان به قوت خود باقی است اما به هر حال نمی‌توان با قائل شدن مرز جغرافیایی برای دستاوردهای فکری بشر، به‌کلی بر روی آنها دیده فرو بست.

«سرزمین بدون ملت برای ملتی بی‌سرزمین» از کجا آمد؟/ تصویری تامل برانگیز از معاون فرهنگی دولت قبل مجید صفاتاج، پژوهشگر و کارشناس مسائل خاورمیانه می‌گوید: متاسفانه سرعت تدوین کتاب‌ها به نسبت حوادثی كه در فلسطین اتفاق می‌افتد، بسیار کم است. دلیل این امر را می‌توان به انبوه حوادث و رویدادهای فلسطین و نیز ضعف برخی نهادها و سازمان‌ها در حمایت از ترویج معارف فلسطین كه مورد تاكید مقام معظم رهبری است، مرتبط دانست.

31 سال قبل، فردا روزی (پنج‌مرداد 62) بعد از نزدیک به 30 سال فعالیت در بیانیه‌ای بدون امضا، اما به نام انجمن اعلام تعطیلی کردند. اعلام تعطیلی انجمن «حجتیه مهدویه» که با هدف مبارزه با بهاییت توسط شیخ محمود حلبی پایه‌گذاری شده بود، 15 روز بعد از سخنرانی بنیانگذار انقلاب در روزعید فطر (21 تیر) صادر شد. امام در آن سخنرانی گفته بود: «یک دسته دیگر هم که تزشان این است که بگذارید که معصیت زیاد بشود تا حضرت صاحب بیاید، حضرت صاحب مگر برای چی می‌آید؟ حضرت صاحب می‌آید، معصیت را بردارد ما معصیت کنیم که او بیاید؟ این اعوجاجات را بردارید، این دسته‌بندی‌ها را برای خاطر خدا ا‌گر مسلمید و برای خاطر کشورتان اگر ملی هستید، این دسته‌بندی‌ها را بردارید. در این موج، خودتان را وارد کنید و برخلاف این موج، حرکت نکنید که دست و پایتان خواهد شکست.»

منوچهر صانعی دره بیدی استاد دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه دیلتای انتقادی به کارهای آگوست کنت وارد کرد، گفت: حرف کنت این بود که اساساً نگرش علمی یکی بیشتر نیست حالا این می خواهد فیزیک یا جامعه شناسی باشد. دیلتای به کنت ایراد می گیرد و می گوید علوم انسانی اساس، موضوع و ماهیتش با علوم طبیعی متفاوت است.

تجربه نهضت ملی و كودتا بیش از آنكه مجالی برای تصفیه‌حساب‌های سیاسی و به محاكمه كشیدن این و آن باشد، فرصتی برای گفت‌وگو در مورد پیچیدگی‌ها و الزامات گذار به دموكراسی و دانستن قدر موقعیت‌ها است