گفتگو

داود دشتبانی: موضوع قومیت در تاریخ معاصر ما از مباحث مطرح و چالش برانگیز بوده که در عین حال آنگونه که شایسته است مورد توجه قرار نگرفته و بیش از آنکه موضوع تحقیقات و بررسی های علمی و بی طرفانه باشد دستاویزی برای رقابت ها و منازعات سیاسی قرار گرفته است که نمونه روشن آن را می توان در سالهای ابتدایی پس از انقلاب مشاهده کرد.

روزگاری در تپه‌های دارآباد تهران به‌دلیل فعالیت مسلحانه علیه سلطنت پهلوی بازداشت و محکوم به اعدام شده بود؛ امروز در همان مکان یکی از بزرگ‌ترین نهاد‌های فرهنگی ایران را پایه‌گذاری کرده است و از مناسبات حاکم بر دنیای نوین سخن می‌گوید. سیدکاظم موسوی‌بجنوردی فرزند آیت‌الله سیدحسن بجنوردی و برادر آیت‌الله سیدمحمد موسوی‌بجنوردی را بیشتر به‌دلیل فعالیت‌های فرهنگی و اصلاح‌طلبانه‌اش می‌شناسند.

سید فرزام حسینی: «غاد السمان» شاعره سوریایی – متولد دمشق- تمام عمرش را، تا همین حالا كه زنده است، از عشق و آزادی نوشته است. السمان اهل سوریه، گرچه به قول خودش در تبعید پاریس به سر می‌برد و سقف آسمانش از آهن است، اما دل در گرو جهان عرب دارد و رویای سوریه‌ای آزاد را در سر می‌پروراند. السمان شاعری كه كلماتش متعهد به آزادی اعراب است، حتی گاهی كه از عشق می‌سراید، «عاشق آزادی» است و دمی از حقوق ملت عرب و فلسطین كوتاه نمی‌آید. السمان را به نوعی می‌توان جزو شاعران «مقاومت» دسته‌بندی كرد، در كنار شاعر بزرگی همچون «محمود درویش».

محمد بقایی ماکان در این گفت و گو مفهومی را با عنوان ˝تفکر خامه‌ای˝ پیش می‌کشد که ممکن است در نظر شما نگاه آسیب شناسانه جالبی در حوزه فرهنگ به حساب بیاید...

موسیقی برای ادیب یک عشق واقعی و انگیزه زندگی بود. حساب سود و زیان را به هنرش راه نمی‌داد و این عشق صادقانه به هنر آواز، وی را وادار به مهاجرت از اصفهان کرد. شاید بتوان ادعا کرد اسماعیل ادیب خوانساری از نسلی بود که دیگر تکرار نمی‌شوند، چرا که هنرش را بی هیچ قید و شرطی در اختیار علاقه‌مندان می‌گذاشت؛ هنر ناب، فاخر و تأثیرگذارش را. ادیب از نسل هنرمندان «سبک ساز» موسیقی ایران بود و گویی شیوه نگرش این نسل به هنر و روزگار باعث شده بود قطعات‌شان بارها و بارها اجرا شود و رنگ کهنگی به خود نگیرد. شیرین ادیب، دختر این هنرمند مکتب آوازی اصفهان در گپ و گفتی با ایران، از پدر و روزگار وی می‌گوید.

درویش رضا منظمی یكی از نخستین كسانی است كه در كنار محمدرضا لطفی در تشكیل گروه «شیدا» حضور داشت. او در نوازندگی كمانچه و ویولن از شاگردان حسین یاحقی بوده و دوستی دیرینه‌ای با پرویز یاحقی داشته است. درویش رضا منظمی در دورانی كه همراه با گروه «شیدا» بود اجراهای موفقی را با این گروه روی صحنه بردند كه هر كدام از آنها از بهترین‌های تاریخ موسیقی ایرانی محسوب می‌شوند. منظمی سال‌های بسیاری از عمر خود را در دانشگاه گذرانده و شاگردان بسیاری برای موسیقی ایران تربیت كرده است. منظمی از دیاری آمده كه كمانچه در آنجا ‌سازی آشناست.

شاید برای همه ما بارها اتفاق افتاده‌باشد که موزیکی‌ خاص یا مکانی ویژه خاطرات دلنشینی را در گذشته‌ برای ما تداعی کند و برای یک لحظه ما را به دنیایی ارجاع ‌دهد که اغلب از آن با عباراتی چون «یادش بخیر/ افسوس که گذشت/ چه روزهایی داشتیم» یاد کنیم. برخی علت این امر را بازگشت‌ناپذیری زمان تعبیر می‌کنند و برخی همچون دکتر ناصر فکوهی این حالت را ناشی از تمایل ذاتی و بیولوژیک انسان برای حذف خاطرات بد و حفظ خاطرات مثبت می‌دانند.

محمد میرشکرایی، مردم‌شناس و پژوهشگر می‌گوید: نوروز جشن ایرانی است و اگر در کشورهای دیگر برگزار می‌شود به این دلیل بوده که در حوزه فرهنگ ایرانی‌ است. باورهای مردمی و اعتقاداتی که در وجود مردم ایران است نوروز را زنده نگه می‌دارد نه ثبت جهانی آن. ثبت کردن نوروز تنها باعث می‌شود کشورها در مورد توجه قرار گرفتن این امر دیرینه و کهن سهیم شوند.

جواد منصوری، پژوهشگر تاریخ درباره نقش اسناد تاریخی در روایت 12 فروردین، روز جمهوری اسلامی می‌گوید: نیاز است متناسب با ادبیات امروز برای نسلی که آن روزها را از نزدیک نظارگر نبوده، این روز و ابعاد آن تشریح و بازخوانی شود و این منابع پاسخی برای برخی شبهه‌ها و تجزیه و تحلیل جزئیات آن داشته باشد. گنجاندن اسناد در منابع نیز واقعیت‌‌های این روز را به خوبی به تصویر می‌کشند.

عروسک‌های بومی ایران، یادآور آیین‌ها، باورها و سنت‌های کهن و دیرپای این سرزمین‌ به‌شمار می‌آیند و هرکدام یادگار زنان و دخترانی‌ هستند که با دستان هنرمند خود فرهنگ قومی را در دست‌ساخت‌های ساده خود منعکس می‌کنند.