گفتگو

محمدرضا مرعشی‌پور چند سال پیش مجموعه «هزار و یک ‌شب» را بر اساس نسخه بولاق به فارسی ترجمه کرد که در چهار جلد در نشر نیلوفر منتشر شده بود. بعد از آن، چاپ دوم این اثر همراه با ویراستی تازه در مجموعه‌ای دو جلدی منتشر شد و به‌تازگی نیز دو داستان دیگر از «هزار و یک‌ شب» با ترجمه او در نشر نیلوفر به چاپ رسیده است.

فلسفه تطبیقی در کار هانری کُربَن نه به معنی فلسفه مقایسه‌ای مرسوم، بلکه به معنای حقیقی کلمه تطبیقی، با رویکردی فراتاریخی، منطبق کردن اندیشه‌ها و شخصیت‌ها در سنتهای فکری و دینی مختلف است. روش او پدیدارشناسی دینی یا معنوی است که تلفیقی از پدیدارشناسی و هرمنوتیک است. بهترین عنوان برای کار او «حکمت تطبیقی» است؛ چه، هدف او یادآوری حکمت و شیوه او حکمت تطبیقی است

تورج اتابكی، نویسنده، مولف و گردآورنده آثار قابل ‌اعتنایی در حوزه تاریخ معاصر ایران است. او دانش‌آموخته فیزیك نظری از دانشگاه ملی ایران و دانشگاه لندن است و پس از آن با رویكرد به تاریخ به تحصیل در این رشته در دانشگاه لندن و دانشگاه اوترخت هلند پرداخت. تاریخ اجتماعی، تاریخ فرودستان، تاریخ كار و كارگری، تجدد و نوسازی در قلمرو جغرافیایی خاورمیانه و... از جمله حوزه‌های مطالعاتی و نوشتاری اتابكی محسوب می‎شود.

«فرهنگ­نامۀ تاریخی مفاهیم فلسفه» مجموعه‌ای سیزده جلدی و مشتمل بر ۳۷۱۲ مدخل در زمینۀ فلسفه و شاخه‌های مختلف آن و همچنین مفاهیم مشترک فلسفه و سایر رشته­­‌ها است. برخی از صاحبان فن این اثر را «کار قرن» نامیده‌اند. دکتر محمدرضا حسینی بهشتی، استاد فلسفۀ دانشگاه تهران، مترجم و ویراستار فارسی این اثر است. برای معرفی و نقد و بررسی دقیق­‌تر این فرهنگ­نامه، پرسش‌هایم را با ایشان در میان گذاشتم. همچنین در بخش پایانی گفت‌وگو اندکی به فعالیت­‌های ایشان در مؤسسۀ «پژوهشی نوارغنون» و کتاب‌های در دست ترجمه و انتشارشان پرداختم.

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سازمانی دولتی و وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است. این سازمان مرکزی پژوهشی است که به مطالعه و تحقیق در حوزه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی می‌پردازد و متشکل از پژوهشکده‌های تخصصی در حوزه‌های اقتصاد، مدیریت، روانشناسی، علوم سیاسی، تاریخ، ادبیات، فلسفه، زبانشناسی، جامعه‌شناسی، اخلاق، ارتباطات و غیره است.

کشف بقایای معماری عظیم و گورستان‌های تاریخی 9 هزار ساله در جیران تپه، محوطه «ازبکی» استان البرز را به‌عنوان «کهن‌ترین روستای ایران» و نادرترین محوطه تاریخی شناخته شده عصر آهن شناسانده است. سالانه جهانگردان بسیاری برای بازدید از این محوطه تاریخی به استان البرز سفر می‌کنند اما به گفته بسیاری از کارشناسان آن‌طور که باید توجهی به این میراث تاریخی نمی‌شود و خطر فراموشی این محوطه 9 هزار ساله را تهدید می‌کند. دوستداران این میراث کهن از نبود موزه باستان شناسی در استان البرز گلایه دارند و معتقدند توجه به این محوطه می‌تواند گردشگری استان را متحول کند.

عزاداری برای واقعه عاشورا سابقه‌ای به قدمت تاریخ تشیع دارد، اگرچه در طول این بازه زمانی پر فراز و نشیب، شكل و نحوه برگزاری آن به‌مناسبت شرایط سیاسی و اجتماعی و فرهنگی تغییر كرده است. در روزگار ما نیز به دلیل شیوع كرونا، بار دیگر شرایط خاصی پدید آمده كه شیعیان ناگزیر شده‌اند، مراسم عاشورا را به شیوه‌ای خاص برگزار كنند، اما اصل و اساس عزاداری برای امام حسین(ع) و یارانش چیست و چه مسائلی انگیزه اصلی شیعیان برای برگزاری این مراسم است؟ این پرسش‌ها را با غلامرضا ظریفیان، استاد پیشین تاریخ اسلام دانشگاه تهران در میان گذاشتم.

سید احمد فردید به اعتقاد برخی از اهالی اندیشه، چهره‌ای رازآلود در عرصه فلسفه، فرهنگ و سیاست ایران است. عده‌ای او را تئوریسین پشت پرده انقلاب اسلامی ایران می‌دانند و درمقابل شاگردان او هستند که فردید را متفکری می‌دانند که به خاطر حدت ذهن و گستردگی دانش‌هایی که داشت، جذابیتی پیدا کرده بود که بسیاری از چهره‌های فرهنگی، علمی و سیاسی پیش و پس از انقلاب به او و شخصیت علمی‌اش کشش و علاقه پیدا کرده بودند و شاید نوعی رابطه مرید و مرادی میان آن‌ها شکل گرفته بود.

من در سال ۱۳۰۸ در تهران به دنیا آمدم. پس از دریافت مدرک لیسانس زبان و ادبیات فارسی در سال ۱۳۳۶، به تحصیل در رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی روی آوردم. در این مدت از محضر استادانی همچون فروزانفر، همایی، پورداوود، معین، عبدالعظیم قریب، مدرس رضوی، یارشاطر، صفا، خانلری، محمد مقدم و صادق کیا بهره‌مند شدم.

بیش از صدوده سال از انقلاب مشروطه می‌گذرد و بحث درباره این مهم‌ترین رخداد تاریخ معاصر ایران از جنبه‌های مختلف همچنان بین مورخان ادامه دارد. به مناسبت سالگرد انقلاب مشروطه با سهیلا ترابی‌فارسانی گفت‌وگویی مکتوب کردیم. او استاد تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد است و حوزه پژوهشی‌اش تاریخ معاصر ایران (قاجار، مشروطیت، پهلوی)، تاریخ اجتماعی ایران، تاریخ آموزش در ایران و جامعه‌شناسی تاریخی ایران است.