گفتگو

نام دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن، بیش از هرچیز، با شاهنامه و ایرانشناسی رقم خورده است. آثار این استاد مسلم حقوق، در زمینه‌ های ادب و فرهنگ دارای نقاط قوت بسیاری است. وی متولد سال 1304 و دارای مدرک دکتری حقوق بین‌ الملل، از دانشکدۀ حقوق دانشگاه سوربن پاریس است. دکتر اسلامی ندوشن، در مدت ۵۰ سال، بیش از ۴۵ کتاب و صدها مقاله در باب فرهنگ و تاریخ ایران و ادبیات فارسی به رشتۀ تحریر درآورده‌ است که از آن میان می توان به کتاب های« ایران را از یاد نبریم»، «داستان داستانها»، «زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه»، «ایران و تنهائیش»، «هشدار روزگار»، «ایران چه حرفی برای گفتن دارد»، «راه و بی راه»، «سخن ها را بشنویم» و ... اشاره کرد.

«امروز نرخ بيكاري در بين جوانان و تحصيلكرده‌ها رقم بسيار بالايي بوده و از متوسط كشور بسيار بالاتر است. عمده بيكاران جوانان هستند. مشكلات اجتماعي از جمله طلاق و ازدواج براي جوانان وجود دارد.» اين سخنان همچنان بوي پدرانه مي‌دهد! چرا پدر؟ اين نام مشهور محمد هاشمي‌رفسنجاني است كه دانشجويان ايراني مسلمان دانشگاه‌هاي امريكا در سال‌هاي قبل از انقلاب به وي داده بودند چون در كنار درسي كه مي‌خواند و مبارزه‌يي كه عليه رژيم گذشته مي‌كرد وظيفه رسيدگي به مشكلات مالي و مكاني و خوابگاهي و... دانشجويان را هم بر عهده داشت.

آیت الله علی کورانی عاملی، یکی از علمای برجسته لبنان و ساکن شهر قم است. تا کنون ده‌ها عنوان کتاب دربارۀ تاریخ اسلام و کلام شیعه منتشر کرده، نخستین مرکز نرم افزاری اسلامی جهان را در ایران بنیان گذاشته و در چند شبکه ماهواره ای به زبان عربی و فارسی برنامه دارد. اما در ایران بیش از هر چیز، با کتاب «عصر ظهور» شناخته می‌شود.

ترجمه: مرضيه خسروي، ليلا مرادي/ از هاروكي موراكامي تنها نمي‌توان به عنوان يك نويسنده ژاپني كه بيشترين آثار ترجمه به انگليسي را دارد ياد كرد، بلكه علاوه بر اين او مشهورترين نويسنده ژاپني است كه كتاب‌هايش در سراسر جهان فروش فوق‌العاده‌يي دارند، به ويژه در ايران خودمان. بهترين آثار او در وادي سرگشتگي جاي مي‌گيرند، بين رئاليسم و خيال، داستان‌هاي پليسي و علمي/تخيلي. جهان موراكامي، جهاني تمثيلي است، ساخته و پرداخته سمبل‌هايي كه تا ابد رازآلود باقي مي‌مانند، اما با وجود وابستگي او به فرهنگ عامه (و به‌ويژه فرهنگ پاپ امريكايي) مي‌توان ادعا كرد كه دنياي او در مقايسه با ساير نويسندگان شخصي‌تر است. آقاي موراكامي،

سایر محمدی: «سنت و تجدد» (ثابت و متحول)؛ پژوهشی در نوآوری و سنت عرب عنوان کتابی 1100 صفحه‌ای به قلم آدونیس شاعر سوری و مشهور جهان است که با برگردان و مقدمه مبسوط دکتر حبیب‌الله عباسی توسط انتشارات سخن اخیراً منتشر شد. در وصف این کتاب گفته‌اند: «برترین اثر تحقیقی آدونیس، یکی از شاهکارهای پژوهشی جهان اسلام به شمار می‌رود که از بدو انتشار تاکنون موجب شگفتی همگان شده و مناقشات بسیاری برانگیخته است.» در مورد جریان‌سازی این کتاب در ایران برخی بر این نظرند که کتاب «سنت و نوآوری در شعر معاصر ایران» قیصر امین‌پور از این اثر الگو گرفته است.

وزیر نظام، امیر نظام و بالاخره امیر کبیر عناوینی بودند که میرزا تقی خان فراهانی، فرزند یک آشپز ساده و برآمده از میان توده های محروم، از ناصرالدین میرزای ولیعهد و ناصرالدین شاه بعدی اخذ کرد. عناوینی که خیلی به او وفا نکرد اما نام میرزاتقی خان و آوازه عملکرد او برای همیشه در دل تاریخ ایران جاودان و ماندگار شد.

هومان دورانديش: رفتار سياسي ايرانيان، دست‌كم در تاريخ معاصر ايران، موضوع تامل و نقد بسياري از متفكران و جامعه‌شناسان داخلي سياستمداران و روزنامه‌نگاران داخلي و خارجي بوده است. نه تنها نخبگان بلكه مردم عادي ايران هم به «رفتار سياسي ايرانيان» نقدها دارند؛ هر چند كه در اين ميان كمتر كسي خودش را در مشكلات جامعه ايران مقصر مي‌داند. البته صحنه‌هاي فراموش‌نشدني و بي‌نظير 8 سال دفاع مقدس فراتر از اين رفتار‌ها قابل ارزيابي است و چه‌بسا نمونه‌يي قابل توجه در اين زمينه‌، اما رفتار سياسي ملت ايران همواره داراي فراز و نشيب‌هايي بوده است.

در سال جاري و با انتخاباتي كه در 24 خردادماه برگزار شد فضاي سياسي جامعه ايران، تغيير شگرفي را تجربه كرد و بعد از آن هم دولت يازدهم در نظام جمهوري اسلامي ايران شكل گرفت. رييس اين دولت جديد اگرچه خواه و ناخواه، به نوعي ميراث‌دار دولت قبل و دولت‌هاي قبل از خود است ولي شعارها و وعده‌هايي را مطرح كرد و اين شعارها و وعده‌ها مورد استقبال بيش از نيمي از راي‌دهندگان انتخابات اخير رياست‌جمهوري ايران قرار گرفت. دولت فعلي قاعدتا با اتكا به اين پشتوانه مي‌تواند بسياري از وعده‌هاي انتخاباتي را محقق و اميد به وجود آمده در جامعه را حفظ و تقويت كند.

اقتصاد و جامعه دو ركن مهم به‌هم پيوسته هستند. در جامعه‌يي كه مردمانش با مشكلات اساسي اقتصادي دست به‌گريبان هستند. صحبت از جامعه مدني و دموكراسي بيشتر شبيه شوخي است. يك شوخي تلخ و گزنده. تمامي ايدئولوژي‌هاي دنيا نگاهي ويژه به رابطه اين دو ركن و سياست و دولتمداري داشتند و هريك به شيوه خود اين رابطه را توصيف كردند. از اين رو با سميه توحيدلو، جامعه‌شناس كه تخصصش درباره اقتصاد و جامعه است گفت‌وگو كرديم.

حجت‌الاسلام والمسلمين دكتر داوود فيرحي، محقق حوزوي و استاد دانشگاه تهران است. دكتر فيرحي معتقد است كه مقبوليت و مشروعيت را بايد از زاويه ديگر نگريست و چنين مباحثي مي‌بايد در نگاه و ادبيات امام خميني مورد بحث قرار گيرد. وي در گفت وگو باشفقنا با تشريح پايه‌هاي حكومت از ديدگاه امام، شكل و مدل حكومت را عرفي دانسته و تفكيك ميان مشروعيت و مقبوليت را صحيح نمي‌داند.