اخبار

(شرح رساله الابراج یا کلمات ذوقیه شیخ اشراق) مقدمه: پس از حملات تند و گزنده امثال سنایی (۴۷۳-۵۴۵ق) و خاقانی(۵۲۰ -۵۹۵ق) به فلسفه و یونانی پنداشتن تمامی آن و سرودن اشعاری چنین: مسلمانان مسلمانان مسلمانی مسلمانی

نشست «بررسی آراء و اندیشه‌های شیخ اشراق» با حضور اساتید روز دو‌شنبه 8 مردادماه 1397 در تالار اجتماعات شهید مطهری انجمن برگزار شد. در این مراسم که با حضور شخصیت‌های علمی و فرهنگی همچون مجتهد شبستری، توفیق سبحانی و نوش‌آفرین انصاری برگزار شد، حسن بلخاری، رئیس انجمن؛ دکتر مهدی محقق، رئیس هیأت مدیره انجمن؛ عبدالله انوار، عضو شورای علمی انجمن؛ حسن سیدعرب، عضو هیأت علمی بنیاد دانشنامه جهان اسلام؛ غلامحسین رحیمی، استاد دانشگاه تربیت مدرس و نادیا مفتونی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران به ایراد سخنرانی پرداختند.

رئیس انجمن آثار و مفاخر ایران، گفت: نقش و جایگاه تمدنی شیخ اشراق در احیای فلسفه بی‌بدیل است و معتقدم او یل فلسفه در زمانه ای (قرن ششم هجری) بود که برخی فضا را برای فلسفه برزخی کرده بودند.

رساله قطبیه: قطب‌الدین‌ محمد یزدی خوشنویس شاگرد مالک دیلمی (۹۲۴ ـ ۹۶۹ق) که چند سالی در بغداد زیسته و در ۹۷۸ تا ۹۹۰ق در همین شهر نشان و سراغ او داده شده و تا سال ۱۰۰۰ق زنده بوده ‌است. این رساله تذکره پنجاه‌ودو خوشنویس است و عالی افندی در مناقب هنروران از آن یاد نموده و آ‌ن را در ۹۹۵ با اضافاتی از خود در آن به ترکی درآورده است.

آداب‌المشق: از باباشاه حالی اصفهانی در گذشته در بغداد در ۹۹۶، ‌این رساله را با دیباچه دیگری به میر‌عماد خوشنویس هم نسبت داده‌اند، در یک مقدمه است و دو باب. این رساله شاید پیش از ۹۴۰ تألیف شده باشد چه در رسم‌الخط مجنون رفیقی از آن یاد شده‌است. محمد شفیع‌ لاهوری آن را با دیباچه‌ای به زبان اردو و با دو فهرست مصطلحات و اعلام در مجله ‌مدرسه خاوری در ۱۹۵۰ در ش۱۰۱، ۱از روی نسخه مورخ یکم ج۱۱۱۶ نشر کرده و بارهای دیگر هم به چاپ رسیده است.۲

به مناسبت نشست اول از سلسله نشست‌های هزاره خیام در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی الف: سخن اول این که چرااین نشست را نشست نخست هزاره خیام دانسته‌ایم. زیرا قول غالب درباب تولدش ۴۳۹ هجری است و امسال ۱۴۳۹ هجری قمری است به ویژه که سوآ می‌گویند اتیرتا درکتاب شهد رحمت، (The Nectar of Grace, Omar Khayyam’s life and works 1941) براساس زایجه یاطالع خیام که درتتمه صوان‌الحکمه نوشته ابوالحسن علی‌بن‌زید بیهقی آمده و برخی احتمالات دیگر زمان تولد خیام را دقیقاً ۴۳۹ دانسته است. و دیگر اینکه ما دراین هزاره قصد رویکرد اثباتی به خیام و آثارش و نوعی بزرگداشت او را داریم تا گشودن باب مجادلات و جدل‌ها درباب او را.

یکی از قدیمی‌ترین آثار در باب خوشنویسی، «رساله فی علم الکتابه» است که ابوحیان توحیدی (متوفی ۴۱۴ق)، اندیشمند و منتقد بزرگ اسلامی در اواخر قرن چهارم نگاشته است. این اثر به همت ابراهیم الکیالی در «رسائل ابی‌حیان توحیدی» همراه با سه رساله دیگر توسط نشر طلاس (للدرسات و الترجمه و النشر) چاپ شده است. رساله فی علم الکتاب به همراه سه رساله مذکور را در سال ۱۹۷۱ ای‌روزنتال با عنوان Four Essays on Art and Literature in Islam در سال ۱۹۷۱ به چاپ رساند و ترجمه‌ای از آن در یکی از شماره‌های مجله مشکوه در سال ۱۳۷۱ش طبع و نشر گردید.

الف) برای من که زیبایی‌شناسی و فلسف هنر خوانده‌ام و این مباحث را تدریس می‌کنم، طبیعتاً موضوع رسال دکتری خانم دکتر سیمین دانشور (با عنوان علم‌الجمال و جمال در ادب فارسی تا قرن هفتم هجری۱) و نیز تدریس زیبایی‌شناسی و جامعه‌شناسی هنر در پردیس هنرهای زیبا به مراتب از دیگر ابعاد شخصیتی او جالب‌تر و جذاب‌تر است.

روزی از روزها در مجلسی از موبدان و بخردان، انوشیروان از آنان می‌خواهد که هریک دفتر دانش خود را بگشاید؛ پس هر کس از علم خود می‌گوید. بزرگمهر نیز به پا می‌خیزد و آنچه می‌گوید، از مصادیق بارز حکمت در شاهنامه است. (حکمت به معنایی که از آن سخن گفتیم و نه الزاماً قواعد و بنیان‌های فلسفی).‎ نخستین کلام بزرگمهر تأکید بر این معناست که انسان پرگوی در میان مردمان خوار می‌گردد. پس از آن نکات نغز و حکیمانه‌ای گفته می‌شود که پندهای لقمان در قرآن را به یاد می‌آورد و نیز برخی مبانی حکمی در تمدن اسلامی را.

زادروز حکیم ابوالقاسم فردوسی را پایان دهه سوم از سدة چهارم (۳۲۹ یا ۳۳۰ق) و درگذشتش را در دومین دهه قرن پنجم (میان سالهای ۴۱۱ تا ۴۱۶) ذکر نموده‌اند. به عبارتی در مهمترین دهه‌های قرن چهارم و دهه اول قرن پنجم که از درخشان‌ترین دوره‌های فلسفه اسلامی و به عبارتی دوره بنیانگذاری این فلسفه به دست بزرگانی چون ابویوسف یعقوب بن اسحاق کندی (درگذشتة ۲۵۲ق) و مهمتر، فیلسوف بزرگ ایرانی ابونصر فارابی (د ۳۳۸ق) است.