1394/11/5 ۰۸:۱۴
کتاب «قلب اسلام» اثری است از سیدحسین نصر، که به‌منظور پاسخ به تحریفاتی که توسط رسانه‌های غربی نسبت به برخی آموزه‌های اسلامی مانند جهاد، شهادت، حقوق بشر، عدالت و حقوق زنان وارد می‌شود، نگاشته شده است. هم‌اینک ترجمه این اثر در ایران که توسط محمد‌صادق خرازی ترجمه شده به چاپ پنجم رسیده است. در حوزه کتاب‌های تخصصی این امر یک اتفاق خوب محسوب می‌شود و البته از جهتی هم غیر‌منتظره؛ چراکه این اثر برای مخاطب غیرمسلمان و انگلیسی زبان نوشته شده است. سیدحسین نصر، فیلسوف ایرانی و استاد علوم اسلامی در دانشگاه جورج واشنگتن است که عمده آثارش درباره سنت‌گرایی و اسلام‌شناسی است و دغدغه‌اش معرفی اسلام و تصوف در بستر واقعی‌شان است. نگاه او به این جریان هم برای مسلمانان و هم برای غیر‌مسلمانان جذاب است. درباره ویژگی‌های آثار نصر و مخاطبانش با حسین خندق‌آبادی، پژوهشکر فلسفه اسلامی و سر‌ویراستار دانشنامه جهان اسلام گفت‌وگو کرده‌ایم.
گفت‌وگو با حسین خندق‌آبادی به مناسبت چاپ پنجم «قلب‌اسلام» به‌قلم سیدحسین نصر زهرا سلیمانی‌اقدم: کتاب «قلب اسلام» اثری است از سیدحسین نصر، که به‌منظور پاسخ به تحریفاتی که توسط رسانه‌های غربی نسبت به برخی آموزه‌های اسلامی مانند جهاد، شهادت، حقوق بشر، عدالت و حقوق زنان وارد می‌شود، نگاشته شده است. هم‌اینک ترجمه این اثر در ایران که توسط محمد‌صادق خرازی ترجمه شده به چاپ پنجم رسیده است. در حوزه کتاب‌های تخصصی این امر یک اتفاق خوب محسوب می‌شود و البته از جهتی هم غیر‌منتظره؛ چراکه این اثر برای مخاطب غیرمسلمان و انگلیسی زبان نوشته شده است. سیدحسین نصر، فیلسوف ایرانی و استاد علوم اسلامی در دانشگاه جورج واشنگتن است که عمده آثارش درباره سنت‌گرایی و اسلام‌شناسی است و دغدغه‌اش معرفی اسلام و تصوف در بستر واقعی‌شان است. نگاه او به این جریان هم برای مسلمانان و هم برای غیر‌مسلمانان جذاب است. درباره ویژگی‌های آثار نصر و مخاطبانش با حسین خندق‌آبادی، پژوهشکر فلسفه اسلامی و سر‌ویراستار دانشنامه جهان اسلام گفت‌وگو کرده‌ایم.
با توجه به استقبال مخاطبان ایرانی از کتاب«قلب‌اسلام» که میتوان آن را در انتشار چاپ پنجم این اثر یافت، این سوال پیش می‌آید که این کتاب برای مخاطب غربی نوشته‌شده‌است، این اثر سیدحسین نصر واجد چه ویژگی‌هایی است که برای مخاطب ایرانی هم جالب و جذاب است؟ به صورت کلی آثار نصر ویژگی‌های شاخصی دارد. از جمله اینکه نویسنده شخصیتی آکادمیک است. در این باره میتوان به دعوت ایشان برای سخنرانی در گیفورد و اختصاص مجلدی از مجموعه فیلسوفان زنده به او و آرایش اشاره کرد. گذشته از کتاب‌ها و مقالات و سخنرانی‌های فراوانش، او به‌نوعی خواننده را از اعتبار سخنانش مطمئن می‌کند. البته برای مسلمانان هم‌کیش بودن او در کنار اعتدالش و احترامی که برای سایر ادیان قائل است نیز مزیتی افزون است. گذشته از شخصیت نویسنده، سبک روشن و همه‌فهم در نوشته‌هایش و تمرکز او - علاوه‌بر هنر - بر جنبه باطنی دین که جنبه لطیف‌تر و محل اتفاق بیشتر دین است نیز در گسترش مخاطبانش تاثیر گذاشته است. برای مسلمانان، گرایش نصر در دفاع از اسلام سنت‌گرایانه، که مدعی دوری از تعصب بنیادگرایان و تجدد روشنفکران و رجوع به داشته‌های خود مسلمانان در دوران اوج نفوذ فرهنگی است، سبب نوعی اطمینان‌بخشی به آنان در دنیای پرتلاطم امروزی است. برای مخاطب ایرانی ملیت او و حضور پررنگش در مجامع بین‌المللی و موفقیت‌های اجرایی وی و کم بودن بدیلی برای او در این حوزه با این مقبولیت عمومی و فعالیت گسترده را نیز باید افزود. ترجمه غالب کتاب‌ها و مقالات مهم دکتر نصر در کنار شمار قابل‌توجه پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاهی و کتاب‌ها و مقالات مربوط به او - هرچند گاه انتقادی - سبب آشنایی ذهن مخاطب با کلیت اندیشه‌‌های وی و در نتیجه آمادگی بیشتر برای مواجهه‌ای تازه با آثار ایشان شده است.
وضعیت این آثار در کشورهای دیگر چگونه است؟ آیا آثار او توانسته جایگاه ثابتی بین مخاطبانی که به دنبال شناخت اسلام هستند، پیدا کند؟ یعنی میتوان گفت در اروپا یا آمریکا هر دانشجو یا محققی که می‌خواهد اطلاعاتی درباره اسلام کسب کند همیشه به‌عنوان اولین شخصیت‌های مد نظرش به سراغ آثار نصر می‌رود؟ بیشترین اقبال آثار نصر در آمریکا و از میان کشورهای اسلامی در ایران، ترکیه، مالزی و پاکستان بوده است. در کشورهای عربی، مانند مصر، لبنان، عراق و عربستان و نیز کشورهای اروپایی اقبال به آثار نصر هرگز به این اندازه نبوده است. از جمله دلایل عدم حضور پررنگ آثار نصر در کشورهای عربی غلبه نگاه ارتدوکس سنتی (نه سنت‌گرایانه) و گاه نزدیک به بنیادگرایانه در این کشورها است. از جمله دلایل عدم اقبال به آنها در کشورهای اروپایی گرایش تبلیغی آثار اسلام‌شناسانه ایشان است. مهم‌ترین آثار ایشان که در متون تحقیقی اسلام‌شناسی به آنها ارجاع می‌شود، آنهایی هستند که به حوزه علوم اسلامی تعلق دارند و گاه برخی از آثار ایشان درباره تصوف. اما آثار عمومی ایشان درباره اسلام بیشتر مخاطبان عمومی را راضی می‌کند تا محققان و نویسندگان اسلام‌شناس را.
آنچه آثار نصر را از دیگر اسلام‌شناسان متمایز می‌کند و دلیل محکمی می‌شود برای اینکه محققان با اطمینان به سراغ آثار وی بروند، چیست؟ مهم‌ترین دلیل برای مراجعه به آثار نصر در زمینه موضوعات عمومی مربوط به اسلام زنده و حضور فعال ایشان در این باره است. برای مثال، پس از حادثه یازدهم سپتامبر افکار عمومی و بسیاری از محققان مسلمان و غیرمسلمان درصدد تبیین این حادثه برآمده‌اند. یکی از کسانی که به‌خصوص در خود آمریکا برای تبیین این حادثه به سراغش رفتند دکتر نصر بود. او برخورد و تبیین شتابزده‌ای با این موضوع نکرد، بلکه کتاب« قلب اسلام» را با عنوان فرعی «ارزش‌های ماندگار برای بشریت» نوشت. این کتاب مروری کلی است بر همه جنبه‌ها و گرایش‌های گوناگون دین اسلام. تا اینجا سخن خاصی درباره پدیده بنیادگرایی، که نه میتوان آن را از اسلام دانست و نه میتوان از اسلام جدایش کرد، نگفته است. اما در اواخر کتاب اشاره می‌کند به اینکه اسلام مانند یک فرش ایرانی چهل‌تکه است که از اجزا و گرایش‌های گوناگون تشکیل شده است و بنیادگرایی در نهایت یک تکه کوچک از آن را تشکیل می‌دهد، بنابراین نباید کل این فرش نفیس را با آن یک تکه کوچک یکی گرفت. طبیعی است که این نگاه و بررسی نزد عموم مردم، به‌خصوص مسلمانانی که با سیلی از انتقادها و بدبینی‌های نامنصفانه روبه‌رو شده‌اند، بیشتر اقبال پیدا می‌کند تا پژوهشگران متخصصی که سعی در بررسی ریشه‌های عمیق‌تر چنین پدیده‌ای دارند.
منبع: فرهیختگان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید