غلامرضا سعیدی پاک زیست و پاک رفت / محمود فاضلی

1397/9/27 ۰۷:۲۷

در تاریخ چهره‌هایی دیده می‌شوند که علی‌رغم تلاش و تاثیرآنها در عصر خویش، کمتر یادی از آنها می‌شود. آنها الگوهای موفقی در زندگی شخصی و اجتماعی خود بوده‌اند که در عرصه دانش، فرهنگ، سیاست و اجتماع در ایران معاصر زیسته و از خود سابقه و نامی نیک برجای گذاشته اما کم آوازه بوده‌اند. یکی از آنها سیدغلامرضا سعیدی است که در دهمین سالگرد درگذشت او هستیم.

در تاریخ چهره‌هایی دیده می‌شوند که علی‌رغم تلاش و تاثیرآنها در عصر خویش، کمتر یادی از آنها می‌شود. آنها الگوهای موفقی در زندگی شخصی و اجتماعی خود بوده‌اند که در عرصه دانش، فرهنگ، سیاست و اجتماع در ایران معاصر زیسته و از خود سابقه و نامی نیک برجای گذاشته اما کم آوازه بوده‌اند. یکی از آنها سیدغلامرضا سعیدی است که در دهمین سالگرد درگذشت او هستیم. سعیدی در میان اندیشمندان دینی فردی شناخته شده است، اما نسل جوان امروز کمتر با او آشناست. با آنکه تالیفات و ترجمه‌های بسیاری دارد اما در باره خود کمتر سخن گفته است.

بی‌شک در چنین مقاله کوتاه و فشرده‌ای نیز ادعایی مبنی بر معرفی همه جانبه آن مرحوم نیست. او که متولد 1275 روستای نوزادِ مؤمن آباد بیرجند است با تاسیس اتحادیه مسلمین در سال 1324 عضو آن شد. یکی از کارهای اصلی این اتحادیه حفظ شوونات دینی در سطح عمومی جامعه بود. از جمله بحث ماه ر مضان و روزه خواری بود که اتحادیه با همه توان تلاش می‌کرد تا دولت و مسئولین را به رعایت حرمت ماه رمضان در ملاء عام تحریک کند. به همراه 14 نفر دیگر در سال 1328 عضو هیات مدیره آن انتخاب شد.

سعیدی و همفکرانش در اتحادیه توجه خاصی به مسائل جهان اسلام و تمدن اسلامی داشتند. آنها با تشکیل اتحادیه مسلمانان نشان دادند که فقط به مذهب تشیع توجه ندارند. آنها اگرچه مدافع تشیع بودند اما مسئله اصلی آنان اتحاد جهان اسلام بود و تلاش داشتند مشکلات جهان اسلام را در ایران منعکس کنند و شیعیان ایران را به نوعی به کلیت تمدن اسلامی متصل کنند و سبب اتحاد بین مسلمانان داخل کشور شوند.

یکی از اساسی‌ترین دغدغه اتحادیه، مسائل مسلمانان هند و پاکستان بود که به این مناسبت مطالب زیادی نوشته و مجالسی برگزار کردند. سعیدی سخنران اصلی مراسم کشتار 300 هزار مسلمان هند از طرف اتحادیه مسلمین در مسجد جامع بود. دغدغه مسلمانان هند و پاکستان یکی از اساسی‌ترین مسائلی بود که اتحادیه سالها پیگیر آن بود. اتحادیه همچنین موضوع فلسطین را دنبال می‌کرد و حتی برای اعزام مبارزین به فلسطین، ثبت نام کرد که دولت از اعزام آن جلوگیری کرد. حاج سراج انصاری به همراه غلامرضا سعیدی در تشکیل دومین موتمر اسلامی که با حضور علمای ایران و پاکستان و هند در سال 1330 در تهران برگزار شد، نقش فعالی داشت. موضوع فلسطین طی تمامی این سال‌ها  یکی از موضوعات حساس در سخنرانی‌های مذهبی‌ها بود. سخنرانان از یک سو با توجه به مسائل فلسطین به استعمار حمله می‌کردند و از سوی دیگر رژیم را که حامی اسرائیل بود، مورد حمله قرار می‌دادند. سعیدی هم‌چنین به خاطر تألیف کتاب خطر جهود برای اسلام و ایران در سال 1335 تحت تعقیب نیروهای امنیتی قرار گرفت. وی از اولین نظریه پردازانی بود که پیشنهاد کرد شهر مکه و مدینه باید به صورت بین‌المللی اداره شود.

       در دورانی که تفکرات سکولاریسم و کمونیسم در جهان گسترش می‌یافت سعیدی متاثر از سیدجمال الدین اسدآبادی و اقبال لاهوری، تحولی در افکار خود ایجاد کرد و با نگرشی جدید، هویت مذهبی و ملی خود را بازیافت. او با دیدی انتقادی به فرهنگ غرب در آگاهی بخشی به مسلمانان تلاش بسیاری کرد. سعیدی در ابتدا روابط مختصری با کسروی داشت. در 1312 وقتی مقالاتی از کسروی علیه غربگرایی در روزنامه  «شفق سرخ» مطالعه کرد، به افکار کسروی علاقه‌مند شد. اما در ادامه راهی که کسروی پیش گرفت موجب جدایی از وی شد. سعیدی ابتدا تلاش کرد او را ارشاد کند اما وقتی دید اخطارهای وی تاثیری در اندیشه‌های او ندارد رابطه‌اش را با کسروی قطع کرد و مقالاتی در مقابله با اندیشه‌های او نوشت. او دلیل گمراهی کسروی را خود پسندی می‌دانست. سعیدی در 22 آذر 1367 در بیرجند درگذشت و در قم به خاک سپرده شد.

منبع: روزنامه اعتماد