گفتگو

فردریش ویلهلم نیچه (1900-1844 م.) فیلسوف و متفكر آلمانی و از مهم‌ترین و اثرگذارترین اندیشمندان عصر جدید، برای فارسی‌زبانان نامی شناخته‌شده است. بسیاری از مهم‌ترین كتاب‌های او با ترجمه‌های متفاوت بارها به زبان فارسی منتشر شده‌اند و كتاب‌ها و مقالات فراوانی درباره فلسفه و زندگی او در فارسی تالیف و ترجمه شده است. به تازگی هم نشر نی كتاب مفصل و خواندنی «فریدریش نیچه، زندگی نامه‌ای فلسفی» نوشته جولیان یانگ را با ترجمه محمد دهقانی منتشر كرده است.

تابستان 1400 برابر با آگوست 2021، تاریخی بود که افغانستان پس از 20 سال دوباره شاهد بازگشت طالبان به رأس هرم قدرت در این کشور و سقوط جمهوریت با فرار محمداشرف غنی از ارگ ریاست‌جمهوری در کابل بود. طالبان که به مدد توافق امنیتی انجام‌گرفته با ایالات متحده در پایتخت قطر به قدرت بازگشتند، از همان ابتدا رفتاری دوگانه در پشت تریبون و مجامع بین‌المللی و کوچه و خیابان‌های کابل و دیگر شهرهای افغانستان داشتند.

دکتر رضا داوری‌اردکانی باور دارد متفکری که در رؤیای پدید‌آمدن عهد و عصری دیگر باشد، چه‌بسا با عصر و عهد خود مخالفت کند. بسیاری از متفکران تنها دغدغه‌شان خلق مفاهیمی بوده است تا از عهد و عصر خود فراتر رفته و به انکار وضع موجود دست بزنند. همان‌گونه که دلوز می‌گوید کار فلسفه خلقِ مفاهیم است.

استقرار جمهوریت طی دهه‌های متاخر، این فرصت را به اهالی فرهنگ و ادبیات افغانستان ایجاد کرد که مراودات فرهنگی و زبانی تا حد قابل قبولی گسترش یابد و زمینه انتشار آثار ادبی در دو کشور فراهم شود؛ به‌طوری که محافل ادبی و مراکز نشر در ایران، پیوسته میزبان حضور شاعران، نویسندگان افغانستان بودند.

مصطفی ملکیان (نویسنده، مترجم، فیلسوف و روشنفکر نامدار کشورمان) در کار روشنفکری خود توجه ویژه‌ای به فرهنگ و اخلاق دارد، و این یکی از تفاوت‌های بارزی است که او با دیگر روشنفکران ایرانی دارد. او در نوشته‌های خود، و در سخنرانی‌هایی که انجام می‌دهد، همواره به ضعف‌ها و نقص‌های فکری، اخلاقی و تربیتی شهروندان می‌پردازد و آنان را به زندگی خوب، خوش و ارزشمند فرامی‌خوانَد و در این زمینه نیز پرکار و کوشا است، و گفتارها و نوشته‌های پرباری که ارائه داده، بسیار مغتنم و ستودنی است.

کتاب «حافظ معنوی» تفسیرهای دکتر ابراهیم دینانی از غزلیات حافظ را در بردارد و به نظر می‌رسد با این ایده محوری تدوین شده که به‌ قول کریم فیضی، مؤلف کتاب، شاعردانستن صرف حافظ کافی نیست و ظرفیت هنری موجود در حافظ فراتر از آن است که بتوان با کار لفظی و معنایی آن را درک کرد. از دید دینانی، «حافظ اغراق‌گونه سخن می‌گوید، ولی در عین حال اغراق هم نمی‌گوید.

استاد کریم مجتهدی از سرآمدان اندیشه فلسفی در ایران معاصر بود. هر چند چند روز پیش، جامعه فکری کشور او را از دست داد ولی بسیاری معتقدند آثار و اندیشه های وی سالها با ما خواهد بود و چه بسا در دهه های آینده، افرادی بر این کره خاکی قدم بگذارند که عمق سخنان و اندیشه های وی را بهتر از ما دریابند.

اخلاق تاریخ، بحث هستی‌شناختی و وجودشناختی است و ما دو نوع معرفت تاریخی داریم: یک موضوعی داریم به نام تاریخ که هست، چه سوژه معرفت‌ قرار بگیرد و چه قرار نگیرد، بالاخره حوادثی رخ داده و وجود دارد، مثل بسیاری از اموری که وجود دارند. گاهی می‌خواهیم درباره اخلاق در تاریخ صحبت کنیم، این بحث فلسفه انتقادی علم تاریخ است نه آن فلسفه نظری علم تاریخ.

قبل از اینکه غربی‌ها در دوره تجدید حیات فرهنگی به فلاسفه یونانی بازگردند و آنها را بازشناسی کنند تحت‌تأثیر فلاسفه اسلامی بوده‌اند و اساساً اهمیت یونان را از طریق آنها درک کرده اند.

علی اسفندیاری (متولد ۲۱ آبان ۱۲۷۶ و درگذشته ۱۳ دی‌ماه ۱۳۳۸)، بنیانگذار و معمار شعر نو فارسی است و تمام جریان‌های شعریِ پس از او، به نوعی میراث‌بر شعر نیمایند. بیش از صد سال از سرایش شعر «افسانه»اش می‌گذرد و سروده‌های او، همچنان مسیری که نیما پیش پای شعر فارسی گذاشت، روشن نگه‌می‌دارد.