گفتگو

گوتفرید ویلهلم لایب نیتس (1716-1646) فیلسوف، ریاضیدان، دانشمند و سیاستمدار آلمانی یكی از موثرترین چهره‌های فكری در شكل‌گیری فلسفه آلمانی است كه به تعبیر مسعود حسینی، می‌توان او را از بنیانگذاران ایدئالیسم آلمانی تلقی كرد. آثار زیادی از لایب نیتس به فارسی ترجمه نشده و به دلیل فاصله زمانی زیاد، مخاطبان فارسی زبان فلسفه كمتر سراغ او می‌روند.

علی جوادزاده می‌گوید: مازلیش برآن است که جامعه‌علمیِ علوم‌انسانی باید که کل‌بشریت باشد. البته این داعیه‌ای بسیار جسورانه است، که من آن را در امتداد آرمان مدرنیته‌ای می‌دانم که خود مازلیش متعلق به جریانِ‌تاریخی همان «مدرنیته» بود.

حاتم قادری را عموم احتمالا به خاطر اظهارنظرهای گاه و بیگاه اما صریح و تهورآمیز درباره شرایط سیاسی و اجتماعی می‌شناسند كه بی‌پرده و بدون تعارف دیدگاه‌هایش درباره وضعیت جامعه ایران را بیان می‌كند. اهل نظر و آشنایان اما می‌دانند كه او چندان هم به بحث سیاسی روز علاقه ندارد و اتفاقا تمایل قلبی‌اش به كنج دنج خلوت خویش است به قول حافظ فراغتی و كتابی و گوشه چمنی. از این استاد پیشین فلسفه سیاسی دانشگاه تربیت مدرس به تازگی كتاب آرمانشهر: ادیسه یا دن‌كیشوت توسط نشر تاریخ ایران منتشر شده است.

در حرکت به سوی حاکمیت الهی به معنای حقیقی لفظ، برقراری روابط و مناسبات ظاهری حاکمیت، اعم از مراتب ولایت و قوانین و مقررات آن مبتنی است بر روابط و مناسبات باطنی و اعتقادی و ایمانی در طریق حاکمیت و معرفت الهی و نیز نسبت باطنی امامت و امت. آن چه از قبل پیروزی انقلاب و قبل تشکیل نظام و تدوین قانون اساسی، ما بین امام خمینی(ره) و امت انقلابی بر قرار شده بود. همان که مرحوم استاد فردید به «وَلایت» به عنوان باطن «وِلایت» یاد می‌کرد.

جاده ابریشم، نامی است كه فردیناند فون ریشتهوفن، جغرافیدان آلمانی در اواخر قرن نوزدهم برای توصیف شبكه دادوستد چین در عصر خاندان‌ها با بقیه جهان برگزید. عنوانی كه استیون فردریك استار پژوهشگر تاریخ آسیای میانه و نویسنده كتاب خواندنی «روشنگری در محاق» آن را نمی‌پسندد و پیتر فرانكوپن، استاد تاریخ جهان دانشگاه آكسفورد و نویسنده دو كتاب ستایش شده «راه‌های ابریشم: تاریخ جهان از دیدگاهی نو» و «راه‌های ابریشم نو: اكنون و آینده جهان» آن را گنگ می‌داند.

اگر با ریاست کسی چون آقای سروش [بر نهادها] مخالفم، نه تنها به خاطر شخص ایشان یا اختلافات فی مابین است، بلکه اساساً فلسفه‌های علمی و مباحث شناخت شناسی حوزه‌های کانتی و نوکانتی مورد تاکید ایشان را با توجه به عدم امکان تامل حکمی و ماهوی، واجد صلاحیت برای تشخیص و درک مسائل کلّی و پرسش از ماهیت علم و تکنولوژی و نسبت آن با اصالت دنیا و سیطره عقل معاش، در عالم جدید و بحران آن، نمی‌دانم.

مولف ارج‌نامه محمدعلی موحد معتقد است: موحد، اکسیر نایابی از جمع خرد و دانش و فروتنی است و از همه آثار او، دری به باغ سبز فرهنگ ایران و اسلام و زبان فارسی باز می‌شود که در همگی، شعله‌ای از حقیقت‌جویی مولف وجود دارد.

شکی در این نیست که کرونا آغازگر بسیاری از تحولات جدید شد؛ چه در امر اقتصادی چه در امر سیاسی و اجتماعی و چه در تعاملات محیط‌‌زیستی ما و... اما دکتر مقصود فراستخواه، جامعه شناس از تحولی بنیادین‌تر سخن می‌گوید. او معتقد است همان‌طور که بیماری وبا ایران را به‌ سمت «امر مدرن» سوق داد و سبب بروز «مشروطه» و سپس «نوسازی» شد، کرونا نیز ایران را به‌ سمت یک «جامعه پسامدرن» سوق خواهد داد: «اگر وبا و آنفلوانزا در یک قرن پیش، ایران را به سمت «مدرنیته» پرت کرد، این «کووید19» نیز گویا ما را به سمت یک پسامدرنیته خاصی هل خواهد داد. اما همان‌طور که مدرنیته ما متفاوت با یک مدرنیته «تیپ ایده آل» اروپایی بود، پسامدرن ما هم به طریق اولی، تفاوت خواهد داشت».

فرنوامروز در غلبه بیماری کرونا، بر خلاف تصور خودبنیاد چهارصد سال اخیر بشر، عجز او نسبت به حلّ و رفع مشکلات خودش، بیش از پیش آشکار شده است. یعنی برای بشر عصر جدید که در رویای چهارصد ساله حلّ همه مشکلات، تنها با عقل معاش و درایت خود، در عالم مدرن بود، این عجز کابوسی است که خواب غفلت خدایگانی او را پریشان می‌کند.

سجاد آیدنلو جوان‌ترین شاهنامه‌پژوه کشور چهره‌ای شناخته شده در مجامع علمی ایران و خارج از کشور است. او در این گفت‌وگو با برشمردن عناصر هویت ملی، نسبت هریک را با شاهنامه فردوسی می‌سنجد و درنهایت به جایگاه آذربایجان در شاهنامه و جایگاه شاهنامه در آذربایجان می‌پردازد. این نویسنده پرکار ارومیه‌ای علاوه‌ بر نگارش مقالات پرشمار علمی و ادبی 18 سال از عمر خود را صرف تألیف کتاب «آذربایجان و شاهنامه» کرده که بسیار مورد توجه و استقبال مخاطبان بویژه در آذربایجان قرار گرفته است