کهنه یادداشت

دبا: اشاره / امروز سالروز میلاد شادروان دکترعباس زریاب خویی، مورخ، ادیب، مترجم و نسخه شناس برجسته است که در ٢٢ تیرماه ١٢٩٨هجری شمسی در شهر خوی در شمال غربی آذربایجان دیده به جهان گشود. استاد زریاب خویی از فروردین سال 1365 فعالیت خود را در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی آغاز کرد و عضو شورای عالی علمی و رئیس بخش تاریخ این مرکز بود. استاد زریاب 24 مقاله برای دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به رشتۀ تحریر درآوردند که از میان آنها می توان به مقالۀ آل نوبخت، تاریخ و جغرافیای تاریخی آذربایجان، ابن تیمیه و اتابک اشاره کرد.

آب خزینه‌ها و چاله حوض‌های حمام‌ها آلوده بود به انواع کثافات و آغشته به جمیع نجاسات. آبی از جوی‌ها و نهرهای روباز، همراه چربی ظروف و کف صابون‌های رختشوئی و رنگ و نجاسات و کثافات پارچه‌های شسته شده در آنها و گل و لای و خاک و خاکروبه معابر و خانه‌ها همراه آب گندیده حوض‌ها و آب‌انبارهای کشیده شده و لجن‌های آن‌ها و آب و فضول تخلیه چاه‌های مستراح‌ها و محتویات لگنچه‌های کثیف سلفدانی‌های زیر پای بچه‌ها و بیماران که در آن‌ها سرازیر می‌گردید

«الذین هُم یُراؤُون» ریا چیست؟ ریا بدین معناست که انسان نماز می‌خواند، اما نه برای خدا بلکه برای مردم و برای کسب مجد. ریا چه در جزئی از نماز باشد، چه در شروط و شکل و مستحبات، آن را باطل می‌کند.

حسادت چگونه درمان می‌شود؟ شر حسود نسبت به خودش با نپرداختن به آن درمان می‌شود. حدیث شریف در این‌باره می‌فرماید: «نه چیز از امت من برداشته شده… از جمله آنها حسود است، اگر به حسد خود بی‌توجهی کند.» اگر به حسادت خود بی‌توجهی کند یا به تعبیر حدیث اگر سخن نگوید. ما می‌دانیم اگر آدمی به عقده‌های درونی که در تضاد با ذات انسان و فطرت اوست، توجه نکند، آن عقده‌ها به‌تدریج از بین می‌روند. پس اگر انسان حسادت نورزد، حسد به‌تدریج ذوب و در وجودش ضعیف می‌شود.

هفتم تیرماه یادآور فاجعه بزرگی است که در سال ۱۳۶۰ به شهادت بیش از هفتاد نفر در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی انجامید که در رأسشان آیت‌الله سیدمحمد حسینی بهشتی قرار داشت؛ فقیه دانشور و سیاستمدار مدبری که نخستین رئیس دیوان عالی کشور پس از انقلاب اسلامی بود و مردم در جریان اداره مجلس خبرگان قانون اساسی، با توانایی‌های درخشان او آشنا شدند.

ابومحمد حسن بن ‌علی(ع) امام دوم از ائمه اثنی عشر(ع)، فرزند نخست علی ‌بن ابی‌طالب(ع) از حضرت فاطمه(س) است. تولد آن حضرت بنا به قول بیشتر مورخان در مدینه و روز سه‌شنبه ۱۵ رمضان سال دوم هجری اتفاق افتاده است.

حقیقت این است که هنگامی که آیات سوره ماعون را می‌خواندم، گویی مطلب نویی یافته‌ام که پیش از این تصورش را نمی‌کردم؛ زیرا از آموزه‌های اسلامی و روایات پیامبر(ص) معنایی نزدیک به معنای این آیات درمی‌یافتم. در حدیث آمده است: «کسی که شب را سیر می‌خوابد در حالی که همسایه‌اش گرسنه است، به خدا و آخرت ایمان ندارد.» از این حدیث درمی‌یافتم که پیوندی ژرف میان ایمان به خدا و رسیدگی به امور مردم وجود دارد. ایمان اسلامی ایمانی انتزاعی نیست که فقط مخصوص قلب و احساس آدمی باشد.

دکتر شریعتى از استعدادها و قریحه‌هاى سرشار، پرارزش و پرخروش زمان ماست. اجازه دهید نگویم‌ «بود»؛ چون او زنده است. همه این فعلها را متناسب با زنده بودن او، با زمان حال بیان خواهیم کرد. شریعتى خود را ساخته و پرداخته رنج مى‌دانست. پیرامون دکتر و کار او و افکار او و کتابهاى او و سخنرانى‌هاى او و حسینیه ارشاد جنجالى بود.

پیام امام موسی صدر به مناسبت فرارسیدن ماه رمضان اشاره:رمضان، ماه ضیافت الهی و نزول قرآن است. برآنیم که در این ماه پرمنزلت و پر خیر و برکت هر روز جرعه‌ای از تفسیر امام موسی صدر از آیات الهی را تقدیم کنیم. تفاسیری که برگرفته از کتاب‌های «حدیث سحرگاهان» و «برای زندگی» است.

در آغاز این تحقق دیدیم كه چگونه در تمثیل‏هاى عرفانى ابن‏سینا و سهروردى، فرشته‏اى كه [عارف] در «مجمع‏البحرین» با او روبرو مى‏شود، در پاسخ به پرسش عارف كه «از كجا مى‏آیى؟» مى‏گوید «از بیت‏المقدس مى‏آیم» ـ یعنى از اورشلیم آسمانى. این پاسخ آهنگ كل تصنیفِ عرفانى را ساز مى‏كند و بر این مبنا مى‏توان تفاوتش را نسبت به یك مثال معبد كه مثال معبد كیهانى است، تشخیص داد.