کهنه یادداشت

سی‌ام شهریورماه نود و نهمین سالگرد تولد فریدون مشیری است؛ شاعری که خیلی‌ها او را با شعر «کوچه‌»اش به یاد می‌آورند. او ۳۰ شهریور سال ۱۳۰۵ به دنیا آمد و در سال ۱۳۷۹ از دنیا رفت.

حدود چهار سده از آشنایی فرانسویان با فرهنگ و ادبیات ایران می گذرد و در این مدت شاعران، ادیبان و نویسندگان فرانسه به مناسبت های مختلف و از وجوه گوناگون با بزرگان شعر و ادب ایران و آثارشان مواجه شده اند و از آنها تأثیر پذیرفته اند

عبدالحسین زرین‌کوب که بیشتر عمرش را صرف تدریس و نوشتن کرد خلاصه زندگی‌اش را این‌گونه روایت کرده است: «عمری در مدرسه صرف کردم و از آنچه بیشترینه مردم آن را به بیهوده در کتاب و مدرسه می‌جویند نشانی ندیدم و بعد از هفتاد سال هنوز آن را همه جا می‌جویم و هیچ‌جا نمی‌یابم.»

امروزه اگر نسخه‌هایی مطمئن از متون کهن و کلاسیک فارسی، چه متون ادبی و چه متون فلسفی و علمی و عرفانی و… و پژوهش‌هایی دقیق و سنجیده درباب این متون و شرح و تفسیرهایی گره‌گشا از آن‌ها را در دسترس داریم، این را مدیون تلاش استادانی چون جلال‌الدین همایی و بدیع‌الزمان فروزانفر هستیم.

نوشتار زیر از ریچارد فرای است، ایران شناس نامدار آمریکایی که عقیده داشت :ایران سروی است که در برابر طوفان رخدادهای روزگار، خم می‌شود، ولی نمی‌شکند. ققنوسی است که همواره پس از تاخت و تازها و ویرانگری‌های گسترده، از خاکستر خویش برخاسته و به زندگی فرهنگی خود ادامه داده است.‌

«چگونه می‌توان ایرانی بود؟» پاسخ روشنی برای آن آماده دارم؛ جوابی که خود پرسشی دیگر است‌: «چگونه می‌توان ایرانی نبود؟»

هر کشور دیرینه سالی نشیب و فراز تاریخی داشته و هر ملتی کمابیش ترکیبی است از بدتر و بهتر. ایرانی نیز چنین است و با همه ناسازگاری‌‏های روزگار، توانسته است رشحه‌‏ای از اصالت در خود حفظ کند و هر گاه لازم باشد، سرزندگی خود را به‌‏کار اندازد. ایران را باید شناخت و مبادی هویتش را دریافت

تفکر اصیل ملاصدرا، در کنار ابن‌سینا و شیخ اشراق نقش محوریی در تصور کربن از فرهنگ ایرانی، فلسفه اسلامی و در حقیقت شکل‌گیری تفکر فلسفی او داشت. لندلت در این نوشتار می کوشد فهم کربن از صدرا را روشن سازد و با اشاره به همانندی های سطحی صدرا و هایدگر، تفاوت‌های بنیادی آنها را از دیدگاه کربن بازگو کند.

برای ما تصور این نکته دشوار است که چگونه عمر تمدن ظریف ایرانی پس از چنین فاجعه‌‏هایی به سر نیامد! پاسخ این مشکل را دو تن از مشهورترین بزرگان شعر فارسی به ما می‌‏دهند: سعدی و حافظ. شاعر نخستین معاصر با اشغال مغولان و دومین مقارن با یورش تیمور به ایران بود.

آنچه در طول تاریخ بر سر ایران و مردمانش آمد، به قدری سنگین و کمرشکن بود که اگر بر سر بسیاری از ملل دیگر می آمد، از بیخ و بر برمی افتادند؛ اما ایران همچنان ماند، زیرا پشتوانه فرهنگی نیرومندی داشت. مورخ نامدار فرانسوی در این نوشتار به بیان همین نکته می پردازد.