کهنه یادداشت

سیف الدین باخرزی عارف مشعور قرن هشتم هجری به سبب رباعیات عاشقانه و عارفانۀ خود در تاریخ ادبی ایران مشهور است. در عرصۀ عرفان وی از خلفای عارف نامی نجم الدین کبری و در عهد خود صاحب احترام و مقام بلند بود.

از تأسیس کتابخانۀ دانشکدۀ ادبیات سالیان زیادی نمی گذرد، وعذلک در همین سنین معدود کوشش فراوان شده است که کتب آن به میزان قابل ملاحظه یی افزایش یابد و ترتیب استفادۀ از آن برای دانشجویان و آقایان اساتید و فضلا و دانشمندان ایرانی و خارجی به حداکثر امکان آسان و فراهم باشد.

متون فارسی که در سی سالۀ اخیر (یعنی از زمان تبدیل خطّ ترکی از عربی به لاتینی در 1928) در انقره و استانبول به اهتمام فضلا و دانشمندان ترک انتشار یافته است فراوان نیست

هرگاه سخن از تاریخ و جغرافیای تاریخی ایران به میان آید، ناگزیریم از سرحدات امروزین که مخلوق حوادث سیاسی و نظامی دو قرن اخیرست، چشم‌ بپوشیم، و بحث خود را به سرزمین پهناوری که اصطلاحاً «فلات ایران» می‌گویند تعمیم دهیم.

از میان نقش ها و آثار مینیاتوری که در جای جای مکان های تاریخی نقش بسته می توان تا حدی با فرهنگ کهن و اداب و رسوم باستان ایران اشنا شد. در میان این نقش ها مجلس های بزم نیز جلوه نمایی می کند، مجالسی که در آن شاهد رقص هایی نیز هستیم.

آن که قرآن تلاوت می‌کند، پیوند و هماهنگی و تناسبی میان روزه و قرآن می‌یابد: «کُتب علیکُمُ الصّیامُ کما کُتب علی الذین من قبلکم لعلّکم تتّقون: روزه‌داشتن بر شما مقرر شد، همچنان که بر کسانی که پیش از شما بوده‌اند مقرر شده بود، تا پرهیزگار شوید» (بقره، ۱۸۳)، «شهرُ رمضان الذی اُنزل فیه القرآن: ماه رمضان که در آن قرآن نازل شده است.» (بقره، ۱۸۵)

گیبون در فصل شصت و چهارم کتاب خود به نام «انحطاط و سقوط امپراطوری روم» راجع به سقوط قسطنطنیه می گوید: «از کشمکش‌های بی‌اهمیت یک شهر و حومۀ آن و از بی شهامتی و نفاق یونانیان منقرض، اکنون به فتوحات ترکها می‌پردازم

از شمال جزیرۀ انگلیس تالبۀصحرای آفریقا، در سراسر اروپای غربی و شرقی، و گرداگرد دریای مدیترانه، به ویژه در شهر رم و پیرامون آن بازمانده های مهرابه ها یا پرستشگاه های دین مهری پیدا شده است و هر ساله آثار دیگر و مهرابه های تازه ای از زیر خاک (بیشتراز کلیساهای کهنه) بیرون می آید.

قدیمی ترین نسخۀ موجود فارسی، چنانکه پوشیده نیست، نسخۀ «کتاب الابنیه عن خالق الادویه» متعلق به کتابخانۀ ملی وین است که آنرا اسدی طوسی شاعر در سال 447 هجری (1055 م ) استنساخ کرده.

چند سال پیش مجموعۀ کهن سالی به دستم افتاد که یکی از رسالات آن از نفایس آثار فارسی و آن کتابی است در احکام فقه حنفی تصنیف حکیم ابوالقاسم اسحاق بن محمد سمرقندی.