کهنه یادداشت

«... از خصایص کرمان – که بدان معنی ممتاز است و دریت خاصیت بی انباز – دین داری و پاک اعتقادی و اسلام پروری و توحید گستری اهل اوست. بحمدالله تعالی آن خاک مقدس از قاذورات تشبیه و تعطیل و زندقه و رفض و اعتزال و صبر و قدر مطهر است، و دامن اعتقاد هیچ کرمانی به غبار این خیالات نیالوده، همه دست در شاخ واعتصموا بحبل الله زده، تکیه بر عصای علیکم بدین العجائز کرده، خدای را به یگانگی و پاکی شناسند، و محمد را صلی الله علیه – رسول به حق دانند، و چهار یار را بدنگویند و دشمنی نکنند، و اول ایشان و مقدم ابوبکر صدیق شناسند، پس عمر، پس عثمان، پس علی، و مذهب ایشان مذهب امام اعظم ابوحنیفه و امام مطلق شافعی مطلبی زیادت نه،...»

فارسی دری، زبانی که در طول بیش از هزار سال، تقریبا زبان رسمی مردم ایران شناخته شده، در آغاز متعلق به مردم کدام ناحیه ازین سرزمین بوده یا به عبارت دیگر، این لغت، ابتدا راه خود را از کجا آغاز کرده است؟

زبان شناسان هنگام مطالعۀ تاثیر زبان ها در یکدیگر به این نتیجه رسیده اند که آنچه زبان ها کمتر از یکدیگر به قرض می گیرند واجها (اصوات ممیز معنی) و اجزاء صرفی یا تکواژه های دسنوری است. قرض گرفتن واجها تحت شرایط خاص انجام می شود و کلمات دستوری تنها وقتی که به مقیاس وسیع همراه با کلمات قاموسی (لغات) از زبانی وارد زبان دیگر گردند می توانند در آنجا استقلال بیابند

مرحوم علامه طباطبایى برای استفاده عملى از روش و منش پیامبر اکرم (ص)، مجموعه‌ای از آداب و رفتار آن حضرت را در کتابى به نام «سنن النبى» گرد آورده که به نوعی مى‏تواند رساله‌ای عملیه براى همه کسانى باشد که مى‏خواهند از نحوه زندگی رسول خدا(ص) آگاه شوند و برنامه آن حضرت را دستورالعمل زندگى فردى و اجتماعى خویش قرار دهند. آنچه در پی می‌آید، بخشی از ترجمه آن کتاب به قلم آقای استادولی است که انتشارات پیام آزادى‏ به چاپ رسانیده است.‏

یکی از شخصیت‌های بزرگ ایران که از فتنه مغول به بعد نظیرش بدان کیفیت و استعداد از حیث صراحت لهجه و شجاعت ادبی و ویژگی‌های فنی در علم سیاست و خطابه و امور اجتماعی دیده نشده، سیدحسن مدرس ـ اعلی‌الله مقامه ـ است. ما رجال اصلاح‌طلب و شجاع و فداکار مانند امیرکبیر و سید‌جمال‌الدین اسد‌آبادی، امین‌الدوله، سید‌عبدالله بهبهانی، سید‌محمد طباطبائی، سید‌جمال‌ اصفهانی و ملک‌المتکلمین (اعلی‌الله مقامهم) و غیر ایشان بسیار داشته و داریم که هر یک از این بزرگان شخصیت‌های برگزیده و تاریخی می‌باشند؛ اما مدرس از هر حیث چیز دیگری بود.

هفتۀ گذشته در محفلی از فضلای نامی طهران سخنی از املای اسم پایتخت امروز ایران پیش آمد و این بحث در گرفت که طهران را با طاء باید نوشت یا به تاء؟ از چند سال پیش، بلکه از ابتدای حکومت شوروی در ایران، ایران دوستی در ادبیات و زبان هم راهی یافته است و جمعی عقیده یافته اند که در املای زبان پارسی باید وطن پرستی را روا داشت و مخرج های تازی را که با زبان ما و لهجۀ ما کاری ندارد بدور انداخت.

بیشتر شهرهای ایران – چه شهرهایی که اکنون نیز آباد می باشد و چه آنهایی که خراب گردیده و از میان رفته - ابادیهایی هستند که از روزگاران باستان و از زمانهای کیانیان و ساسانیان یادگار مانده اند.

می دانیم تقی زاده زمانی که در برلین زندگی می کرد از طرف دولت ایران ومأمور مذاکره برای انعقاد قرارداد تجارتی میان ایران و شوروی شد و حدود یک سال در مسکو مشغول بدان کار بود. اما قرارداد به امضا نرسید و تقی زاده به برلین برگشت.

مقصود از این مقدمه شرح حالمرحوم فروغی (میرزا محمدعلی خان ذکاءالملک) نیست – چه به عقیدۀ من در آن باره کتابی جداگانه باید نوشت که مشتمل باشد بر شرح آثار و سرگذشت زندگانی سیاسی و ادبی وی و پدرش مرحوم میرزا محمدحسین خان فروغی اصفهانی صاحب روزنامۀ تربیت – و جدش آقا محمد مهدی ارباب مؤلف کتاب نصف جهان در تاریخ اصفهان - و دیگر رجال بزرگ این خاندان که هریک به نوبت خود بهره یی از خدمات ادبی و سیاسی دارند و از مفاخر روزگار خویش شمرده می شوند.

حضرت ابومحمد حسن بن علی(ع)، امام یازدهم از ائمه اثنی‌عشر و سیزدهمین معصوم از چهارده معصوم است. پدر بزرگوارش امام علی هادی(ع) و مادرش بانویی صالح و عارف به نام «سوسن» (یا حدیثه یا سلیل) بود. تولد حضرت به اختلاف روایات در ماه ربیع‌الاول یا ربیع‌الآخر سال ۲۳۱ یا ۲۳۲ق و بنا به اکثر روایات در مدینه اتفاق افتاد. ۲۲ یا ۲۳ سال داشت که پس از وفات پدر بزرگوارش (۲۵۴ق) به امامت رسید و در هشتم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ق که حدود ۲۸ یا ۲۹ سال داشت، وفات یافت و در خانه خود و جوار تربت پدر خویش در سامرا به خاک سپرده شد.