مقاله

تاریخ بیهقی از جمله آثار گرانسنگ نثر فارسی است که با توجّه به موضوع آن، در دو حوزه ادبیّات و تاریخ، مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین پرسش‌هایی که در باب این کتاب مطرح است، میزان حجم و محتوای این کتاب است. موضوع تاریخ بیهقی، چنان‌که امروزه در دست ماست، روایتگر چگونگی به قدرت رسیدن مسعود غزنوی و حوادث دوران زمامداری وی تا اندکی پیش از مرگ اوست

شیخ شهاب­ الدین ابوعبداالله فضل­ االله توران‌پشتی از محدثین و فقهای قرن هفتم هجری است. وی منسوب به توران‌پشت از روستاهای استان یزد است. از ابتدای زندگیش اطلاعات زیادی در دست نیست. وی ابتدا در شیراز و در سایۀ اتابکان فارس می­ زیست و در نهایت به درخواست ترکان خاتون بر مسند تدریس در مدرسۀ ترکانی کرمان نشست. در این مقاله با تکیه بر منابع فارسی و عربی، مراحل مختلف زندگی و تحصیل، رابطه با قدرت و گرایش­های اعتقادی وی مورد بحث قرار می­گیرد و در پایان آثار وی بررسی و نسخه‌شناسی می‌شود.

مجموعه ای که ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی در فاصله ی سال های 720-723ق، به خط خود، از زندگی و آثار شاعران و عالمان نام آشنا یا گمنامِ پیش ازسده ی هشتم، گردآورده و به «سفینه ی تبریز» نامبُرداراست، دارای مطالب ارزشمند و دست اول بسیاری می باشد. این مجموعه، گزیده ای از شاهنامه ی فردوسی را نیز، شامل 1245 بیت، در خود جای داده که در کار ویرایش شاهنامه، شایسته ی اعتنای فراوان است.

ظهور صفویان در تاریخ ایران از نظر سیاسی و مذهبی جایگاه خاصی دارد. نقش‏ آفرینی صفویان در تاریخ منطقه، نه از زمان تشکیل دولت‌شان در 907 هـ.ق. توسط شاه اسماعیل، بلکه از زمان ظهور این سلسله در تاریخ اجتماعی ایران شروع می‌شود. از این عصر، دوره پیش صفوی نامیده‌اند. این دوره گرایش مذهبی و انتساب آن‌ها به نوادگان حضرت رسول اکرم (ص) مورد مجادله صفویه‏ پژوهان بوده، به‌طوری که بحث سیادت این خاندان منجر به طرح فرضیه‏ های مختلفی شده است.

موقعیّت مکانیِ مجلس شورای اسلامی، از ظرفیت‌های مطالعاتی متنوّعی برخوردار است. بررسی جغرافیای تاریخی این محدوده، یکی از حوزه های تحقیقی مرتبط با آن است. نظر به اینکه اساساً جغرافیا بستر رویدادها و تحوّلات تاریخی است و مجلس از جمله محورهای اساسی مباحث تاریخی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور از بدو تأسیس تاکنون بوده است، جغرافیای تاریخی این مکان می‌تواند ارائه ‌دهنده اطّلاعات جالب و احیاناً دستاوردهای علمیِ تازه­ای باشد.

«گاربیس هاکوپیان» از زمانی که به چشم خود دید چگونه سگ‌های ولگرد جسد پدرش را که از شدت خستگی جان داده بود تکه تکه می‌کردند، از سگ‌ها نفرت دارد. گاربیس می‌گوید: «پدرم همه غذایی را که توانسته بود فراهم کند به من داد. او خودش را قربانی کرد تا من زنده بمانم.» این مرد در آن زمان پسری ۸ و شاید ۹ ساله بود. گاربیس خودش هم فراموش کرده که در آن زمان دقیقاً چند سال داشت زیرا اسناد شناسایی خانوادگی‌اش را گم کرده است.

در همه جای فلسفه‎ی هگل چیزها تنها تا جایی وجود دارند که وساطت شده باشند؛ اگر خواسته باشیم این مسئله را مورد بررسی‎های بیشتری قرار دهیم باید بگوییم که یک چیز دقیقاً تا جایی که برخوردار از کیفیات و کمیاتی است وجود دارد؛ در واقع چیزهای حائز هستی برای هگل عبارتند از وجودهایی که در مقابل و در تضاد با چیزهای دیگر حائز حدی هستند.

یکی از دستاوردهای نهضت ملی ایران و کوشش‌های میهن‌دوستانه دکتر محمد مصدق، جذب نوجوانان و جوانان به «مسائل ملی» و سیاست و علاقه‌مند کردن آنان به دو اصل استقلال و آزادی بود که جامعه ایرانی را با شیوه‌های دموکراتیک به راستی به سوی عدالت و پیشرفت به حرکت درمی‌آورد.

در گذر تاریخ برخی رویدادهای خطیر گذشته از ایجاد تغییرات بنیانی در نظم و نسق جهانی، به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم اثرگذار برتفکرات سیاسی و اجتماعی جوامع وقت بوده است و جوامع مزبور با توجه به ضرورت همسویی با ارزش ها و مقتضیات روز بر آن می‌شوند از سویی در مقام بازنگری باورهای دیرینه درباره کیستی و چیستی خود برآمده و از سوی دیگر با اتخاذ تدابیر جدید ساختار سیاسی از نوعی ثبات سیاسی و اجتماعی آینده خود را رقم زنند. بی‌شک در انجام این مقصود جوامعی که از نوعی ثبات سیاسی مبتنی بر ارزش‌های مترقیانه برخوردارند در استقرار ساختار سیاسی آینده خود همسو با تحولات روز با مشکلات چندانی روبه‌رو نخواهند شد.

امروز صدو پنجاه و دومین برگ از دفتر شریف بزرگداشت‌نامه مفاخر که با دستان توانای استاد فرهیخته و بزرگوار جناب آقای دکتر مهدی محقق ـ که خود از مفاخر علمی کشور و چهره‌های ماندگار زبان و ادب فارسی محسوب می‌شوند ـ آغاز شده است، ورق می‌خورد. این برگ به نام مرحوم استاد دکتر سیدحسن سادات ناصری از بزرگان و فحول ادبیات معاصر است.