مقاله

استعمار پیر چگونه به مقابله با امپریالیسم روبل پرداخت؟ در آستانه انقلاب مشروطه ایران به بازاری برای محصولات کشاورزی و کالاهای صنعتی روسیه تبدیل شد و اینگونه بود که این کشور از حالت فشار نظامی کاست و به رخنه اقتصادی متوسل شد. سیاستی که برخی آن را «امپریالیسم روبل» نامیده‌اند. بر این اساس، حمایت انگلیس از انقلاب مشروطه را می‌بایست در راستای مقابله با قدرت‌گیری روسیه در ایران تحلیل کرد.

نفس ناطقه كه هر كس بالوجدان بوجود آن پي مي‌برد و با تعبير «أنا» از آن حكايت مي‌كند، داستاني دراز و خواندني دارد بطوريكه برخي از طايفه فكر و نظر به جسم بودن آن فتوا دادند و گروهي حكم بجسم لطيف بودنش صادر كردند و آن را همچون آب گل جاري در برگ دانستند و دسته اي ديگر به مجرّد بودن آن قائل شدند.[1]

شیخ احمد احسایی چنانکه دست کم از آثارش پیداست دانشمندی آشنا به حدیث امامی بوده است. در آموزشهای او به روشنی نمی توان مراحل آموزش دقیق و حرفه ای دانش حدیث را پی گرفت اما آنچه مسلم است این است که او در عراق از تنی چند از عالمان امامیه در عتبات اجازه نقل حدیث دریافت داشت و خود نیز اجازاتی در نقل حدیث به شاگردانش داد. این مسئله در سنت امامیه نشانی است از دل مشغولی به دانش حدیث. در آثارش، شیخ احسایی به طور بسیار گسترده و پر شمار احادیثی از امامان شیعه نقل می کند. او البته کما اینکه از همین آثار به خوبی پیداست به سند احادیث توجهی نشان نمی دهد و به بحثهای رجالی در رابطه با میزان اعتبار احادیث وقعی نمی نهد.

بررسی ویژگی های انسان خودشکوفای مازلو با اوصاف انسان در حکمت متعالیه به طور تطبیقی، دربردارندۀ اشتراکاتی است که دید مازلو و ملاصدرا را بیش از پیش به هم نزدیک می کند. برخی از جهات اشتراک ملاصدرا و مازلو در مسئله را می توان در طبقه بندی نیازها، اعتقاد به شهود، زاویۀ نگاه، معناداری زندگی، فارغ بودن از قشر و طبقه، اعتقاد به خود حقیقی، تغییر در ملاک لذت و توجه به استعدادهای ذاتی دانست.

«عبدالرحمن بن خلدون»، دانشمند توانمند اسلامی، در «مقدمه» مشهورش در سیاق اهتمام به عمران بشری و تفکرات جامعه شناختی خویش به بحث در مورد یکی از مهم ترین مسائل زبانی یعنی «توانش یا ملکه زبانی» پرداخته است. وی در دستیابی به مفهوم «توانش زبانی» بر جنبه خلاقیت زبان تأکید کرده است و استعداد زبان آموزی را مرتبط با توانایی های فطری انسان می داند. او از یک سو بیان می کند که بهره ملت های غیر عرب از ملکه زبان عربی کم و ناچیز است، زیرا ملکه زبان مادری به زبانشان سبقت جسته است و از سوی دیگر از بزرگانی همچون «سیبویه»، «فارسی» و «زمخشری» یاد می کند که هر چند از نظر نژاد عجم هستند، ولی پرورش آنان در میان قبایل عرب سبب شده که به کنه ملکه زبان عرب دست یابند.

محدوده‌ امروزین كشور افغانستان كه در گذشته خراسان نام داشت، در دوران تیموریان(771- 911ق.) محل حضور سه فرقه‌ مهم صوفیانه‌ شیعی این عصر بود. این سه فرقه‌، در همین دوران شكل گرفتند و گسترش یافتند. طریقه‌ نعمت¬اللهیه، نخستین این فرقه‌هاست كه شاه نعمت الله ولی بنیانگذار آن بود. طریقه حروفیه، دومین این فرقه‌هاست كه فضل الله استرآبادی بنیانگذار آن بود و پیروان آن در هرات به جان شاهرخ خان تیموری سوء قصد كردند. نوربخشیه نیز سومین فرقه‌ است كه در این مقطع و در این منطقه از سرزمین های اسلامی حضور و نفوذ داشت و سید محمد نوربخش، رهبر آن بود.

حکمت از آن جهت که می‌خواهد به زندگی مردم جان ببخشد و از ملال تکرار بکاهد به شعر نزدیک است و چیزی از ابداع هم در آن وجود دارد؛ اما حکمت همواره ناظر بر زندگی و صفا و سلامت است و به این جهت ضرورتا شعر نیست. اگر شعر مستقیما به صلاح کاری ندارد و از طریق بنیانگذاری در زندگی مردم عمل می‌کند؛ حکیم از امکان‌ها و فروبستگی‌های افق و احیانا از لغزشگاه‌های راه و خطرها و دشواری‌ها و از شرایط گشایش افق می‌گوید. سعدی در نظم و نثر خود و حتی گاهی در غزلیاتش درس زندگی داده است. به تعبیر دیگر حکمت خردمندی و البته زیباترین صورت خردمندی است. پس نسبت میان شعر و حکمت عموم و خصوص من‌وجه است. چنانکه حکمت می‌تواند شعر باشد و چه بسیار شعرها که عین حکمت است؛ اما همه شعرها حکمت نیست و همه حکمت‌ها را نمی‌توان شعر دانست.

آنچه در پى خواهد آمد، شرح کوتاهى از یکى از ارکان و اصول مهم عرفان، یعنى وصف«عشق و عشق ورزى‏هاى»بزرگانى است که مستانه به همه آیات الهى و در عین حال به یک مبدأ عشق مى‏ورزیدند.آنان که بدین پایه از محبّت دست یازیدند، در حقیقت«اصطرلابى»براى مکاشفه و تبیین اسرار و رموز ماوراء طبیعت، به دست آوردند که به وسیله آن توانستند به شرح و تفسیر اسرار قرب خداوندى بپردازند و با استمداد از این ابزار، به اسرار عالم هستى پى ببرند.البته، پر واضح است که عشق براى ایشان در حکم ابزارى معنوى بود که دوگانگى‏هاى صورى ناشى از وهم و جهل و حجاب را مى‏زدود و آینه قلبشان را چنان جلا مى‏داد که در اوج عشق ورزى، با پر عشق به پرواز درآمده و فارغ از همه چیز7 حلاج‏وار، مستانه، سرود عاشقانه«انا الحق»سر داده و پایکوبان براى ترسیم معاشقه میان عبد و ربّ، به سوى مسلخ شتافته و یا از فرط محبّت، همچون ابو یزید بسطامى«لیس فى جبّتى سوى اللّه»را به بهاى اتمام ارتداد و زندقه، در حال وجد و خلسه بر زبان مى ‏راندند:این همه در پرتو حبّ الهى میسّرشان گردید و به حقّ مصداق‏«والّذین آمنوا أشدّ حبّا للّه»\} (1) واقع شدند.

توان طرح مساله غیر متناهی از ویژگی های بشر است. او درباره غیر متناهی می اندیشد ولی به روشنی می داند که آنچه در اندیشه دارد محدود و متناهی است. این سخن تنها به حوزه اندیشه محدود نمی شود، بلکه در ساحت خواسته ها نیز صادق است؛ زیرا انسان غیر متناهی را می خواهد و آن را می جوید ولی آنچه به دست می آورد، غیر متناهی نیست. حکمای الهی تقسیمات اولیه وجود را از مسائل هستی شمرده درباره آنها به بحث و بررسی پرداخته اند.

مسئله شرور یکی از بارزترین موضوعاتی است که بسیاری از منکران خداوند آن را چالشی جدی در برابر خداباوران می دانند و مدعی هستند در برابر این پرسش که با وجود خدای مهربان و قادر مطلق، چرا چنین شروری وجود دارد یا باید داشته باشد؟ نمی توان پاسخ شایسته ای نهاد و این دلیل محکمی بر ضعف مدعای خداباوران مبنی بر رحمت و قدرت مطلق خدا می باشد و نتیجه آن نفی وجود خداوند است.