مقاله

در سال 1312 شمسی کاوش گرانی از دانشگاه شیکاگو آمریکا موفق شدند بیش از سی هزار لوح گلی مکتوب با حروف ایلامی و ممهور با مهرهایی به خط میخی پارسی از شمال شرقی تخت جمشید بدست آوردند.

میرزارضا کلهر علاوه بر زمینه ارثی و تعلیم و تحصیل ایام صباوت و نوجوانی در نزد بنی‌اعمام و خوشنویسان برجستة کلهر و زنگنه، در ورود به تهران به مقتضی درک و دریافت اخلاق و رفتار و عمل به احکام و دقت در مسائل شرعی که گویا مرحوم میرزا محمد خوانساری نیز بدان صفات متصف بوده است، محضر او را ترجیح می‌دهد و به ادامه تعلیم خوشنویسی می‌پردازد.

خط نامتعارف و کمتر شناخته شده ا ی که نسخه­‌ای از کتاب احکام نجوم (کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 17225) بدان کتابت شده، یکی از حلقه های گمشده را در تاریخ خوشنویسی ایرانی نمایان می سازد.

جَرون نامه حماسه ای منظوم و مصور متعلق به نیمه دوم دوره صفوی و مکتب نقاشی اصفهان است که در موزه بریتانیا نگهداری می شود. این اثر را به قدری شیرازی نسبت داده اند و داستان آن شرح نبرد سپاه ایران با پرتغالی ها در زمان شاه عباس اول و توصیف صحنه های رزم و رشادت های فرماند هان سپاه صفوی می باشد.

در نسخ مصور چاپ ‌‌سنگی- اگر نسخه افتادگی نداشته ‌باشد- نام و رقم کاتب در صفحة اول یا آخر آمده‌ است. این در حالی است که در بسیاری از این نسخ، نام هنرمند تصاویر ذکر نشده‌ است.

از آنجا که به چگونگی ترکیب‌بندی و نظام حاکم بر طراحی تذهیب در نسخ خطی ایرانی تاکنون کمتر توجه شده است، مقالة پیش‌رو کوشیده‌ایم تا با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی موردی و با استفاده از شیوۀ مطالعة کمّی، از یک‌سو، تذهیب‌های دو نسخة خطی شاهنامۀ مصور وغیرمصور بایسنغری را معرفی و توصیف می‌کنیم و از دیگر سو، نظام حاکم بر طراحی آن را به بحث بگذاریم.

وقتی فلسفه به یک اندازه به مسلمانان، یهودیان و مسیحیان نیاز داشت اگر از شما در قرن دهم میلادی پرسیده می‌شد که مهم‌ترین فیلسوف بغداد کیست، احتمالاً بدون معطلی پاسخ می‌دادید فارابی؛ او یکی از معدود متفکران جهان اسلام بود که بین کسانی که اهل‌فن نبودند مشهور بود که با توجه به انگیزۀ او برای کار دوباره روی متافیزیک و فلسفۀ سیاسی ارسطویی و افلاطونی سزاوار می‌نمود.

با وجود اینکه خواجو در خود ایران شاعر کاملا شناخته‌شده‌ای نیست، بانوی ادیب، دکتر ناهید نوروزی یک اثر او را به ایتالیایی ترجمة موزون کرده و انتشارات میمزیس (‏‎۲۰۱۶‎‏)، از مجموعه سیمرغ (به مدیریت پروفسورانتونیو پانائینو) در ‏‎۴۰۰‎‏ ص عهده‌دار چاپش شده است.

بر اساس دیدگاهی که در میان بخشی از پژوهشگرانِ حوزه حافظ شناسی رایج شده است، حافظ در دوره ای از زندگی خود به کار «دیوانی» می پرداخت و از جمله مأموران و کارگزاران تشکیلات اداری و دیوانی بوده است. بررسی دقیق استنادات و شیوه استنباط های صورت گرفته، ضرورت بازبینی این دیدگاه را بیان می کند.

مغان در دربار پادشاهان، مراسم یزش و نیایش را به جای می آوردند؛ اجرای مراسم قربانی، بدون حضور آنان امکان پذیر نبود؛ چراکه مغان را تنها راه ارتباط با خدایان می دانستند.