مقاله

آثار ادبی بطور نامحسوس و غیرمستقیم، آرمان ها، تفکرات و شیوۀ زندگی هر ملّت را در طول تاریخ نشان می دهد و تصاویری هنرمندانه از واقعیات اجتماعی عرضه می دارد. نگاه جامعه شناختی به ادبیات می تواند وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دوره را تا حدودی نمایان سازد.

جامعه شناسی ادبیات یکی از جدیدترین حیطه ها در جامعه شناسی است. در این حوزه اوضاع و احوال دینی، اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و ایدؤلوژیک جامعه در ارتباط با ادبیات مورد بررسی قرار می گیرد.

افغانستان امروز، از دیرباز یکی از کانون‌های نسخه‌پردازی و کتابت نسخه‌های خطی بوده است. نسخه‌های نفیس قرآن شریف بازمانده از دوره غزنویان بهترین سند هنرمندی و دانش نیاکان ما است.

تفسیر، علمی است که دیرینه‌ای به بلندای تاریخ اسلام دارد و همواره در دوبستر متفاوت به موازات یکدیگر استمرار یافته است.در زمان حیات پیامبر اکرم(ص) هرگاه هرگونه سؤالی پیرامون قرآن پیش می‌آمد به آن حضرت مراجعه می‌شد

سختگیری و مرتبه مشکل‌پسندی و وسواس هنری میرزارضا موجب فقدان اکثر آن نمونه‌های مشاقی گردید؛ زیرا هرچند خود می‌دانست چه گوهرهای گرانبهایی را بر صفحه کاغذ نوشته است، اما مصداق بارز عشق بود، عاشقی که معشوق را معدوم می‌کرد تا آن را در کف هنرناشناسان نبیند

فیزیکدان متألّه، استاد دکتر گلشنی در کتاب جدیدشان «چالش‌ها و تبیین‌ها، خداباوری و دانشمندان معاصر غربی» به چند مطلب اساسی پرداخته‌اند که یکی از آنها موضوع نوشتار حاضر است.

اگرچه فرایند ورود شیوه های جدید نقد و تصحیح متون به ایران، فرایندی در درازنای زمان و منوط به همت کسان بوده و نمی توان بازگشت آن را به یک تن تنها فرض نمود، براستی علامه محمد قزوینی را می توان «سرسلسلۀ مصححان معاصر» نامید؛ مردی که به سبب دقت فوق عادتش در کار علمی، به یک اسطوره در اذهان نسلها بدل گردیده است.

مقصود از «قلمرو فاقد مرز» چیست؟ همین اول کار بگویم که نه ربطی به بحث «جهان بی‌مرز» دارد و نه به این تصور که جغرافیا دیگر مهم نیست. مرزها در بعضی جاها، مثل بیشتر مناطق درون خاک اروپا، اهمیت کمتری دارند اما در دیگر جاهای جهان هنوز که هنوز است بی‌اندازه مهم‌اند.

یکی از تألیفات ارزشمند و شایان توجّه علّامه حِلّی (ت 648 ـ م 726 ه‍.ق)، اثری است چنددانشی و در عین حال ‌نسبتاً مختصر به نام «الرسالة السعدیة». این رساله با بیان مقدّماتی از دانش اصول فقه آغاز می‌شود و پس از آن، فصلی در باب اصول پنج‌گانۀ اعتقادی آمده که همراه آن، چند موضوع فقهی نیز مطرح شده است. در نهایت، رساله، با دو فصل کوتاه در خصوص ترغیب به انجام برخی از اعمال عبادی و اخلاقی و تحذیر از ارتکاب پاره‌ای از منکرات خاتمه می‌یابد. بدین‌سان، رسالۀ سعدیه مشتمل است بر مباحثی چند از علوم اصول فقه و کلام و فقه و اخلاق.

کتاب فوائد علیه اثری است از سال 1171، متنی از یک عالم هوشیار و منتقد در مسائل فرهنگی و اجتماعی و دینی. کتاب، اثری کشکولی است، اما در لابلای آن اطلاعات ذی قیمتی در باره مسائل مختلف این دوره روایت شده است. این دوره، شامل سی و پنج سال پس از سقوط صفوی، دوران پرحادثه نادر شاه، و تحولات یک دهه بعد از آن است. زبان نویسنده تند و تیز، و اثر او از حیث ادبی بسیار ارزشمند و حاوی نکات بسیار بدیعی است.