مقاله

اشاره: در آستانه سالروز ارتحال غمبار مردی از سلاله پیامبریم كه حفظ اسلام ناب محمدی(ص) دغدغه‌اش بود و در این راه حاضر بود از همه چیزش بگذرد. آنچه در پی می‌آید، بخش نخست پیام ماندگار آن بزرگمرد به معاصران و نسلهاى بعد (از ملت ایران گرفته تا مسلمانان و مردم جهان و نسلهاى آینده) است كه زیر عنوان «وصیتنامه سیاسى ـ الهى» معروف شده است.

شیوه فقاهت امام راحل(ره) اگرچه بیشتربه شیوه فقاهت قدما شباهت داشت، اما از ویژگیهایى‏ برخوردار بود كه در عرصه فقاهت معاصر ممتاز به شمار مى‏رفت. این ویژگیها بدین قرار است:

امام خمینی(ره)، همچون چهره‌ای حوزوی که با تفسیری انقلابی از اسلام به سیاست پا گذاشت، نه‌تنها، موازین را در سیاست و فضای سیاسی کشورمان و حتی در سطح جهان اسلام تغییر داد بلکه حرکت ایشان در حوزه علمیه‌های شیعی نیز مصدر تحولات شگرفی در فقه سیاسی و نگرش فقها و طلاب در همه ابعاد شده است.

دو رويداد در تاريخ پس از پيروزي انقلاب اسلامي به ثبت رسيده است كه به خوبي نوع رويكرد حضرت امام (ره) را با مخالفان و منتقدان خود و نظام جمهوري اسلامي به تصوير مي‌كشد. رويداد اول به ماجراي درخواست سران منافقين از حضرت امام (ره) براي ديدار با ايشان باز‌مي‌گردد. حضرت امام (ره) در پاسخ به اين درخواست فرمودند هيچ نيازي نيست به ديدار من بياييد، بلكه هر زمان سلاح‌تان را بر زمين گذاشتيد من به ديدار شما مي‌آيم. پاسخ حضرت امام(ره) در حالي بود كه منافقين اسلحه در دست داشتند و عليه حكومت مركزي مي‌جنگيدند.

حوزه فرهنگ در دهه شصت، در مقطع بسیار حساسی به حیات خود ادامه می‏داد. اگر بخواهیم در فرمایشات و مواضع امام (ره) به دنبال بحث از ابزارهای فرهنگی باشیم، شاید چندان به لحاظ کمی چشمگیر نباشد، اما در این مقاطع حساس، همین مواضع ایشان بسیار تأثیرگذار بود. باید گفت، از منظر ایشان، فرهنگ؛ اساس ملیت و استقلال یک ملت بود و این گزاره، ساحت فرابخشی فرهنگ و همه شئون اجتماعی کشور را دربرمی‏گرفت. در این قالب، طبعاً نظر ایشان مبتنی بر فرهنگی است که نسبتی عمیق با معنویت دینی برقرار می‏کند.

از آنجا كه اساس روش و منش انسان را نوع نگرش او تشكيل مي دهد، مي توان پرسيد كه نگرش امام خميني به قرآن چگونه بوده و قرآن در نظر ايشان چه جايگاهي داشته است؟ دست يافتن به ژرفاي هر انديشه يي آنگاه ممكن است كه ما نقشه يي كامل از آن انديشه داشته باشيم. بايد ببينيم شخص در ابعاد گوناگون يك موضوع چگونه مي انديشيده و چه رفتار و منشي از خود نشان مي داده است.

آيت الله موسوي بجنوردي در گفت وگو با ايسنا با بيان اين‌که اگر اسلام براي مردم حقوقي قايل مي‌شود در راستاي آزادي است، گفت: انسان در انديشه آزاد است و اين موضوع در عالم خلقت وجود داشته است، بنابراين وقتي دولت‌ها مي‌گويند به مردم آزادي داده‌ايم يا مي‌دهيم بايد به آنها گفت مگر شما چه کاره هستيد ؟آنکه آزادي داده، خداست حال اگر شما هنر داريد، موانع آزادي را برداريد.يک دولت که قائل به دموکراسي باشد بايد موانع آزادي را بردارد.

شخصيت امام خميني آنقدر در عصر خود بزرگ است كه هر كس از يك منظر به او مي نگرد: يكي با تامل در نگره هاي فقهي او فقيه مي داندش. ديگري از منظر فلسفه او را فيلسوف مي نامد. سيمي كه تفسير حمدش را شنيده معتقد است او عارف برجسته از مدرسه «عرفان ابن عربي» است. سياست ورزان هم كه با كارستان انقلابي او روبه رو شدند سياستمداري برجسته قلمدادش كردند. هر نگاهي به ايشان بيندازيم بي ترديد چتر سياسي او پهن تر بود و ابعاد ديگري از انديشه او مثل فقاهت، فلسفه، عرفان، نو انديشي و... همه زير سايه سياست او قرار گرفت. با طرح يك سوال مي توان ورود ديگري كرد. اين سياستمدار يا مصلح اجتماعي به چه قصدي برخاست و قيام كرد؟ گام اول، عميق انديشي در اين باره است.

رسول صدرعاملی، روزنامه‌نگار همسفر امام‌خمینی (ره) در پرواز تاریخی انقلاب (پاریس - تهران) که در طول سه ماه حضور ایشان در فرانسه (نوفل لوشاتو) تنها خبرنگار ایرانی بود که گزارش‌ها و عکس‌هایش را در روزنامه "اطلاعات" می‌توانستیم مشاهده کنیم، درباره‌ی آن روزها برخی ناگفته‌های کمتر گفته شده را مطرح کرد.

مهم ترين بُعد شخصيتي امام خميني (ره) بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران عرفان ايشان است كه زيربناي وجودي شخصيت شامخ آن حضرت به شمار مي رود. عرفان امام علي العموم كليه ابعاد سياسي ، اجتماعي و فكري ايشان را به نور حق منوّر گردانيده است. زماني كه امام با صلابت مي فرمايند: «امريكا هيچ غلطي نمي تواند بكند» پشتوانه اين موضع، اتصال عرفاني ايشان به حضرت حق، به عنوان تنها منشا و سرچشمه قدرت است.