مقاله

از افضل‌الدّین بدیل بن علی خاقانی شروانی، شاعر بزرگ قرن ششم، علاوه‌ بر دیوان و مثنوی ختم‌الغرایب، نامه‌هاو منشآتی به یادگار مانده است.

با شروع جنگ جهانی اول و به دنبال آن ورود نیروهای متفقین و متحدین به خاک ایران، اوضاع بشدت بحرانی به نظر می‌رسید. روس‌ها در شمال ایران، عثمانی‌ها در غرب، انگلیسی‌ها در جنوب و جنوب شرقی و آلمان‌ها به طور پراکنده در مرکز و نواحی دیگر فعالیت می‌کردند. این در حالی بود که دولت ایران اعلام بی طرفی کرده بود.

غزالی به صورت مشروح نسبت سطوح روحانی نفس با اصطلاحات آیه مشهور سوره نور، یعنی «مشکات»، «مصباح»، «شجره»، «زُجاجه»، «نار» و «نورٌ علی نور» شرح می‌دهد که طالبان این بحث باید به متن مشکوه رجوع نمایند؛ اما آنچه در این مقاله مهم است

طی قرنها اسلام سنت عظیم علمی‌ای ایجاد کرد که به عالم طبیعت پرداخته است و همزمان در درون عالم اسلام کارکرد داشته است. سنت علمی حرفهای زیادی در جهت تدوین زبان جدیدی برای بیان دیدگاه‌های اسلام در باب رابطه انسان‌ها و محیط‌زیست دارد.

سرزمینهای شرقی در طی قرون، پیوسته مورد توجه جهانگردان ممالک اسلامی و اروپایی بوده است. ایران به دلایل سیاسی و جغرافیایی، به ویژه مورد علاقۀ سیّاحان قرار می گرفت. شبکۀ راههای ایران و نیز کالا و اجناس ایرانی، به شهرت ایران در این مورد کمک مؤثری می کرد. مسلمانان به علت همجواری، و نیز مسافران کشورهای نزدیک معمولاً راههای دریایی را انتخاب می کردند، اما راههای زمینی هم اغلب توسط اروپاییان مورد استفاده قرار می گرفت.

شرق ایران یعنی خراسان و ماوراء النهر از قرون نخستین اسلامی همواره از مناطق پراهمیت بوده است. تاریخ این ناحیه نه از تاریخ ایران قابل تفکیک است و نه می توان بدون بررسی این منطقه، تاریخ اسلام را مورد توجه قرار داد.

امام محمد غزالی(505 – 450ه.ق) یکی از نوادر عالم آفرینش و مفاخر دانشوران ایران در عالم اسلام و «یگانۀ جهان و قدوۀ عالم و انگشت نمای روزگار» خویش بوده است و آثار وی به دلیل وسعت و تنوع قلمرو کمی و کیفی – اغلب از سخنان تازه و یا توجیه های بی سابقه سرشار است.

در جامعه ی نوپای اسلامی، خلفای راشدین سیاست هایی را طراحی و اجرا کردند که مبیّن نوع تفکر و رفتار مذهبی آنان است. این نوشته درصدد تطبیق سیاست گذاری ها و اقدامات آنان با آموزه های دینی است. می توان فرض کرد که کتاب خدا و سنت پیامبر(ص) منابع تعیین سیاست خلفا و ملاک و معیار سنجش رفتار مذهبی آنان به حساب می آمد. از نظر روشی، اصل کتاب خدا و سنت پیامبر(ص) به عنوان " اصول معیار" در سنجش میزان تطبیق به شمار آمده اند.

سیره نویسی به وسیلۀ اهل حدیث و با اصول خاص مکتب مدینه جهت به کارگیری سنت پیامبر(ص) به عنوان اسوۀ مسلمانان، شکل گرفت. در این مقاله ضمن اشاره به علل منع نگارش حدیث پس از رحلت پیامبر(ص)، چگونگی آغاز سیره نویسی و شرح مختصری از پیشتازان این عرصه در مکتب مدینه با تقسیم بندی جدید ، به روش توصیفی- تحلیلی ارائه شده است.

هدف از این مختصر نه ارائه دیدگاه صدرا درباره زبان قرآن، که بیشتر ارائه تقسیم بندی و نقدهای صدرا بر رویکردهای مختلف در زبان قرآن است. بدین ترتیب، مقاله در بُعد سلبی و نقد و بررسیِ رویکردها به رشته تحریر درآمده و در پی بُعد اثباتی و تبیین دیدگاه صدرا نیست؛ گرچه از پسِ این شناخت سلبی، دیدگاه صدرا نیز تا حدی به روشنی می گراید.