مقاله

‏بمناسبت رونمایی کتاب سه جلدی هنر گره‌سازی در معماری و درودگری چاپ و انتشار انجمن آثار و مفاخر فرهنگی «گفتم: پس هندسه نیز اگر روح را به توجه به سوی هستی راستین مجبور سازد برای منظور ما سودمند خواهد بود، ولی اگر اثرش این باشد که توجه روح را به جهان گذران کون و فساد معطوف کند سودی برای ما نخواهد داشت.

«روشنفکران جوان ما به آسانی قادر به فهم دوره پادشاهی رضا شاه نبوده و بنابراین شاید نتوانند در این باره داوری کنند ،(...) چون جوانتر از آن هستند که اوضاع پر آشوب و هرج و مرجی را که منجر به ظهور مستبدی مانند رضا شاه شده بود ، به یاد آورند» ( 1 ) ، این سخنی است که احمد کسروی ( حقوق دان و تاریخ نویس) در سال 1321، یعنی یک سال پس از استعفای اجباری «رضا شاه» ، ـ در جریان محاکمه افسران امنیتیِ وابسته به حکومت خودکامه و استبدادی رضا پهلوی ـ ، به زبان آورد.

نویسنده کوشیده است تا ضمن بررسی اشتهار سعدی در دوران حیاتش با تکیه بر منابعی چون «سفرنامۀ ابن بطوطه» و ادعای سعدی مبنی بر «قصب الجیب حدیثش را هم چون شکر می خورند و رقعه منشآتش را چون کاغذ زر می برند» به تبیین جایگاه سعدی در نزد مولانا و جایگاه مولانا در نزد سعدی بپردازد. او با تکیه بر کتاب «مناقب» سپهسالار و نیز تطبیق برخی از اشعار سعدی و مولانا و قرابت هم اندیشی آنان به آشنایی و بهره مندی آنان از آثار یکدیگر پرداخته است.

دربارۀ واژۀ لشکر و اصل و ریشۀ آن تا کنون چند نظر داده شده است، لیکن هیچیک از آنها از لحاظ آوا شناسی و سابقۀ کاربرد خالی از اشکال نیست. جوالیقی در المعرب این کلمه را، بنا بر گفتۀ ابن درید و ابن قتیبه، فارسی و عسکر را معرب آن دانسته است. چنانکه خواهیم دید، بیشتر چنین به نظر می رسد که «لشکر» فارسی صورتی از «العسکر» عربی است، که آن خود محتملاً با «عسکرتا»ی سریانی اصل مشترک دارد.

بهار ۹۷ علاقه‌مندان به مولانا جلال‌الدین بلخی را ارمغان‌های گرانقدر به همراه آورد: مثنوی با تصحیح استاد گرامی جناب دکتر محمدعلی موحّد؛ ترجمۀ منظوم مثنوی بر وزن هجائی از دکتر حجابی قیرلانغیچ از ترکیه؛ و تجدید چاپ نثر و شرح مثنوی از مرحوم موسی نثری.

توران پشت نام ناحیه ای است کهن که امروزه بر اساس تقسیمات کشوری از توابع شهرستان تفتِ استان یزد به شمار می رود. از جمله آثار تاریخی توران پشت باید سنگ نوشته هایی را نام برد که در کنار جاده مال رو، در نزدیکی روستای دره گازه قرار گرفته اند. با بازخوانی متن این سنگ نوشته ها آشکار گردید که قدمت کهن ترین آن ها به نیمه ی اول سدۀ 3ق باز می گردد.

نخستین گام برای فهم معنی عبارات و ابیات در متون، پی‌بردن به معانی صحیح و ترکیبات به کار رفته آنهاست. تاریخ زبان‌شناسی و مردم‌شناسی ایران نشانگر آن است که شناخت منظر و تصوّر آن، همه‌جا و همه وقت وجود داشته است و رابطه‌ای معنادار میان مفهوم و فضای متصوّر برای آن وجود دارد. منظر از واژگان کهن و پرکاربردی است که در شعر قرون اولیه هجری با ظاهری مشابه و معانی مختلفی به کار رفته است.

پرسشی که می‌کوشم در این جلسه پاسخی اجمالی برای آن فراهم کنم این است که نقش‌آفرینی بسیار پررنگ نیروهایی سیاسی که نه بنا بر انتخاب بلاواسطه و بلاشرط مردم بر مسند قدرت تکیه زده‌اند چه تاثیراتی بر روند تکوین آنچه غالبا نظام سرمایه‌داری متعارف نامیده می‌شود بر جای گذارده است؟ این پرسش درباره نحوه تاثیرگذاری نوع خاصی از الگوی توزیع قدرت در عرصه سیاست بر نوع نظام اقتصادی در عرصه اقتصاد است.

گفتگوهای سقراطی به مثابه شهری دیدنی می‌آید که گشت و گذار در آن، دست‌کم برای یک بار هم که شده، می‌ارزد. در این شهر با کسانی روبرو می‌شویم که غالبا با میل و رغبت با این فیلسوف گفتگو بر سر موضوعات مختلف به گفتگو نشسته‌اند. آدمیانی از هر صنف و دسته و طایفه‌‌ای که در آن عصر و زمان کمابیش هر یک در دانش و هنر و حرفه‌ای شناخته شده می‌آمدند. و اما این نام سقراط است که در میان آن‌همه افراد جورواجور می‌درخشد. ادارة شهر گفتگو به دست با کفایت اوست. اوست که گفتگوها را غالبا شکل می‌دهد، به پیش می‌برد و به انجام می‌رساند.

کاخ دادگستری تهران که به نوعی نماد عدالت در دوران پهلوی دوم محسوب می‌شود، گنجینه‌ای از داستان‌ها و روایات کوچک و بزرگ عدالت طلبی و تظلم‌خواهی و حکم‌های درست و نادرست و البته وقایع کوچک و بزرگ را در حافظه خود دارد. در طول عمر حدود 70ساله این بنا جلسات دادگاه مهمی در آن برگزار شده است.