تاریخ

موضوع بندی
- همه موضوعات

جستجوی الفبایی

الغ بیگ کورگان | مصطفی موسوی اُلُغْ بِیگِ كورْگان (مق‍ 853 ق/ 1449م)، فرزند ارشد شاهرخ و نوۀ امیر تیمور كورگان، فرمانروای خراسان و شاهزادۀ هنرمند و هنرشناس تیموری. نام اصلی وی به نوشتۀ بیشتر تاریخ‌نویسان محمد طَرَقای (طرغای یا ترقای)، و به نوشتۀ برخی از تاریخ‌نویسان عرب تِمُر (تیمور) بود و به احترام نیا یا نیای بزرگش (پدر تیمور)، «اولوغ ...
الفتکین | ابوالفضل خطیبی اَلْفْتِکین (محرف الب‌تکین که به صورت افتکین و هفتکین نیز آمده است)، ابومنصور شرابی (د 368 یا 372ق/ 979یا 982م)، از امرای ترک آل‌بویه (ه‍ م) که پس از مرگ معزالدوله یک چند بر دمشق و برخی شهرهای شام فرمان راند.
الکا |
القاص میرزا | عزت ملا ابراهیمی اَلْقاصْ میرْزا (921- مق‍ ‍956 ق/ 1515- 1549م)، ملقب به ابوالغازی، فرزند شاه اسماعیل اول صفوی. وی مقارن با جنگ چالدران در تبریز دیده به جهان گشود (خواندمیر، غیاث‌الدین، 4/ 550؛ دربارۀ علت نام‌گذاری او، نک‍ : سیوری، 93). نام او را به صورتهای القاسب (خواندمیر، امیرمحمود، 405؛ افوشته‌ای، 96)، القاس (قزوینی، یحیى...
الله وردی خان | مجید سمیعی اَللّهْ‌‌وِرْدی خان (د 14 ربیع‌الآخر 1022 ق/ 24 مۀ 1613م)، حاکم فارس و سردار قدرتمند شاه‌عباس اول صفوی. وی از ارمنیهای مسیحی گرجستان بود که در نوجوانی به بردگی فروخته شد و پس از آنکه چندبار صاحب وی تغییر کرد، سرانجام در زمرۀ غلامان دربار شاه طهماسب اول درآمد و به اسلام گروید (دلاواله، 331)؛ سپس به خدمت حمزه م...
الیاس بن اسحاق |
الوندبیگ |
الیاس بن اسد |
الیسع بن محمد |
الیاس شاهیان | مجید سمیعی اِلْیاسْ شاهیان، سلسله‌ای مسلمان كه در سده‌های 8- 9 ق/ 14-15م نخستین حكومت مستقل و یكپارچه را در بنگال تشكیل دادند.
امامان دوازدهگانه | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اِمامانِ دَوازْدَهْگانه، امامان اهل بیت (ع) كه در مذهب شیعۀ اثنا عشری به عنوان امامان منصوص و برگزیده از جانب خداوند شناخته می‌شوند.
امام جواد (ع) |
امام خمینی |
الامامة و السیاسة | علی بهرامیان اَلْاِمامَةُ وَ السّیاسَة، عنوان كتابی در تاریخ سده‌های 1 تا 3ق منسوب به ابن قتیبه (ه‍ م). این كتاب كه گاه با عنوان تاریخ الخلفاء نیز از آن یاد شده، به‌ویژه از حیث انتساب آن به دانشمند مشهوری چون ابن قتیبۀ دینوری، بارها از آن بحث شده است. این اثر را می‌توان با در نظر گرفتن دو جنبۀ كلی بررسی كرد: نخست مسألۀ ان...
امام قلی خان | مجید سمیعی اِمامْ‌قُلی خان (مق‍ 1 جمادی‌الآخر 1042ق/ 4 دسامبر 1632م)، حاكم فارس و سردار قدرتمند شاه عباس اول و شاه صفی صفوی.
ام ایمن | حسن یوسفی اشکوری اُمِّ اَیْمَن، بَرَكة بنت ثعلبة بن عمرو، از زنان صحابی. او كنیزی حبشی (زهری، 177؛ طبرانی، 25/ 86) از آنِ عبدالله بن عبدالمطلب یا همسرش آمنه بود و پس از درگذشت پدر و سپس مادر پیامبر (ص)، به آن حضرت تعلق یافت (نک‍ : ابن‌سعد، 8/ 223؛ بلاذری، 1/ 96). گفته‌اند كه پس از درگذشت آمنه در ابواء (ه‍ م)، او پیامبر (ص) را...
امان الله افغان | فرزانه بگوند اَمانُ‌اللّٰهْ خان (1271- 1339 ش/ 1892-1960 م)، نخستین پادشاه افغانستان و سومین پسر امیر حبیب‌الله خان باركزایی كه حكومت مشروطۀ سلطنتی در این كشور برقرار كرد و خود را شاه خواند.
ام البنین | علی بلوکباشی , حسن یوسفی اشکوری اُمُّ الْبَنین، فاطمه بنت حزّام، همسر دوم امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (ع). پدرش ابوالمجْل حزّام بن خالد، از قبیلۀ بنی كلاب (طبری، 5/ 153) و مادرش لیلى یا ثمامه دختر سهیل بن عامر بن مالك بود (نک‍ : ابن عنبه، 356؛ غفاری، 174).
ام حبیبه | غلامرضا جمشیدنژاد اُمِّ حَبیبه، رمله (د 44 ق/ 664 م)، دختر ابوسفیان (ه‍ م) و همسر پیامبر (ص). در برخی منابع نام او هند ذكر شده است (بلاذری، 1/ 438؛ نیز نک‍ : ابن عبدالبر، 4/ 1843، 1929). تاریخ ولادت وی را 17 سال پیش از بعثت (ح 593 م) یاد كرده‌اند (ابن حجر، 4/ 305) و این تاریخ با روایاتی كه سن او را در 7 ق، سی و چند ساله دانسته...
ام سلمه | عبدالامیر سلیم اُمِّ سَلَمه، كنیۀ هند (یا رمله، نک‍ : ذهبی، 2/ 201-202؛ زبیری، 337؛ قس: ابن عبدالبر، 4/ 1920) دختر ابوامیة بن مغیره، همسر پیامبر اكرم (ص). ابوامیه یكی از بخشندگان عرب بود، ازاین‌رو، او را «زادالراكب» می‌نامیدند (ذهبی، همانجا). مادرش عاتكه دختر عامر ابن ربیعۀ كنانی بود (ابن سعد، 8/ 86؛ ابن حبیب، 83).
ام عقیل |
ام عماره | ناهده فوزی اُمِّ عُماره، كنیۀ نَسیبه بنت كعب (د پس از 13 ق/ 634 م)، از زنان صحابی پیامبر (ص). در پاره‌ای مآخذ، نام او را نُسَیبه نیز ضبط كرده‌اند (نک‍ : كلبی، 2/ 49؛ واقدی، 2/ 685)، اما نباید او را با یكی دیگر از زنان صحابی پیامبر (ص) به نام نُسیبه بنت كعب كه «ام عطیه» كنیه داشت و او نیز از انصار بود، خَلط كرد (نک‍ : هم...
امویان |
امیرآخور |
امیر | نادیا برگ نیسی اَمیر، عنوانی عمومی كه بر بعضی از صاحب منصبان عالی رتبۀ كشوری و لشكری اطلاق می‌شد. امیر به معنای فرمانده، فرمانروا یا حاكم از ریشۀ «امر» عربی به معنای «فرمان دادن»، با ریشۀ «اَمَر» عبری به معنای «گفتن، فرمودن» مطابقت دارد (فایرابند، 21؛ نیز نک‍ : ایرانیكا). «امیر» گاه معادل است با: بیگ، آقا، سالار، زعیم، والی...
امیر تیمور |
امیر الامرا | نادیا برگ نیسی اَمیرُ الْاُمَرا، عنوان بالاترین منصب نظامی، فرمانده عالی، نایب یا قائم مقام فرمانروا كه گاه به صورت میرمیران یا امیر امیران نیز به كار رفته است.
امیرالجیوش بدرالجمالی |
امیرخان | اَمیرْخان، امیرالدوله محمد افغان (1181-1250 ق/ 1767-1834 م)، رهبر مقتدر گروهی از طایفۀ پتان افغان و مؤسس امیرنشین تونْک در هند مركزی (راجستان كنونی). امیرخان، پسر حیات خان در سمبهل واقع در مرادآباد رهیلكهند به دنیا آمد (نک‍ : EI2).
امیر چقماق | سید علی آل داوود اَمیرْ چَقْماق، جلال‌الدین شامی، مشهور به امیرچقماق (د ح 840 ق/ 1436 م)، از امیران دورۀ تیموری و فرمانروای نامدار یزد. وی اصلاً از عربهای شام و ازجمله امیران و سرداران مشهور الناصر ناصرالدین فرج، سلطان مملوك مصر و شام بود. پس از نبردی كه میان امیر تیمور و الناصر فرج روی داد و به شكست سلطان مملوك انجامید، امیر...
امیرالحاج | محمدرضا ناجی اَمیرُ الْحاج، عنوانی برای سرپرست كاروان راهیان حج كه به صورتهـای امیر الركب (نک‍ : فاسی، 260، 290)، امیرالموسم (دارمی، 434) و امام الحاج (مالك، 1/ 400، 404) نیز آمده است. از دیدگاه شیعیان، سرپرستی حج از شئون امامت است و پیامبر(ص) اولین امام حج بوده‌اند و علی (ع) و امامان پس از وی، جانشینان او هستند (نک‍ : كل...
امیر سلاح | منوچهر پزشک اَمیرِ سِلاح، عنوانی برای یكی از چند امیرِ صاحب نفوذ در سازمان اداری ـ سیاسی دولت مملوكان مصر. وظیفۀ رسمی امیر سلاح نگهداری و حمل ابزار جنگی ویژۀ سلطان برای میدان نبرد و نیز حضور رسمی در جشنها نظیر عید قربان بود. بدین‌سبب، او را سلاحدار، و آن منصب را «سلاحداریه» نیز می‌خواندند (قلقشندی، 4/ 18، 5/ 456، 462؛ مق...
امیرعلی، سید |
امیرالکبیر |
امیرک بیهقی | ابوالفضل خطیبی اَمیرَكِ بِیْهَقی، ابوالحسن احمد بن محمد (د شوال 448/ دسامبر1056)، از دیوان‌سالاران غزنوی. وی از خاندان مشهور و متنفذ عنبریان بیهق بود كه دبیران و عالمان معروفی از آن برخاستند. نیای او، ابوزكریا عنبری از محدثان به شمار می‌آمد (بیهقی، علی، 119-120) و برادر امیرك خواجه ابونصر دبیر به روزگار غزنویان صاحب برید ری...
امیر مجلس | منوچهر پزشک اَمیرِ مَجْلِس، عنوانِ منصبی در دستگاه سلجوقیان آسیای صغیر و سپس سلاطین مملوك مصر. «امیر» به معنای فرمانده سپاه است؛ چه، امیر مجلس در واقع بر هزار سرباز فرماندهی داشت و بدین‌سبب، او را از «امرای هزاره» می‌شمردند (قلقشندی، 4/ 19؛ ابن‌دواداری، 9/ 309، 358؛ برای تفصیل، نک‍ : ه‍ د، استادالدار). اولین اشاره به «ام...
امیرالمسلمین | محمدرضا ناجی اَمیرُالْمُسْلِمین، عنوان فرمانروایان سلسلۀ مرابطون در شمال افریقا و اندلس. دربارۀ زمان و چگونگی برگزیده شدن این عنوان از سوی آنان اختلاف است. به گزارش ابن عذاری (4/ 27- 28) و نویسندۀ الحلل الموشیة (ص 29) چون فتوحات و دامنۀ نفوذ و قلمرو امیریوسف ابن تاشفین (حك‍ 480-500 ق/ 1087-1107 م) مؤسس این دولت، فزونی گرف...
امیرالمؤمنین |
امیر نظام گروسی |
امیرکبیر | علی اکبر ولایتی اَمیرْكَبیر، محمدتقی فراهانی (1222- 1268ق/ 1807-1852م)، سیاستمدار و صدر اعظم عهد ناصرالدین شاه قاجار. وی در هزاوه در اطراف فراهان دیده به جهان گشود (آدمیت، امیركبیر ... ، 19؛ اقبال آشتیانی، میرزا تقی خان ... ، 1). برخی به وی نسبت سیادت داده، و خاستگاه خانوادۀ او را كرمانشاه دانسته‌اند (اورسل، 263؛ بروگش، 1/ 2...
امین | علی اکبر دیانت اَمین، اصطلاح و عنوانی دیوانی در نظام اداری بخشهایی از جهان اسلام، به‌ویژه در تشكیلات مالی و اداری دولت عثمانی. در این تشكیلات صاحبان مناصب متعددی را امین می‌نامیدند كه با عنوانهایی نظیر مباشر، محرّر و كاتب ایالت و ولایت نیز خوانده می‌شدند (اینالجیك، مقدمه، 19، حاشیۀ 84). همچنین به صاحبان منصب تحریر یعنی به ك...
امین، محسن | محمد انصاری اَمین، محسن (1284-1371 ق/ 1867-1952 م)، فرزند عبدالكریم عاملی، فقیه و عالم اصلاح‌گرای امامی در شام. او در خاندانی مشهور از سادات در قریۀ شقرا از جبل عامل لبنان زاده شد؛ پس از آموزشهای مقدماتی در همانجا، منطق، نحو و بیان را در براغیث جبل عامل فراگرفت و سپس در بنت جُبیل از درس موسى شراره، استادی برآمده از نجف، ...
امین، ابوموسی | علی بهرامیان اَمین، ابوموسى محمد بن هارون (شوال 170 ـ محرم 198/ آوریل 787ـ سپتامبر 813)، ششمین خلیفۀ عباسی. وی در محلۀ رصافه، در جانب شرقی بغداد، به دنیا آمد (خلیفه، 2/ 758؛ بسوی، 1/ 161؛ طبری، 8/ 233؛ قس: خطیب، 3/ 337). مادرش زبیده، نوادۀ منصور عباسی و همسر محبوب هارون‌الرشید بود (خلیفه، 2/ 740؛ ابن حبیب، 39؛ بلاذری، 3/ ...
امین الدوله غفاری |
امین الدوله | سید علی آل داوود اَمینُ‌الدّوله، میرزا علی خان (1260-1322ق/ 1844-1904م)، از رجال آزادی‌خواه و نوگرای ایران و ازجمله منشیان و نثرنویسان عصر ناصرالدین شاه قاجار. وی فرزند میرزا محمدخان مجدالملك، خواهرزادۀ میرزا آقاخان نوری بود (ممتحن‌الدوله، 35).
امین ریحانی |
امین السلطان |
امین الحسینی | مجدالدین کیوانی , حسن یوسفی اشکوری اَمینُ الْحُسِیْنی، محمدامین بن محمد طاهر(1311-1394ق/ 1893-1974م)، مفتی فلسطین و از نخستین رهبران جنبش فلسطینیان بر ضد سلطۀ انگلیس و صهیونیسم. زندگی پر فراز و نشیب امین را می‌توان به چند بخش تقسیم كرد:
امینیه | نورالله کسایی اَمینیّه، عنوان 4 مدرسه در دمشق، بعلبك، بصرى و بیت‌المقدس كه به سبب انتساب به لقب بانیانش «امین‌الدین، یا امین‌الدوله»، امینیه نام گرفته است.
امین الضرب | سید علی آل داوود اَمینُ الضَّرْب، عنوان دو تن از رجال دورۀ قاجار:

تاریخ

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

تاریخ

ورود به سایت

ثبت نام